Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası(TCMB), Aylık Fiyat Gelişmeleri raporunda besin enflasyonundaki artışta hem işlenmemiş hem de işlenmiş besinin tesirli olduğu belirtilerek, “Temel mallardaki yükselişte güçlü tüketim malları ana belirleyici olmuştur. Güç yıllık enflasyonundaki düşüşte, elektrik fiyatları kaynaklı baz tesiri öne çıkmıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu artmıştır. B göstergesinin eğilimi yataya yakın seyrederken, C göstergesinin eğilimi bir ölçü gerilemiştir” değerlendirmesinde bulunuldu.
Raporun detayları şu halde:
“Ekim ayında tüketici fiyatları yüzde 2,13 oranında artmış ve yıllık enflasyon 0,14 puan yükselerek yüzde 11,89 olmuştur. Bu devirde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,43 ve 0,16 puan artarak yüzde 12,00 ve yüzde 11,48 olarak gerçekleşmiştir.
“Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran besin, temel mal ve alkol-tütün-altın kümelerinin katkıları sırasıyla 0,33, 0,09 ve 0,07 puan artmış, güç ve hizmet kümelerinin katkıları ise sırasıyla 0,34 ve 0,01 puan azalmıştır.
“Mevsimsellikten arındırılmış bilgilerle üç aylık ortalamalara nazaran B göstergesinin eğiliminde kayda paha bir değişim gözlenmezken, C göstergesinin eğilimi bir ölçü gerilemiştir. Bu devirde, enflasyon eğilimi temel mallarda düşüş kaydetmekle birlikte yüksek düzeyini korumuş, hizmet kümesinde ise yatay seyretmiştir.
“Hizmet fiyatları Ekim ayında yüzde 0,71 artmış, küme yıllık enflasyonu büyük ölçüde yatay bir seyirle yüzde 10,92 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon haberleşme ve ulaştırma hizmetlerinde gerilerken, öbür hizmetlerde daha bariz olmak üzere lokanta-otel ve kira kümelerinde yükselmiştir. Haberleşme hizmetleri yıllık enflasyonu baz tesiri kaynaklı gerilemiş, ulaştırma hizmetleri fiyatlarındaki ölçülü seyir bu devirde de devam etmiştir. Lokanta-otel kümesinde yıllık enflasyon yemek hizmetlerinde yatay seyretmiş, konaklama hizmetlerinde ise düşük düzeylerini korumuştur. Öbür hizmetler kümesinde döviz kuru gelişmelerinin tesiriyle fiyatları artan ferdî ulaştırma araçlarının bakım ve tamiri ile sıhhat hizmetleri öne çıkmıştır.
“Temel mal kümesi enflasyonu Ekim ayında 0,41 puan artışla yüzde 12,09 olmuştur. Bu periyotta yıllık enflasyon sağlam mal ve başka temel mallarda yükselirken giyim ve ayakkabı kümesinde gerilemiştir.
“Böylelikle, kelam konusu kümelerde döviz kuru gelişmeleri ve sektörel talep şartlarına bağlı ayrışma devam etmiştir. Altın hariç sağlam mallarda yüksek fiyat artışları alt kalemler genelinde sürmüş mobilya, araba ve beyaz eşya fiyatlarındaki artışlar öne çıkmıştır.
“Bu devirde, öteki temel mal kümesi fiyatları da döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak bir evvelki aya misal bir artış (yüzde 1,43) kaydetmiştir. Giyim ve ayakkabı kümesinde yeni dönem fiyat artışı periyoda mahsus talep şartlarının da tesiriyle bir evvelki yılın kıymetli ölçüde altında kalmış ve yıllık enflasyon yüzde 2,02’ye gerilemiştir.
“Enerji fiyatları Ekim ayında yüzde 2,09 arttı. Bu gelişmede yüzde 5,76 artan elektrik fiyatları öne çıkmış, katı yakıt ve akaryakıt fiyatları ise sırasıyla yüzde 2,56 ve 1,30 oranında yükselmiştir. Güç kümesi yıllık enflasyonu, geçtiğimiz yılın birebir ayındaki elektrik fiyat ayarlaması kaynaklı yüksek bazın tesiriyle 2,79 puan azalarak yüzde 3,98’e gerilemiştir.
“Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Ekim ayında 1,56 puan artarak yüzde 16,51’e yükselmiştir. Bu devirde yıllık enflasyon, işlenmiş besin kümesinde 1,70 puan artışla yüzde 14,49’a yükselirken, işlenmemiş besin kümesinde 1,31 puan artarak yüzde 18,78 olmuştur.
“İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, meyve fiyatlarındaki nispeten olumlu görünümün tesiriyle taze meyve ve zerzevat fiyatlarının gerilediğine, fakat başka işlenmemiş besin fiyatlarının değerli ölçüde yükseldiğine işaret etmektedir. Bu gelişmede, döviz kuruna hassaslığı yüksek olan yumurta, bakliyat ve pirinç kalemleri öne çıkmıştır. İşlenmiş besin fiyatlarındaki artış alt kümeler genelinde hızlanarak devam etmiş ve yüzde 2,18 olarak gerçekleşmiştir. Gerçekten bu periyotta ekmek ve tahıllar yüzde 2,66, başka işlenmiş besin ise yüzde 1,91 oranında aylık fiyat artışı sergilemiştir. Öteki işlenmiş besin kümesinde, katı ve sıvı yağlar aylık yüzde 5,88 oranında fiyat artışıyla en çok dikkat çeken kalem olmuştur. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 15,69’a yükselmiştir.”
“Yurt içi üretici fiyatları Ekim ayında yüzde 3,55 yükselmiş, yıllık enflasyon 3,87 puan artarak yüzde 18,20 olmuştur.
“Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta döviz kuru ve güç dışı emtia fiyatlarındaki gelişmelerin belirleyici olduğu kıymetlendirilmektedir. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış eğilimi bu periyotta bariz ölçüde yükselmiştir.”
Dünya