Hilal SARI
İngiltere, Avrupa’da kapsamlı bir tekrar açılma takvimi duyuran birinci Avrupa ülkesi oldu. Nüfusunun yüzde 85’ini aşılayan İsrail’de de bulaş suratı düştü ve aşı olanlara daha fazla özgürlük tanınan bir yine açılma planı uygulanacak. Almanya’da da önümüzdeki günlerde 2. bir tekrar açılma takvimi açıklanabilir lakin Şansölye Angela Merkel’in her zamanki üzere başka önderlere göre daha temkinli bir takvim açıklaması bekleniyor. Tüm bu gelişmeler bir yıldır olağana dönmeye çalışan dünya için hoş haberler olsa da, kamu sıhhati uzmanları, İngiltere Başbakanı Boris Johnson’un da vurguladığı üzere, tekrar açılma sürecinin çok temkinli ilerlemesi gerektiğini vurguluyor ve kritik ihtarlar yapıyor.
Almanya hadise artışlarına karşın okullarını açmaya başladı. İngiltere’de de eğitimin olağana dönmesi yine açılma programının önceliklerinden. Kamu sıhhati uzmanları da okulların sıhhat sistemlerine ek yük getirmesinin çok mümkün olmadığını belirtiyor.
Sheffield Üniversitesi Global Kamu Sıhhati Doçenti Dr. Andrew Lee, “Sıfır risksiz bir tahlil yok” diyerek kâfi denetim tedbirleri alınmadığı takdirde epideminin kısa bir mühlet zarfında tekrar hızlanabileceğine dikkat çekerek “Kademeli açılma, her bir adımdan başkasına geçme konusunda bir kıymetlendirme imkanı sağlıyor. Bu nispeten ölçülebilir bir yaklaşım” diyor. Sürecin izlenebilmesi uzmanlara nazaran en kritik tedbir zira hadiseler tekrar süratle artışa geçebilir.
“Okulların evvel açılması doğru”
Almanya’da olduğu üzere İngiltere’de de birinci açılması planlanan alanlardan biri okullar. Olaylardaki artışa karşın Almanya okullarda yüz yüze eğitimi kademeli olarak başlatıyor. Karantinanın çocuklara ve eğitimleri üzerine önemli olumsuz tesirleri olduğuna değinen Lee, bunun olağan ki yeni enfeksiyonlara neden olacağını lakin çocuklarda hastalığın daha hafif geçiyor olması nedeniyle bunun çok tehlikeli olmadığını söylüyor. Okulları açmak Lee sıhhat sistemleri üzerinde çok baskı oluşturacak bir durum değil. Lee’ye nazaran aşıda da risk kümesinin akabinde virüsü yayma mümkünlüğü en yüksek kümelerin sıraya alınması gerektiğini söylüyor. Lee’ye nazaran bu kümede genç yetişkinler, mecburî işlerde çalışanlar, süpermarket ve yeme-içme üzere toplumsallaşma içeren kesimlerde çalışan şahıslar bulunuyor.
“Açık havada sosyalleşilebilir”
York Üniversitesi Sıhhat İktisadı Doçenti Peter Sivey ise ikinci karantinaların hadiseleri düşürmek konusunda birincisinden daha başarılı olduğuna dikkat çekerek, okulların açılmasının öncelik olması gerektiği konusunda Lee’ye katılıyor. Açık havada toplumsallaşma kurallarının gevşetilmesinin de yanlışsız bir yol olabileceğini belirten Sivey “Açık havada bulaşmanın çok az olduğunu araştırmalardan biliyoruz” diyor. İsveç üzere ülkelerde evvelce park yeri olarak kullanılan alanların belediyeler tarafından toplumsallaşma alanlarına dönüştürülüyor olması Sivey’nin bu fikrini takviyeler nitelikte.
Turizmde hala çekinceler var
Sivey’ye nazaran İngiltere’nin yine açılma takviminde 17 Mayıs’tan itibaren yurtiçi seyahat ve kapalı alan konaklamalarına müsaade verecek olması ise gözden geçirilmesi gereken kararlardan. Birmingham Üniversitesi Viral İmmünoloji Kıdemli Öğretim Vazifelisi Zania Stamataki ise “Bulaşı denetim altına alamazsak sert kısıtlamalara dönmek zorunda kalacağız” diyor ve aşının oluşturduğu bağışıklığın ne kadar süreceğinin de izlenmesi gerektiğini hatırlatıyor. Stamataki, “Tekrar aşı olunmasına ne vakit karar verilecek? Kimin bağışıklık geliştirdiğini nasıl bileceğiz? Yine aşı olması gerekenler kimler olacak?” üzere soruların da yanıtlanarak geleceğe yönelik plan yapılması gerektiğini belirtiyor.
İngiliz araba bayileri isyanda
Araba satış bayilerinin yılın en değerli satış aylarından biri olan martta kapalı olması, bölüm derneğinden reaksiyon gelmesine neden oldu. Online’ı, meskene servisi ve clickcollect hizmetleri aracılığıyla satış yapmaya çalışan İngiliz bayilerinde ocak ayında satışlar yaklaşık yüzde 40 düştü. İngiltere’de 12 Nisan’dan evvel açılmasına müsaade verilmeyen zorunlu olmayan perakende kategorisindeki bölüm olağanda her beş araçtan birini mart ayında satıyor. Motor Üreticileri ve Tüccarları Cemiyeti Yönetici Yöneticisi Mike Hawes, hususa ait açıklamasında “Showroom’ların nisana kadar kapalı kalacak olması büyük hayal kırıklığı. Perakendede devam eden düşüş üretim hacimlerine ve operasyonel işleyişe de yansıyacaktır” diyor.
İsrail’de özgürlük aşı olana
Öbür ülkelerden yüzde 50 daha değerliye aldığı Pfizer-BioNTech aşılarıyla nüfusunun yüzde 85’ini aşılayan İsrail’de ise pazar günü iktisadın büyük kısmı yine açıldı. Fakat Sıhhat Bakanlığı tarafından aşının iki dozunu da olmuş şahıslara yahut hastalanıp iyileşmiş bireylere “Yeşil Paso” verilerek, birtakım özgürlükler yalnızca bu kısma sağlandı. Mağazalar, alışveriş merkezleri ve sokak pazarları herkese açılırken, spor salonları, oteller, konserler, tiyatrolar, sinemalar ve kültürel etkinlikler şimdilik yalnızca “Yeşil Paso”su olanlara.
Dünya