Şebnem TURHAN / Hüseyin KOYUNCUOĞLU
Merkez Bankası en kritik Para Siyaseti Konseyi (PPK) toplantısından sürpriz sonuç çıktı. Piyasanın 100 baz puan çerçevesinde şekillenen faiz artırımı beklentilerinin üzerine çıkan Merkez Bankası 200 baz puanlık artışla siyaset faizini yüzde 17’den yüzde 19’a çekti. Merkez Bankası PPK öncesinde 7.47 lira düzeyinde olan dolar kuru sert gerileyerek 7.32 liraya kadar inerek 2 haftanın en düşük düzeyine geriledi. Analistlerin toplantı öncesi gereksinim olan 200 baz puan ancak 100 baz puan da Merkez Bankası’nın adım atması için değerli diye kıymetlendirdikleri son periyodun en kritik toplantısında yeniden Merkez Bankası’nın piyasanın önüne geçmesini çok olumlu bulundu. Merkez Bankası da attığı adımı PPK metninde “Kurul, gelişmelerin enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve orta vadeli enflasyon görünümü üzerinde oluşturduğu üst taraflı riskleri dikkate alarak, önden yüklemeli ve güçlü bir ek nakdî sıkılaştırma yapılmasına karar vermiştir” diye açıkladı.
Analistlerden tam not alan PPK metninin de hem alınan kararın münasebeti hem de önümüzdeki periyoda ait yapılacaklar açısından çok güçlü ve iyi bağlantının örneği olarak değerlendirildi. Bu kararın ülke risk primi ve uzun vadeli faizler açısından olumlu olacağını belirten analistler faiz kararının yıl sonuna gerçek yakalanacak güçlü toparlanma eğiliminin de desteklendiği ve büyüme üzerindeki aşağı taraflı riskleri de bertaraf ettiği kaydedildi.
Yabancı yatırımcıyı çekecek
Dünya Gazetesi Muharriri ve TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Atılım Murat, geçen ayda faiz artırımını savunduğunu hatırlatarak, “Son 1 ayda hesap çok kabardı. Kurdaki yüzde 10’luk artış, petrol ve emtia fiyatlarındaki artış varken siyaset faizini artırmak zorundasın. Olağan bir faiz artışı olarak görüyorum. Ve yaşananlar devam ediyor, ABD tahvilleri artıyor, enflasyon artıyor son derece de hakikat bir irtibatla ‘ben riskleri görüyorum ve önden yüklemeli faiz artırımı yaptım’ diyor. Nefis bir irtibat yapmışlar, metin sahiden çok iyi. Piyasanın da önüne geçtiler lakin hala şahin duruşunu da koruyor. Yani önümüzdeki aylarda muhtaçlık olursa tekrar artırırım diyor” dedi. Evvelki günkü Fed toplantısını piyasanın olumsuz karşılamadığını ve risk iştahının yüksek kalacağını belirten Murat, “Yüzde 19 faiz yabancı yatırımcıyı da Türkiye’ye çekecektir. Aslında muhtaçlığımız olan da bu. Enflasyonu düşürebilmek en azından yılsonu iddiasına ulaştırmak için 200 baz puanlık artış kıymetli. Sermaye girişleri enflasyonu yönetmeyi de kolaylaştıracak. Hakikat bağlantı ve ne yapmak zorunda olduğunu da vurgulamış” diye konuştu.
Faiz avantajının üstüne geçmeliydik
Dünya Gazetesi Muharriri ve Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Erhan Aslanoğlu Merkez Bankası’nın kasımdan bu yana genelde piyasa beklentilerinin üzerinde sıkılaştırma adımları attığını ve dünkü kararın da bunların devamı niteliği taşıdığını kaydetti. Aslanoğlu şöyle konuştu: “Hatta daha da değerli. 200 baz puan artış ile beklentilerin üzerinde bir adım atan Merkez Bankası önümüzdeki günlerin beklentilerine karşı müdafaa kalkanı da oluşturuyor. ABD tahvilleri yüzde 0,50’lerden yüzde 1,60 1,70’lere geldi. Yüzde 2’lere hakikat da gidebilir. Yani son bir buçuk ayda ABD tahvillerindeki faiz 150 baz puan artmış olacak. Bu tablo yatırımcılar için bir faiz avantajı oluşturuyor. Bizim de bu artışın üzerine geçme gerekliliğimiz doğdu. Merkez Bankası bugünkü atağıyla, ABD’deki faiz artışlarının devam etme ihtimaline rağmen tedbirini aldı. Merkez Bankası, hem mevcut enflasyon hem de önümüzdeki aylarda enflasyon artışındaki beklenti için gereksinim duyulan faiz düzeyini sağlamış oldu. Unutmamak gerekir ki; faiz yalnızca enflasyondan etkilen
miyor risklerden de etkileniyor. Önümüzdeki aylarda global ve siyasi potansiyel riskler fiyatları belirlemede tesirli olacak.”
En yüksek gerçek faiz düzeyi
Bürümcekçi Araştırma ve Danışmanlık Kurucu Ortağı Haluk Bürümcekçi, Reuters’e yaptığı açıklamada “Karar sonrası gerçekleşen enflasyona nazaran hesaplanan siyaset gerçek faizi yüzde 2.9 ve beklenen enflasyona nazaran hesaplanan gerçek faiz yüzde 7,7 düzeyine yükselmiş bulunuyor. Bu ise, misal gelişmekte olan ülkelerine nazaran çok daha yüksek gerçek faiz düzeylerine işaret ederek yabancı yatırımcı girişlerinin tekrar ağırlaşması açısından kâfi olabileceğini düşündürüyor” dedi.
Sermaye çıkışını durdurucu tesir
Dünya Müellifi Tuğrul Aşikâr, kimsenin beklemediği bir faiz kararı olduğunu kaydederek şöyle konuştu: “Merkez Bankası’nın elindeki data seti enflasyonun daha yüksek noktalarda plato yapabileceğini gösteriyor olabilir. Yanlışsız bir karar olduğunu TL’nin bedel kazanmasından da görüyoruz. Piyasanın önüne geçmek ismine alınmış bir karar. Dünya piyasalarındaki gelişmeler de karar da tesirli oldu. ABD uzun vadeli tahvilleri 1,75’e kadar çıktı.
Daha da çıkabilir. ABD’de bu çıkışın yüzde 2,5’lere kadar gelebileceği konuşuluyor. Bu bizim üzere gelişen ülkeler için risk ögesi. Gelişmekte olan ülke merkez bankaları faiz arttırıyor. Sonuçta küresel manada faizlerde bir artış varken Naci Ağbal da doğruyu yaparak önden artırım ile piyasaların önüne geçti. Kısa vadede yabancı yatırımların gelmesi manasında tesir yapabilir. Gerçek faizi de yüksek tutabilir. Enflasyonun gidişatını da düşürürsek önümüzdeki devirde iyi bir gerçek faiz verebiliriz. Öncelikle yabancı sermayenin çıkışını durdurucu bir tesir olacaktır lakin önümüzdeki periyotta bu açıdan dalgalı bir seyir yaşanması da mümkün görünüyor.”
Basiretli bir Merkez Bankacılığı
Dünya Gazetesi Müellifi ve Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Hakan Kara, Merkez Bankası’nın enflasyona yönelik üst istikametli risklere atıfta bulunarak güçlü bir sıkılaştırma yaptığını kaydederek “Naci Beyefendi vazifeye geldiğinden bu yana gerek aldığı kararlar gerekse bağlantısı ile iyi bir imtihan verdi.
Kasımdan bu yana atılan bütün adımları dikkatle incelediğimizde basiretli bir merkez bankacılığı örneği görüyoruz. Elbette şu hususu da eklemek lazım. Daima faiz artırarak bir yere varamayız. Siyasi, jeopolitik ve memleketler arası bağlantılar alanlarında beklentileri iyileştirecek güçlü adımlara muhtaçlık var. Merkez Bankasının kararı bu önlemlerin atılması için yalnızca bir vakit kazandırıyor. Adımlar gecikirse bu kere sıcak para akımı ve bilançolardaki uyuşmazlıklar bir mühlet sonra tekrar kırılganlığı besleyebilir. Bu nedenle enflasyonla gayret ve beklenti idaresinde maliye siyaseti ve öteki alanlarda merkez bankasını yalnız bırakmamamız gerekiyor” dedi.
Risk primindeki azalışa en önemli katkı
Dünya Gazetesi Müellifi ve Deniz Yatırım Araştırma Kısım Müdürü Orkun Gödek, toplantı sonuç metninde gerek yurtiçindeki enflasyonu etkileyen ögeler gerekse yurtdışındaki gelişmelerin kapsamlı biçimde kıymetlendirilmesi ve gelecek periyot beklentilerini çıpalama isteği dikkat çektiğini belirterek “Merkez Bankası’nın bugüne dek yaptığı kuvvetli yönlendirmeler paralelinde gerçekleştirdiği faiz artışının müspet kredibilite katkısı, ülke risk priminde azalış ve gerektiğinde önden yüklemeli halde para siyasetini ayarlayacağına dair verdiği iletilerin somutlaşması açısından son derece olumlu okuyoruz. Bu nedenle TCMB’nin ‘piyasa beklentilerinin önünde’ yer almasını ülke risk primindeki azalışa en önemli katkıyı sağladığına inanıyoruz. Bugün atılan para siyaseti adımının küresel risk artışı devirlerinde lokal varlıklardaki gerilimi azaltıcı tarafta katkı sağlayacağına inanıyoruz” dedi.
Faiz artırımları devam edecek
BlueBay Asset Management’tan Timothy Ash yaptığı açıklamada, Merkez Bankası’nın faiz kararının kendini şaşırtmadığını lisana getirerek “Ben yüzde 20’ye çekmelerini bekliyordum. Lakin yüzde 19 da iyi bir hareket. Bu adım Lider Ağbal’a kredibilite veriyor. Beklentileri aştı ve iyi bir iş yaptı. Türkiye’nin kendine has sorunları var yüksek enflasyon ve dolarizasyon. Bunu yapmak zorundaydı ve faiz artırımına devam edecek. Merkez Bankası’na güvenilirlik kazandırıyor. Tahminen yılın sonuna yahut önümüzdeki yılın birinci periyodunda faiz indirimi yapabilir.
Ancak birkaç ay daha agresif bir Ağbal göreceğiz. Ne kadar agresif olursa kısa vadede ne kadar yüksek kalırsa faizler enflasyon o kadar ılımlılaşmaya başlar” dedi.
TL mevduat faizi 1-2 puan üste gidebilir
Garanti Yatırım Koordinatörü Tufan Cömert, yayımladığı notta faiz artışının hem enflasyondaki üst taraflı riskleri, hem de ABD tahvil randıman eğrisinin üst kaymasının yurtiçi piyasalarda yarattığı olumsuz etkiyi azaltabileceğini belirterek “Bu atak ile TL mevduatlarda kabaca yüzde 17 etrafında olan piyasa faizinin 100-200 baz puan daha üst gitmesi muhtemel. Ayrıyeten mart sonu prestiji ile mevduat stopajlarındaki indirimin mühleti bitince artık brüt yüzde 18 olan mevduat faizinin stopajlar eskiye döndükten sonra birebir net getiriyi sağlaması için yüzde 20 düzeyinde kote edilmesi gerekecek. Bu durum brüt faizlerde de ek üst istikametli bir hareket ihtimalini artırıyor. Türkiye CDS primleri ise TL’nin öbür GOÜ para ünitelerine nazaran epey olumlu ayrışması nedeni ile önümüzdeki günlerde gerileyebilir” dedi.
Enflasyon beklentilerine dikkat çekildi
PPK metninde iç talep şartları, döviz kuru başta olmak üzere birikimli maliyet tesirleri, milletlerarası besin ve başka emtia fiyatlarındaki yükseliş ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeylerin, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümünü olumsuz etkilemeye devam ettiği belirtildi. Metinde, “Öte yandan, birtakım dallarda barizleşen arz kısıtları ile gerçekleştirilen fiyat ve yönetilen fiyat ayarlamaları, orta vadeli enflasyon görünümü üzerindeki kıymetini korumaktadır. Son devirde kredi büyümesindeki yükseliş eğilimi ile ithal maliyetlerdeki artış, talep ve maliyet ögelerinde öngörülen kademeli iyileşmeyi geciktirmektedir” denildi.
Global enflasyon tasaları metinde
PPK metninde evvelki aylardan farklı olarak Merkez Bankası global gelişmelere de işaret ederek şu noktalara dikkat çekti: “Genişleyici nakdî ve mali siyasetler ile aşılama sürecinde yaşanan olumlu gelişmelerin tesiriyle global büyüme görünümünde iyileşme ve milletlerarası emtia fiyatlarında artış görülmektedir. Yükselen global enflasyon beklentileri, gelişmiş ülke para siyasetlerine ait belirsizliklere ve global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açmaktadır.”
MÜSİAD: Konjonktürel bir mecburilik olarak pahalandırmak isteriz
MÜSİAD Genel Lideri Abdurrahman Kaan yaptığı açıklamada, Merkez Bankası’nın yaptığı artışın piyasaların beklediği bir gelişme olmadığını kaydederek “Bu noktada başta besin ve emtia olmak üzere global piyasalardan kaynaklanan fiyat artışlarının T.C. Merkez Bankası’nın tesir alanının dışında kalması sebebiyle, enflasyonla gayretin sırf siyaset faizi enstrümanı ile sürdürülmesinin kâfi olmayacağı kanaatindeyiz. Bundan sonra atılacak adımların iş dünyasının yatırım hevesi ve borç yapılandırması ismine nasıl bir seyir izleyeceğini görmek gerekecektir” dedi. Kaan, ABD teşvik paketinin akabinde gelişen piyasaların bu akımdan hisse alması ve para ünitelerindeki değerlenmeyi destekleyici siyasetler uygulamasının anlaşılır olduğunu belirterek şunları söyledi: “Ancak burada iki değerli konu kelam bahsidir: Yüksek faizin iyi iç piyasadaki talep üzerindeki tesiri ve dış ticaretin cari istikrar ismine olumlu işletilmesi için uygun Dolar/TL seviyesinin bulunması. Bir diğer beklenti ise Merkez Bankasının dolarizasyon idaresi konusunda atacağı adımlar ve dolar alım ihalelerinin ne vakit başlayacağıdır. İş dünyası olarak bu telaşları taşımakla bir arada, alınan kararın özellikle yurtdışı piyasalarda TCMB bağımsızlığı ve yönetişim prestiji açısından olumlu sonuçlar getirmesini temenni ederiz. Sonuçta bu süreksiz bir süreçtir ve enflasyon gayelerinin tutması ismine rahatlatıcı datalarla bir arada faizde indirim sürecinin de bu sefer kalıcı bir biçimde sağlanması için uygulanan konjonktürel bir mecburilik olarak kıymetlendirmek isteriz.” Öte yandan Yüksek faizin canlarını yaktığını belirten ASKON Genel Lideri Aydın, “Yatırıma ve harcamalara muhtaçlığımız olduğu bir ortamda faiz artışı yaşanması canımızı yakıyor. Bu alanda farklı kategoride yer almak ise canımızı sıkıyor” dedi.
Dünya