YENER KARADENİZ / İSTANBUL
Tüm dünyayı tesiri altına alan koronavirüs pandemisinin en fazla etkilediği yatırımlar ortasında yer alan AVM’lerde önümüzdeki periyotta planlanan açılışlar yine gözden geçiriliyor. Şimdiye kadar yurtiçi ve yurtdışında 50’nin üzerinde AVM’ye proje, konsept geliştirme, kiralama ve idare hizmeti veren KDM Danışmanlık Kurucusu Murat İzci, 2020 sonuna kadar 11, 2021’de 26 ve 2022’de de 7 yeni AVM açılışı planlandığını belirterek, “Ancak pandemi yüksek olasılıkla bu açılışları etkileyecek, yalnızca yeni yatırımları değil mevcut AVM’lerin önümüzdeki devir işleyiş biçimlerini de değiştirecek. Önümüzdeki devirde kapanmalar olabilir” dedi. KDM tarafından hazırlanan “Türkiye’nin AVM Haritası” araştırmasının sonuçlarının açıklanması hedefiyle düzenlenen online toplantıda konuşan İzci, halihazırda Adana’da yer alan ve pandemi öncesine kadar hizmet veren Park Adana AVM’nin artık hizmet vermediğini, önümüzdeki devir farklı bir fonksiyon ile açılabileceğini belirtti. Toplantıda verilen bilgilere nazaran hali hazırda Türkiye’de faaliyet gösteren AVM sayısı 434 ve toplam pazar büyüklüğü ise 58 milyar dolar. Kiralanabilir alan açısından bakıldığında ise 13 milyon metrekareye ulaşan AVM’lerde istihdam edilen kişi sayısı da 520 bin civarında
“Plansız büyüme en büyük engel”
İzci’ye nazaran AVM’lerin çağdaş perakendenin gelişimine, istihdama kayıtlı iktisada ve toplumsallaşmaya büyük yararı var lakin plansız büyüme AVM’lerin hakettiği pahası görmesinin önündeki en büyük pürüz. Bugün Türkiye’de bin bireye düşen kiralanabilir alan 157 metrekare iken Avrupa’da bu sayının 206 metrekare olduğunu söyleyen İzci, “Biz dal temsilcileriyle ortamızda yaptığımız konuşmalarda daima gidilecek yol olduğundan bahsettik. Kendimize karşılaştırma olarak Avrupa’yı alırdık. Şu anda m2 bazında baktığımızda aramızdaki fark çok azaldı. Fakat kişi başı gelir noktasında onlardan neredeyse 4 kat gerideyiz. Yeni yatırımlardan çok artık elimizdekini nasıl ayakta tutarız, buna odaklanmamız gerekiyor” dedi.
Geri dönüş mühleti yüzde 20 ötelendi İzcinin verdiği bilgilere nazaran şu an AVM ciroları pandemi öncesinin yüzde 75’ine ulaşmış vaziyette. Hatta kimi AVM’lerde bu oran yüzde 88’e çıkmış. İkinci bir dalganın gelmemesi halinde yılsonuna kadar ciroların pandemi öncesi düzeylere ulaşacağı iddiasında bulunan İzci, “Sektör için en kıymetli katkılardan biri de ülkeye gelen turist. Yabancı turist oranı yüzde 25’e ulaşan AVM’ler var. 1 turist 10 vatandaşımız kadar alışveriş yapıyordu. Bu da ortalamada perakendecilerin yüzde 10-15 cirosunun turistlerden geldiği manasına geliyor. Bugün gerçekleştiremediğimiz turist cirosunu hariç tutarsanız ve salgın denetim altına alınırsa geçen yılın cirolarını yılsonunda görebileceğimiz umudunu taşıyorum” dedi. Yeni planlanan AVM’lerin de kendilerini pandemiye nazaran adapte etmek durumunda kalacağını anlatan İzci, AVM yatırımlarının geri dönüşünün de pandemi ile birlikte en az yüzde 20 oranında ötelendiğini belirtti.
“Şube kapanmaması için her şeyi yapıyoruz”
Bilindiği üzere pandeminin ağır olarak hissedildiği mart, nisan ve mayıs aylarında AVM’lerin büyük çoğunluğu markalardan kira almazken sonraki üç ay için de ciro kirası üzere uygulamalara geçildi. İzci, “Bizler markaların şube kapatmaması için her şeyi yapıyoruz. Lakin herkesin bir gerçeği var. Yeni açılan AVM’lerin kredi yükü bulunuyor. İndirim kolay olmuyor. Perakendeci dostlarımız ciro için pandemi öncesinin yüzde 40’ındayız diyor lakin biz biraz daha üstte olduğunu düşünüyoruz. Şu an özel durumu olan markalar için özel uygulamalar yapılıyor” biçiminde konuştu.
Maksat Özbekistan
AVM danışmanlığı tarafında yurtdışında önemli fırsatlar olduğunu söyleyen Murat İzci, Özbekistan ile ilgili bir örnek vererek, “Özbekistan’da yürüttüğümüz bir projemiz var. Özbekistan 33 milyonluk ülke ve yalnızca 8 AVM var. Türk markaları orada inanılmaz ilgi görüyor. LCW, Mavi, Defacto, Koton, Colin’s…. Bütün markalarımızı biliyorlar ve öncelikli olarak onları istiyorlar. Münasebetiyle bu periyotta önceliğimiz yurtdışında proje gerçekleştirmek” dedi.
Dünya