Şebnem TURHAN
Türkiye’de yerli yatırımcının Borsa İstanbul’a ağır ilgisi pandemi devrinin en dikkat cazip gelişmelerinden biri oldu. Fakat yerli yatırımcının pay senedi piyasasına ilgisi Borsa İstanbul ile de hudutlu kalmadı. Merkez Bankası’nın Memleketler arası Yatırım Durumu bilgilerine nazaran 2020 son çeyreğinde yurtiçi yerleşiklerin yurtdışı pay senedi yatırım büyüklüğü 1 miyar 55 milyon dolara ulaştı. Bu 2019 son çeyreğinde nazaran yüzde 102’lik bir artışa işaret ediyor. 2020 yılına 531 milyon dolar ile başlayan yurtdışı pay senedi yatırımları üçüncü çeyrekte 806 milyon dolara son çeyrekte ise 1 milyar 55 milyon dolara ulaştı. Analistler hem pandemi ile gelen nakdî genişlemenin hem de teşviklerin borsalarda olumlu yansıma bulmasıyla getirinin artmasının bu yönelimde tesiri olduğunu vurguluyor.
Hane halkı yabancıyı seçti
Aracı kurumlar yurtdışı pay senedi yatırımlarına ait soruların ve hizmet talebinin katlandığını belirtirken Merkez Bankası bilgilerine nazaran yurtiçi yerleşiklerin yurtdışı pay senedi yatırımlarının yüzde 77,4’ü Amerika’da bulunuyor. Bunu yüzde 17,5 ile Avrupa takip ediyor. Asya, Afrika ve Avustralya’da ise çok düşük düzeylerde pay senedi yatırımı yapmış yurtiçi yerleşikler. Kimlerin yurtdışında pay senedi yatırımı yaptığı sorusunun yanıtı ise dikkat cazibeli. Merkez Bankası datalarına nazaran yurtdışından pay senedi alanların yüzde 63,8’i hane halkları. Kişisel yatırımcılar daha fazla ilgi göstermiş. İkinci olarak aracı kurumlar yüzde 19,3 hisseye sahipken firmalar yüzde 0,5 bankalar ise yüzde 16,4 oranında yurtdışında pay senedi yatırımını tercih etti.
ABD borsalarının pandemi nedeniyle çöktüğü 20 Mart’tan bugüne Borsa İstanbul BİST 100 endeksi yatırımcısına yüzde 62,12 getiri sağladı. Yurtdışında pay senedi yatırımcılarının büyük oranda tercih ettiği ABD borsaları ise BİST 100 endeksinden daha iyi bir performans sergiledi. Nasdaq borsası 20 Mart 2020’den bu yana yatırımcısına yüzde 85,38 getiri sağlarken, S&P500 yüzde 71,7, Dow Jones ise yüzde 72,5 getiri elde etmelerine imkan tanıdı. Yurtdışında pay senedi yatırımı yapan yerli yatırımcının getiri açısından da epeyce iyi kurallar sağladığını söylemek mümkün.
Dünya Gazetesi muharriri ve Deniz Yatırım Araştırma Kısım Müdürü Orkun Gödek, mevzuya bütüncül yaklaşmakta yarar olduğunu belirterek pandemi ile çaba kapsamında tüm dünyada atılan nakdî genişleme adımlarının yatırımcı karakteristikleri üzerinde değerli değişim tesirleri olduğunu vurguladı. Gödek, şöyle konuştu: “Üstelik bu defa eğilim yalnızca gelişmiş ülke merkez bankaları ile hudutlu kalmadı, gelişmekte olan ülkeler kümesi da katıldı. Tüm dünyada, birebir anda, birebir taraflı para siyaseti benimsendi. Doğal olarak ucuz fonlama ortamı yüksek getiri arayışını destekledi. Yurtiçinde de en azından yılın birinci yarısında, temmuza dek bu süreci gözlemledik.”
Global çapta yükseliş performansı
Pay senetlerinin global çapta sergiledikleri yükseliş performanslarının da hudutların ötesinde yatırım ortamına taban hazırladığını söz eden Gödek, “O nedenle likidite bolluğu ve getiri arayışı pencerelerinden bakmak yanlışsız olacaktır. Öte yandan bu eğilimin trend değişikliğine neden olup olmadığını söylemek için hayli erken. Siyasetlerin olağanlaşması ile artan ilgi korunabilir mi? Yanıtı kolay değil. Global borsalarda hali hazırda yükseliş trendi içerisindeyiz. Lakin ortasında, lakin döngünün sonunda bir formda devam ediyor. Şartların zıdda dönüşü ile karşılaşmayan bölümün karşılaştığında bu eğilimi koruduğunu görürsek o vakit yurtdışı yatırımlara yönelik algı değişti diyebiliriz. Şu an için elimizdeki data, hesap açılışlarıyla da 2020’deki imgenin teyit edildiği” diye konuştu.
Gödek, kıssanın bir de Türk Lirası performansı kısmı olduğunu kaydederek “Lira sepet kur bazında 2020’de ortalamada yüzde 25 bedel kaybetti. Yani, hem kur cephesinden hem de şayet pay senedi yatırımı üzerinden çıkar elde edildi demektir. Çift taraflı yani” dedi.
Yatırımcı farklı alternatifi aradı ve buldu
Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan da yurtdışında verilen teşviklerin borsalara tesirinin olumlu olduğunu belirterek “Bunun dışında; bilhassa bilişim, yazılım bölümünde dünya devlerinin ABD’de olması ve piyasalara erişimin kolaylaşması, komitelerin düşmesi yatırımcıların farklı bölgelere yatırım yapmasını artırdı ve kolaylaştırdı. Toparlanma ve mali bolluk ABD’de olduğu için şirketlerde daha süratli eskiye dönüş ve hatta cirolarda artış öncelikle gelişmiş piyasalarda olacak” dedi. İnternetten al/sat yapmanın artık kolay olduğunu vurgulayan Erkan, “Pandemi periyodunda yatırımcı farklı alternatifler de aradı ve buldu. Genel olarak finansal piyasalara ve yatırım enstrümanlarına artan iştirak da bunu etkilemiş olabilir. İnternetin olduğu yerlerde coğrafik manilerden de bahsedilemez artık. Türkiye’ye nasıl yabancı yatırımcı geliyorsa, bizim yatırımcımız da o piyasaları deneyebilir alışılmış ki” diye konuştu.
Dünya