Re-Pie Portföy İdaresi ‘Gayrimenkul Dal Raporu’nu açıkladı. Kesimin pandemi sürecindeki performansının yanı sıra geleceğe dönük beklentilere ait kıymetli dataların yer aldığı raporda, birçok dal üzere gayrimenkulün de pandemi şartlarından etkilendiği belirtildi.
2020 yılında belirsizlikler nedeniyle yatırımcının risk tercihlerine nazaran varlıklarını dağıtmasına imkan tanıyan gayrimenkul yatırım fonlarına yöneldiğinin altı çizilen raporda, kesimin farklı segmentlerinde değişen iş modellerine ve yatırımcının şartlara uygun formda dönüşen tercihlerine ve beklentilerine dikkat çekiliyor.
Konut pazarı geçen yıl yine canlandı
Rapora nazaran, Türkiye’de 2020 yılı Aralık ayı prestijiyle toplam 1 milyon 499 bin 316 adet konut satışı gerçekleşti. Bunlar ortasında ipotekli konut satışı ölçüsü 573 bin 337 oldu. Konut dalı, sakin geçen 2018 ve 2019 yıllarını takiben, pandemi şartlarına ve ekonomik daralmaya karşın beklentilerin üzerinde bir performans ortaya koydu. Kamu bankalarının kampanyaları ve konut faiz oranlarındaki düşüş son 10 yılın en yüksek yıllık ipotekli konut satış hacmine ulaşılmasını ve son iki yılın satışlarının üzerine çıkılmasını sağladı.
Rapora nazaran, kamu bankalarının kampanyaları hayata geçmemiş olsaydı yıllık ipotekli satışlar 350-400 bin adet, toplam satışlar ise 1,2 milyon adet düzeyinde kalacaktı. Raporda ayrıyeten, kampanyaların tesiriyle konut stokunda erime kelam konusu olsa da süratle artan inşaat maliyetlerinin yeni proje sayısında azalmaya ve orta vadede konut bedellerinde artışa neden olduğu vurgulandı.
Ofis kiracıları bina ve semt değişimine gidiyor
Türkiye Ticari Gayrimenkul Fiyat Endeksi 2020 Aralık sonu prestijiyle 177,19 puan düzeyinde gerçekleşti. Endeks, geçen yılın tıpkı ayına oranla 35 puan artış gösterirken, aylık 2,53 puan artış gösterdi. 2020 yılına 146,97 puan düzeyinde başlayan endekste, 12 aylık devirde 30,22 puanlık bir artış yaşandı.
Rapora nazaran, pandemi sürecinde, İstanbul’da ofis pazarında, kimi bölgelerde görülen boşluk oran artışları, öteki bölgelerdeki dolulukla kısmen dengelenirken, bu durum, kiracıların daha uygun kiralar için bina ve bölge değiştirmeyi tercih ettiğine işaret ediyor.
Yeni olağan açık hava konseptinin önünü açabilir
AVM Ciro endeksinin enflasyondan arındırılmamış bilgilerine nazaran, Kasım 2020’de bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran kesimde yüzde 11 oranında daralma görüldü. Pandemi periyodunda daha da büyüyen e-ticaret hacmi, AVM bölümündeki rekabet, imali devam eden AVM’ler ve alışveriş caddeleri bu alandaki rekabetin yeni belirleyici ögeleri olarak öne çıkıyor. Yeni devirde AVM’lerin alışverişten çok cümbüş odaklı bir yapıya dönüşmesi, bilhassa yaz periyodunda açık hava AVM’lerin sayısının süratle artması mümkün görünüyor.
E-ticaret ile kent lojistiği arttı, tesis kiraları yükseldi
Rapora nazaran, 2020 yılı ikinci yarısında, öbür kesimlere kıyasla pandeminin olumsuz tesirlerinin en az yaşandığı piyasa lojistik pazarı oldu. Endüstriyel tesislerde üretimin yavaşlamasına ve yer yer durmasına rağmen, bu devirde e-ticaretin artmasıyla bilhassa kent lojistiği tesislerine olan talep arttı. Artan taleple birlikte kiralar TL bazında yükseldi. 2021’de de salgının tesiriyle boşluk oranlarındaki düşüşlerin devam edeceği ve buna paralel olarak metrekare başına TL bazında kiraların yükseleceği öngörülüyor.
Otel inşaat ruhsatları azalıyor
Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan elde edilen bilgilere nazaran, 2019 yılının üçüncü çeyreğinde Türkiye’ye toplam 18,4 milyon yabancı ziyaretçi geldi. 2020 yılının üçüncü çeyreğinde ise bu bedel 4,4 milyon oldu. Belediyeler tarafından otel ve gibisi binalara verilen yapı ruhsatı 2019’da bir evvelki yıla nazaran yüzde 42, yapı kullanma müsaade dokümanları de yüzde 12 azaldı. 2020 yılı Eylül ayı prestijiyle 485 yapı ruhsatı, 388 yapı müsaade dokümanı verildi. Rapora nazaran, salgının olumsuz tesirlerinin en çok yaşandığı bölümlerden biri olan turizm kesimin geleceği, salgın sürecinin şiddetine ve mühletine paralel şekilleneceği varsayım ediliyor.
Gayrimenkul yatırım fonları yüzde 20 büyüdü
Raporda verilen bilgiye nazaran, 31 Aralık 2020 sonu prestijiyle Sermaye Piyasası Heyeti (SPK) tarafından yetkilendirilen 23 portföy idare şirketinden 7’si yalnızca Gayrimenkul Yatırım Fonu kurmak üzere, yeniden 7’si hem Gayrimenkul hem Teşebbüs Sermayesi Yatırım Fonu kurmak üzere yetkilendirildi.
Bu portföy idare şirketlerinin idaresinde bulunan, ihraç devri devam eden yahut birinci kere yatırım yapmış olanlar dahil olmak üzere ortalarında Re-Pie Portföy’ün de 8 fonu olmak üzere toplam 47 gayrimenkul yatırım fonu bulunuyor. Bu fonların toplam büyüklüğü bir evvelki çeyrek periyoda nazaran yüzde 20 artış göstererek 8,5 milyar TL düzeyine ulaştı. Fonların yatırım stratejisi incelendiğinde, fon adedine nazaran öne çıkan stratejiler karma (yüzde38), konut (yüzde 24) ve ofis (yüzde 24) oldu.
“Gayrimenkulün yeni normalinde yatırım fonları var”
Gayrimenkul bölümünün bileşenlerinden konut, ofis, alışveriş merkezleri, lojistik ve konaklama tesisleriyle birlikte gayrimenkul yatırım fonlarını ‘Gayrimenkul Bölüm Raporu’nda mercek altına aldıklarını söyleyen Re-Pie Portföy İdare Heyeti Lideri Dr. Emre Çamlıbel, pandemi sürecinin bu bileşenler üzerinde farklı farklı tesirleri olduğunu belirtti. Çamlıbel, bilhassa kamu bankaları öncülüğünde gerçekleştirilen faiz indirim kampanyasının hem gayrimenkul geliştiricilerin stoklarını eritmelerini hem de eski konut piyasasının dönemsel olarak olumlu bir performans sergilemesini sağladığına dikkat çekti.
Son yıllarda gelişen e-ticaretle birlikte lojistik merkezlerine talep artarken kiralarda da bir artış yaşandığını kaydeden Çamlıbel, şöyle konuştu: “Ofisler, alışveriş merkezleri ve konaklama tesisleri pandemi sürecinde zorluklar yaşarken, bu periyotta gayrimenkul yatırım fonlarına ilgi ağırlaştı. Gayrimenkul yatırım fon büyüklüğü bir evvelki çeyrek periyoda nazaran yüzde 20 artış göstererek, 8,5 milyar TL düzeyine ulaştı. Eylül 2020 ile Aralık 2020 ortasında SPK tarafından 2 yeni gayrimenkul yatırım fonuna kuruluş müsaadesi, 1 gayrimenkul yatırım fonuna ihraç evrakı onayı verildiğini görüyoruz. Pandemi süreci devam ederken gayrimenkul kesiminin ‘yeni normal’ şartlarında kendini tekrar yapılandırdığını gözlemliyoruz. Ülkemizdeki gayrimenkul yatırım eğilimi göz önüne alındığında, belirsizliklerle dolu pandemi sürecinde yatırımcıların risk tercihlerine nazaran varlıklarını dağıtmasına imkân tanıyan gayrimenkul yatırım fonları 2020 yılında da öne çıktığı yorumunu rahatlıkla yapabiliyoruz.”
Dünya