Merve YİĞİTCAN
Alman – Türk Ticaret ve Sanayi Odası (AHK) ile DÜNYA gazetesi işbirliğinde hayata geçirilen ‘Sektörler Konuşuyor’ online panel serisinin altıncısı “İş hayatında kadın” başlığı ile gerçekleşti.
İdare Şurası Liderimiz Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünde ve AHK Türkiye Genel Sekreteri ve İdare Konseyi Üyesi Dr. Thilo Pahl’ın mesken sahipliğinde yapılan online panelde Doğuş Otomotiv İnsan Kaynakları ve Süreç İdaresi Genel Müdürü Ela Kulunyar, Viessmann Manisa Isı Teknolojileri Genel Müdürü Nurten Üner, Inveo Yatırım Holding İdare Konseyi Üyesi Demet Özdemir ile Doğan Holding İdare Konseyi Danışmanı Özge Bulut Maraşlı değerlendirmelerde bulundu. Panelistler, bayanların iş hayatına daha aktif katılmasının önündeki kronik pürüzlerin hala devam ettiğini, lakin yeni iş modellerinin bayanı iş hayatında daha fazla öne çıkarabileceğini düşünüyor.
Yetkinlik boyutuna vurgu
Doğuş Otomotiv İnsan Kaynakları ve Süreç İdaresi Genel Müdürü Ela Kulunyar, konuşmasında çarpıcı olarak nitelendirdiği bir istatistiği paylaştı. Kulunyar, “İstihdamda Bayan Araştırması’na nazaran, ‘Şu an çalışmıyorum, lakin gelecekte iş arayacağım’ diyenlerin oranı 2018’de yüzde 57 iken, 2021’de yüzde 43’lere düşmüş. Bu da gösteriyor ki içinde bulunduğumuz dünya iş hayatı konusunda bayanlar için çok umut vadetmiyor” dedi. Türkiye’de pandemiyle birlikte en çok daralmanın yaşandığı bölümlerden birinin hizmet kesimi olduğunu lisana getiren Kulunyar, bayanların yüzde 61’inin hizmet bölümünde çalıştığı düşünüldüğünde pandemi tesirinin çok fazla olduğunu söz etti. Pandemide bayanların bir kısmının meskende bir kısmının da büsbütün alanda çalışmak zorunda olduğunu kaydeden Kulunyar, bu süreçte bayanlar için mesken ve iş hayatında dengelerin şaştığını kaydetti. Kulunyar, şöyle devam etti: “Bu periyotta zorluklarla başa çıkmada öne çıkan yetkinlikler irtibat, dinleme, empati, sefkat, nezaket oldu. Pandemide aranan bu yetkinlikler bayanlarda daha ağır. Başka boyut dijitalleşme. Dijitalleşme farklı avantajlar getirdi ve çalışma modellerinde değişiklikler oldu. İşbirliği platformları oluşuyor. İş hayatındaki bütün bu çalışma modellerindeki değişim bayanlar için fırsat olacak.”
Bayanlar daha görünür olacak
Viessmann Manisa Isı Teknolojileri Genel Müdürü Nurten Üner, pandemiyle iş hayatındaki hissesini süratle artıran uzaktan çalışma modeline şirket olarak daha evvelden başladıklarını söyledi. Altyapıları hazır olduğu için uzaktan çalışmaya hoş bir geçiş yaptıklarını lisana getiren Üner, bu manada bayanlar açısından çok olumlu dönüşlerin olduğunu kaydetti. Üner kelamlarını şöyle sürdürdü: “Ofise gelmeden olmaz diyorduk fakat oldu. Seyahatsiz olmaz dedik, o da mecbur kalınınca oldu. Kontroller yeniden uzaktan olabildi. Bu şartlar kalktığında da iş yapış halinin hibrit olacağını düşünüyorum. Yeniden yüz yüze olacak. Fakat, hem dünyayı müdafaa hem de riskleri azaltma ismine bunu minimize edebiliriz. Bu ani gelişme şunu gösterdi: Çevik olmamız gereken bu çağda, keyifli olabilen, ruh katabilen, insanı merkeze katan çalışanlara muhtaçlık var. İşte bayanlarda bu var. Münasebetiyle bayan çalışanların bu çağda daha görünür ve daha tercih edilir olacağını söyleyebiliriz.”
Her kesimde dönüşüm yaşandı
Inveo Yatırım Holding İdare Konseyi Üyesi Demet Özdemir, “Pandemi, öncelikleri ve gayelerimizi sorguladığımız, neyi niçin ertelediğimizi anlamaya çalıştığımız bir devir oldu. Pandemiyle bir arada uzun vakittir gündemde bekleyen değişimler hızlandı. Şirketler, için ‘önemli’ denilen hususlar ‘acil’ düzeyine çıktı. Yatırımlar ve teknoloji en kıymetli öge oldu. Hepimiz konuttan çalışmaya bir günde geçebildik. Öncelik hayatta kalmak, sağlıklı kalmak. Tertiplerin sağlıklı kalması için de sürdürülebilir olması öne çıktı. Pandemiyle bir arada birçok alanda sürdürülebilirlik değer arz etti” dedi. İstihdamın yarısının bayan olması gerektiğine dikkat çeken Özdemir, bayanın eşit temsil edildiği bir iş hayatı kurgulamanın mecburiyet olduğunu lisana getirdi. Bu periyotta bağlantının, çevikliğin, uzun devirli kıymet yaratabilmenin öne çıktığını söyleyen Özdemir, “Lider ve anaç özellikleri ile yetkinlikleri bayanı burada öne çıkarıyor. Bayanın gereksinimlerini belirlemek gerekli. ‘ Seni görüyoruz. Seni kıymetlendiriyoruz. Sen olmadan başaramayız. Sana gereksinimimiz var.’ üzere kelamları duymak bayanları güçlendiriyor.”
Bayanların eline birinci kere demokratik bir ortam geçti
Doğan Holding İdare Şurası Danışmanı Özge Bulut Maraşlı, bu devirde iki bahsin çok ön plana çıktığını belirtti. Maraşlı, “Dünyanın yüzde 50’si bayan. Yüksek tahsilde bulunan dünya nüfusunun yüzde 48’i yeniden bayanlar. Bu bayanların işgücüne iştiraki yüzde 36,3. Eğitimli bayanların azınlığa düşme öyküsünün yanında bir de bu periyotta toplumsal imkansızlıklardan yara aldığını gördük. Raporlarda 4 bayandan birinin işinden ayrılmak zorunda kaldığını gördük” dedi. Maraşlı, şöyle konuştu: “İlginç olan; bayanların mevcut işlerinin yanı sıra çeşitli işlere konsantre olabilme yeteneği ile hem kurumsal alanda olup hem de ek iş alanları yarattığını gördük. Girişimcilik aktiviteleri arttı. Bilhassa tarım ve sıhhatte. Öte yandan e-ticaretin gelişmesi ile birlikte bayanların kendilerini bu alanda geliştirdiğini görüyoruz. Bu çağ bağlantı çağı. Bayanların eline birinci kez çok demokratik bir ortam geçti. Ekonomik olarak yapılacak çok iş var lakin vakit lazım. Eğitimli ve akıllı bayanların bu süreci fırsata çevirdikleri görüyorum. Bizlerin yapacak çok işi var fakat en kıymetli husus bizlerin şuurunun artırması.”
Bayan iştirakini artırmak için çalışıyorlar
‘Sektörler Konuşuyor’a katılan bayan yöneticilerin her biri kendi kesimlerinde bayanların iştiraki ile bayan istihdamı ve girişimcilik üzerine yaptıkları çalışmaları paylaştı.
“’Otomotiv erkek işi’ algısı değişmeli”
Ela Kulunyar: “Otomotiv erkek işi algısı tüm dünyada hakim maalesef. Almanya’da otomotivde çalışan bayanların oranı yüzde 17, İsveç’te yüzde 25. Türkiye’de ise yüzde 10’larda. İstanbul’da 1000 otomotiv firması var, bunların tamamında yalnızca 15 üst seviye bayan yönetici var. Dalın neden erkek hükümran bir bölüm olduğuna bakarsak bunun birinci nedeni algı. Bir öteki nedeni ise eğitim. Yani bayanlar bilhassa bizim bölümümüzle ilgili mühendislik kısımlarını tercih etmiyor. Deloitte’un yaptığı bir araştırmaya nazaran, Türkiye’de otomotivde beyaz yakalı bayan oranı yüzde 25’lerde. Mavi yakalarda ise bu oran yüzde 2. Araştırmaya katılan bayanlar otomotivi tercih etmemelerinin nedeni algı, meslek olarak heyecan yaratmaması, rol model olmaması üzere nedenleri sıralıyorlar.”
“Kadın iştiraki refahı da artırıyor”
Nurten Üner: İklimlendirme dalında 25 yıldır Türkiye’de hizmet veriyoruz. 2013’ten bu yana da burada üretim yapıyoruz. Bayan çalışan oranımız yüzde 40. Türkiye’nin en iyi patronu seçilmemizde tesirli olan nedenlerden biri de bu özelliğimiz. Bayanların iktisat hayatına ve toplumsal yaşama faal katıldığı ülkelerde eğitim, kişi başına düşen gelir ve refah düzeyi yüksek. Bu ülkeler gelişmiş ülke olarak isimlendiriliyor. Bu tesadüf olamaz. Biz şirketimizde bu eşitliği yalnızca sayı olarak değil fırsat eşitliği olarak da sağlıyoruz. Bayan ile erkek gücünü birleştirerek inanılmaz bir sinerji yaratıyoruz.”
“Cinsiyet eşitliği sorun değil çözüm”
Demet Özdemir: “Inveo olarak kendimizi yeni jenerasyon kıymet yatırımcısı olarak konumluyoruz. Parlak fikirlere yatırım yapıyoruz. Parlak bizim için gelişme ve büyüme potansiyeli olan tüm şirketleri içeriyor. Bizler start-up’lara erken etapta yatırım yapıyoruz. Büyüme potansiyeli olan her dal ve her şirket bizim radarımızda. Teknolojiyle bağlı olmayan hiçbir teşebbüsün geleceği parlak görülmüyor. Teknoloji şirketi olması gerekmez lakin teknolojinin kullanımıyla girdiği alanda fark yaratıyor olması lazım. Maksadımız yanlışsız vakitte, yanlışsız pahası yaratmak. Bayan girişimciliğini destekliyoruz. Biz cinsiyet eşitliğini bir sorun olarak değil bir tahlil olarak görüyoruz.”
“Çözüm için bayan başkanlar şart”
Özge Bulut Maraşlı: “Sürdürülebilirliği yalnızca çevresel olarak algılamadık. Bizim sürdürülebilirlik anlayışımız, bayan istihdamı ve bayanların idare heyetinde temsiline de hassasiyetle eğiliyor. Bunlar idare şurasının amaçları ortasına girdi. Bence idare konseylerinde bayan temsili konusunda Doğan Kümesi olarak iyi bir örnek teşkil ediyoruz. Doğan Holding olarak İdare Konseyinde Bayan Derneği’nin (YKKD) kuruluşunda yer aldık. YKKD olarak 5 yıldır dernek olarak faaliyetteyiz. Şu ana kadar 200 bayan önderi eğitimlerden geçirdiğimizi söyleyebiliriz. Bayan önderler kıymetli; zira bayan önderler sorunu biliyor ve problemlerin üzerine gidiyor.
Üzülerek söylüyorum kadın-erkek eşitliği üzerine en değerli raporları hazırlayan BM’nin bu vakte kadar bir tane bile bayan genel sekreteri olmadı. OECD için de durum tıpkı. Yakın tarihe kadar Dünya Bankası’nda ve IMF’de de görmemiştik. Bayan başkan sayısı artmalı. Bunun için regülatif uygulamalar olmazsa olmaz.”
AHK’da ‘kadın ve meslek’ çalışma kümesiyle problemler masaya yatırılıyor
AHK Türkiye Genel Sekreteri ve İdare Heyeti Üyesi Dr. Thilo Pahl, perakende, bankacılık, lojistik ve sıhhat üzere çeşitli alanlardaki çalışmaları vurgulamak için çalışma kümeleri oluşturduklarını söz etti. Pahl, bu çalışma kümelerinden birinin de “Kadın ve Meslek Çalışma Grubu” olduğunu söyledi. Pahl şu yorumlarda bulundu: “Üniversitedeki eğitimimi ve doktoramı tamamladıktan sonra Almanya’da tüm ticaret ve sanayi odalarının başındaki tertipte çalışmaya başladım. Başladığım birinci günlerimde, çalıştığım yere yeni seçilen erkek liderimiz bir basın toplantısı düzenleyecekti. Lideri birinci basın toplantısına hazırlamak bizim kısmının misyonuydu. O vakitler Almanya önemli bir ekonomik sakinlik sürecinden geçiyordu. İş dünyası daha esnek iş maddelerine ve daha düşük vergilendirmeye muhtaçlığımız olduğunu söylüyordu. Biz de iktisat kısmı olarak, yeni liderin konuşması için bütün iş dünyasının ortak görüşlerini ve tavsiyelerini barındıran büyük bir çalışma yaptık. Lakin lider, bizim çalışmamızdan tek bir cümle bile söylemedi. Basın toplantısındaki birinci kelamları, ‘Şimdi, bayanların yüzyılı başlıyor’ oldu. Bu kelamları hiç unutmayacağım, neredeyse 20 yıl öncesinin Almanya’sında bu çok yeni bir şeydi. Daha evvel bu türlü bir kelam, iş dünyasının değerli temsilcilerinden duyulmamıştı. Medya ve gazeteciler de şaşkındı, hatta başları karışmıştı diyebilirim. Lider bayanların yaratıcılığından ve iktisadın zorluklarını farklı halde ele almalarından faydalanılması gerektiğini söylüyordu. Ayrıyeten bayanın çalışma hayatına iştirakinin arttırılması ve meslek yolunun açılabilmesi için çocuk yetiştirmesine de imkân tanınmalıydı. Liderin kelamları sahiden kıymetliydi ve hala dünyanın birçok ülkesinde bu mevzularda yapılması gereken birçok şey var.”
Dünya