HÜSEYİN GÖKÇE
COVID-19’un salgın haline dönüşmesiyle birlikte yaşanan ekonomik sakinliğe karşın, teşvik dokümanlı yatırımlar yüzde 10 artış gösterdi. 2020 yılının birinci yarısında teşvik dokümanlı yatırımlar evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 10.4 artarak 74 milyar 602 milyon dolardan, 82 milyar 363 milyon dolara yükseldi. Teşvik dokümanlı bu yatırımlardaki yükselişe karşın, yatırımın kompozisyonu yerli endüstrinin gelişimi ve dış ticaret istikrarı için tehlike sinyalleri verdi. Yatırımlarda yüksek oranlı döviz kullanımı, makine endüstrinde dış ticaret istikrarının bozulmasının önünü açtı.
DÜNYA’nın yaptığı hesaplamalara nazaran bu yıl Ocak-Haziran periyodunda teşvik evrakına bağlanan 82 milyar 363 milyon liralık yatırım projesi kapsamında, 5 milyar 514 milyon dolar fiyatında makine ve teçhizat ithalatı yapılacak.
İthal makine ve teçhizatın bugünkü kurlarla TL karşılığı 40 milyar 121 milyon lirayı buluyor. Bu da toplam sabit yatırım meblağının neredeyse yarısına karşılık geliyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, bir müddettir durdurduğu teşvik evraklı yatırım istatistiklerinde, yatırım kapsamındaki ithal makine ve teçhizat kullanımı kısmını geçen yıl kasım ayından bu yana tekrar yayınlamaya başladı.
Son 8 aylık datalar
DÜNYA’nın yaptığı hesaplamalara nazaran o tarihten bu yana geçen 8 aylık devirde teşvik dokümanlı yatırımlar kapsamında toplam 115 milyar 225 milyon liralık sabit yatırım taahhüdünde bulunuldu. Bu yatırımların gerçekleştirilebilmesi için 7 milyar 282 milyon dolarlık ithal makine ve teçhizat kullanılması öngörüldü. Bugünkü kurlarla teşvikli yatırımlarda ithal edilecek makinelerin pahası 53 milyar 233 milyon lirayı buluyor. Öteki bir tabir ile son 8 aylık periyotta öngörülen 115 milyar 225 milyon liralık sabit yatırımın tamamı hayata geçirilebilirse, yatırım fiyatının yüzde 46.19’u kadar makine ve teçhizat kullanılacak.
Tablo bu yılın Ocak-Haziran devrinde, yerli makine üreticisi açısından biraz daha aksiye dönüyor. Bu periyotta 82 milyar 363 milyon liralık sabit yatırım öngörülürken, bunun hayata geçirilmesi için 5 milyar 515 milyon dolarlık ithal makine teçhizat kullanılacak. İthal makine teçhizatın bugünkü kurlarla karşılığı 40 milyar 421 milyon lirayı buluyor. Buna nazaran 6 aylık periyottaki ithal edilecek makine ve teçhizat fiyatı, sabit yatırımın yüzde 49.07’sine karşılık geliyor.
Ankara Sanayi Odası(ASO) Lideri Nurettin Özdebir:
“HALE CAZİP FİNANSMAN İMKANLARI YERLİ MAKİNEYE DE SAĞLANMALI”
ANKARA SANAYİ ODASI (ASO) Lideri Nurettin Özdebir, ithal makinelerin neredeyse sıfır faizle satıcı ülke özel kredileriyle, cazip finansman imkanlarıyla geldiğini belirterek, uygun finansman şartlarının yatırımcıları bu tarafta tercihe zorladığını bildirdi.Türkiye’de bu kadar uzun vadeli ve düşük faizli kredilendirme imkanı sunulamadığını tabir eden Özdebir, “Yerli üretimi teşvik edecek düzeneklerin biraz daha geliştirilmesi lazım. Geçen seneye nazaran düşüş olmasına karşın, dayanaklar artırılırsa, yerli makine üretimi ve yatırımlarının da tercih edileceği kanaatindeyim” diye konuştu.Başkan Özdebir, yanı sıra Türkiye’de yabancı marka bağımlılığı da bulunduğunu vurgulayarak, sözkonusu bağımlılığın da bu tercihlere yol açtığını aktardı.
Makine İhracatçıları Birliği Lideri Kutlu Karavelioğlu:
“GERÇEK FARK GİDEREK AÇILIYOR”
MAKİNE İHRACATÇILARI BİRLİĞİ Lideri Kutlu Karavelioğlu, Ocak-Mayıs devri yatırımlarında ithal makineye yüzde 42.2, yerli makineye yüzde 40.3 hisse ayrılırken, bina inşaatına yüzde 10.55 hisse ayrıldığı bilgisini verdi. Yerli ve ithal makine ortasında çok fark olmamakla birlikte, dolar bazında onaylanan ithal listelerin onay günü kurlarla hesaplandığına dikkat çeken Karavelioğlu, “Gerçek fark giderek büyümekte, açılmaktadır. 2020 yılında ithal makineye yönelik ilgi yeniden yüksek olmakla birlikte eskiye kıyasla azalmış görülmektedir. Bunun virüs krizi ile ilgili süreksiz bir durum olup olmadığının dikkatle takibi gerekir” dedi. Haziranda ise 859 yatırımcı için 15 milyar liralık yatırım teşvik evrakı düzenlendiğini söz eden Kutlu Karavelioğlu, “Bunların 558’i genel imalat alanında faaliyet gösterecek olup; yatırımlarının toplam meblağı 9,5 milyar liradır. Genel imalat için ithal edilecek makinelerin fiyatı ise 694 milyon dolardır. Yani ithal makine oranı artık yüzde 53 seviyesindedir” diye konuştu. Karavelioğlu, son 5 yıllık vakit diliminde ise ithal makine tercihinin yerliye oranla 10 puan daha yüksek olduğuna değinerek, “Yani yatırım teşvik sistemi ile sağlanan avantajlar (kur riskine rağmen) yatırımcıyı ithal makine almaya yönlendirmiştir. Bu avantajlara yabancı malların harikulâde finansal kampanyalarını da eklemek (uzun vade, çok düşük faiz) hakikat olur” sözlerini kullandı.
Makine İmalatçıları Birliği Lideri Emre Gencer:
“KURDAKİ YÜKSELİŞ YATIRIMLARI ERTELEYEBİLİR”
MAKİNE BÖLÜMÜNDE kriz öncesi yüzde 45-50 düzeyinde olan ihracatın ithalatı karşılama oranının, bu periyotta yüzde 80’e kadar çıktığını belirten Makine İmalatçıları Birliği Lideri Emre Gencer, bu yılın Ocak-Mayıs devrinde ithalatın geçen yıla nazaran yüzde 4.3 azaldığını bildirdi. Teşvikli yatırımlardaki ithal makine oranının yüksek olmasının, dış ticaret eğilimlerini radikal biçimde değiştirebilecek artış olmadığını belirten Gencer, “İthalatın düştüğü bu vakitlerde yatırım teşvik kapsamında kelam konusu edilen 5 milyar 514 milyon dolarlık makine ithalatı toplam makine ithalatının yaklaşık yarısına karşılık gelmektedir. Bilhassa son günlerde yaşanan kurlardaki üst gerçek değişimler bu yatırımların ertelenmesine neden olabilecektir. Makine kesiminin en kıymetli can damarı olan ihracatta yaşadığı daralma nedeniyle önünü görememektedir. Malum, iç piyasa 2018 yılı ikinci yarısından itibaren daralma eğilimindedir. Öteki taraftan, kimi üyelerimizden gelen bilgilere nazaran Ek Gümrük Vergisi uygulanan kimi makinelerde ithalatçı firmalar bu uygulamadan etkilenmemek için yatırım teşvik sisteminden faydalanmayı tercih etmektedir. Bu yerli imalatçılarımızı olumsuz etkilemektedir.”
Dünya