TÜRMOB GENEL LİDERİ EMRE KARTALOĞLU
COVID-19 salgını geçtiğimiz yıl ve içinde bulunduğumuz yılın temel belirleyicisi oldu. Salgının seyrine ait maalesef isabetli bir öngörüye sahip olma talihimiz bulunmuyor. COVID-19’un yaratmış olduğu sıhhat sorunu ve sıhhat sorunu çözmek hedefiyle yapılan uğraşın bir sonucu olarak oluşan iktisat sorunu tüm dünyayı etkiliyor.
Pandeminin yaratmış olduğu meseleleri çözmek ve yarınları şekillendirecek yerin ise şimdiden hazırlanması gerekiyor. Yaşanan ekonomik kasvetler, ekonomik sıkıntıların tahlili noktasında fırsat ve imkanları beraberinde getirirken, işletmeleri önemli risklerle karşı karşıya bırakıyor.
Bu sıkıntı günleri yıkıcı hasarlar almadan atlatabilmek için toplumun tüm kısımlarının etkilenme oranlarına nazaran desteklenmesi gerekiyor. Kamu mali istikrarındaki bozulmayı önlemek için işletmelerin takviye beklediği bir ortamda yeni yükümlülükler getirmek ya da var olanları artırmak, işletmelerin pandemi dolayısı ile aldığı tahribatı daha da derinleştirebilir.
İşletmeler ve çalışanlar üzerindeki vergisel yüklerin artırılması tarafında verilecek her karar uzun vadede daha büyük sıkıntıları beraberinde getirecektir.
Kısa vadeli günü kurtarıcı siyasetler yerine uzun vadeli siyasetler önceliğimiz olmalıdır. İşletmeleri borçlandırmak ya da yükümlülüklerini artırmak yerine hibe ve öz sermaye dayanakları ile yardımcı olmak gerekiyor. OECD Ülkelerinde devletler borçlanırken işletmelere hibe takviyeleri sağlandı.
OECD datalarına nazaran ülkelerin büyük kısmı kamu mali istikrarındaki bozulmayı borçlanma ile giderme prosedürünü seçti ve borçluluk oranları arttı.
Hükümetler harcamaların artması ve gelir tahsilatının azalmasıyla birlikte masraflarını finanse etmek için borçlanma metodunu seçti. OECD üyesi ülkeler, 2020 yılında piyasalardan 18 trilyon dolar borç aldı. Bu sayı bir evvelki yıla nazaran 6,8 trilyon dolarlık artışı işaret ediyor. Borçlanmadaki artış eğilimi 2008 mali krizine verilen reaksiyonlar de dahil olmak üzere yakın tarihte ki en yüksek yıllık artışı söz ediyor. 2021’de, yüksek derecede belirsizliğe bağlı olarak, devlet borçlanmasının 19 trilyon dolara yükseleceği varsayım ediliyor.
Borçlanmaların değerli bir kısmı kısa vadeli borçlarla sağlandı. Borçlanma talebindeki artışa karşın faiz oranları düşük düzeyini korudu. Düşük faiz oranları ile borçlanma talihini yakalayan ülkeler için borçlanma bir fırsat olarak karşılarına çıktı.
Bu süreçte Türkiye düşük faiz oranı ile borçlanma imkanına sahip olamadı. Türkiye’nin risk priminin yüksek olmasından ötürü borçlanma maliyetinin yüksek olması bu devirde bizim için büyük bir sorun oluşturdu.
Güçlü ve kapsayıcı bir iyileşmeyi uzun vadeli olarak sağlayabilmemiz için geniş ve kapsayıcı bir bakış açısıyla gerçekleştirilecek ıslahatlara gereksinimimiz var.
Bu şiddetli pandemi periyodu, iktisatta yapısal ıslahatların gerçekleşmesi, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir büyümenin sağlanmasına yönelik siyasetleri hazırlama ve uygulama tabanı oluşturma imkanı bizlere sunuyor.
Bugünün zorlukları ile uğraş ederken, önümüzdeki günleri şekillendirecek iktisat siyasetlerini yanlışsız halde belirlemek, sürdürülebilir ve sürekliliği olan bir büyüme elde etmek için harekete geçmemiz gerekiyor.
İktisat, tarım, adalet, hukuk, eğitim, toplumsal güvenlik üzere alanlarda gerçekleştireceğimiz yapısal ıslahatlar, verimlilik artışını, üretimi, istihdam yaratmayı, dijital dönüşümü hızlandırarak Türkiye’nin yarınlara daha güçlü adım atmasına imkan sunacaktır.
Dünya