Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, 2020 yılı teşvik dokümanlı yatırımlarını DÜNYA’ya tahlil etti. Teşvik dokümanlı yatırımların adet bazında rekor kırdığı 2020 yılında, 238.4 milyar liralık yatırım öngören 10 bin 505 yatırım, teşvik evrakına bağlandı. Bu kapsamda yatırımcılar 305 bin 342 kişilik istihdam taahhüdünde bulundular. Pandemi periyodunda talebin inanılmaz arttığı tıbbi ve cerrahi mamul kesiminde yatırımlar yüzde 346 oranında artarken, kimyasal unsur imalatı yatırımlarında ise yüzde 80 artış dikkat çekti.
– Dr. Mehmet Yurdal Şahin’in 2020 yılının tamamı ve Aralık ayına ait teşvik dokümanları yatırımlara yönelik tahlili şöyle:
2020 yılında, pandemi sürecine karşın bugüne kadarki en fazla sayı olan, toplam 10.505 adet Yatırım Teşvik Dokümanı düzenlendi. Bu devirde düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen sabit yatırım meblağı toplam 238,4 milyar TL, öngörülen istihdam ise 305.342 kişi. 2020 yılında düzenlenen Yatırım Teşvik Dokümanlarının 10.144 adedi yerli firmalar, 361 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı. Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 219,2 milyar TL olup, toplam içindeki hissesi yüzde 92 düzeyinde.
Yabancı sermayeli firmalarca alınan yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı 19,2 milyar TL olup, toplam içindeki hissesi yüzde 8 oldu. 2020 yılında düzenlenen yatırım teşvik dokümanları 2019 yılına nazaran, evrak adedi açısından yüzde 86 oranında, öngörülen toplam sabit yatırım meblağı açısından yüzde 25 oranında ve öngörülen istihdam açısından yüzde 49 oranında artış gösterdi.
“YÜZDE 61’İ EKSİKSİZ YENİ YATIRIM”
2020 yılında düzenlenen 10.505 adet dokümanın, 6.233 adedi eksiksiz yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım meblağının yüzde 61’ini (145 milyar TL) oluşturdu.
Tevsi yatırımlar ise 3.492 ile toplam sabit yatırım fiyatının yüzde 30’unu (71,1 milyar TL) oluşturuyor.
Öteki mahiyetlerdeki (modernizasyon, entegrasyon ve eser çeşitlendirme) yatırımlar için, toplam sabit yatırım fiyatının yüzde 9’unu (22,3 Milyar TL) oluşturan 780 adet evrak düzenlendi.
Vilayetlerin sahip oldukları potansiyeller dikkate alınarak hazırlanan bölgesel teşvik sistemi, bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesini hedefliyor. Bu kapsamda 2020 yılında Bölgesel Dayanak Sınıfı’nda yer alan yatırım teşvik dokümanları, doküman adedinin yüzde 62’sini, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatının yüzde 65’ini ve öngörülen istihdamın yüzde 82’sini oluşturarak, epey yüksek hisselerle birinci sırada yer alıyor.
Teşvik edilmeyecek yatırım bahisleri hariç, öbür teşvik sistemlerinin kapsamına girmeyen ve minimum yatırım fiyatı kuralını sağlayan yatırımlar, Genel Takviye Sınıfı kapsamında destekleniyor. Genel Takviye Sınıfı’nda düzenlenen yatırım teşvik dokümanları, doküman adedi açısından yüzde 38, sabit yatırım meblağı açısından yüzde 35 ve öngörülen istihdam açısından yüzde 17 hisse ile Bölgesel Dayanak Sınıfı’ndan sonra ikinci sırada yer alıyor.
STRATEJİK YATIRIMLAR KAPSAMINDA 8 TEŞVİK DOKÜMANI
Cari açığın azaltılması, ithal ikame eserlerin üretiminin teşvik edilmesini amaçlayan Stratejik Yatırımlar Dayanak Sınıfı kapsamında 2020 yılında 8 adet yatırım teşvik evrakı düzenlendi. Bu dokümanlarda öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 943 milyon TL ve öngörülen istihdam 431 kişi oldu.
Bölgesel Dayanak Sınıfı, alt başlıklar altında bölgesel, bölgesel-alt bölge ve bölgesel-öncelikli yatırımlar olarak üçe ayrılmaktadır.
Bölgesel Takviye Sınıfı kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yahut Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlar Bölgesel-Alt Bölge Takviye Sınıfı’nda desteklenirken, böylelikle daha yüksek oranlarda bir alt bölge dayanaklarından faydalandırılıyor.
3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım mevzularında yapılması planlanan yatırımlar, Bölgesel-Öncelikli Yatırım Takviye Sınıfı’nda bedellendiriliyor ve 5. Bölgeye verilen bölgesel dayanak ögeleri ile destekleniyor.
Bölgesel Dayanak Sınıfı’nda düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarının alt başlıklar itibariyle dağılımında doküman adedi açısından yüzde 61 hisse ile Bölgesel Dayanak Sınıfı birinci sırada yer aldı. Onu sırasıyla yüzde 21 hisse ile Bölgesel-Alt Bölge Takviye Sınıfı ve yüzde 18 hisse ile Bölgesel- Öncelikli Dayanak Sınıfı takip etti.2020 yılında düzenlenen yatırım teşvik evraklarının bölgesel dağılımında 1. Bölge evrak adedi, sabit yatırım fiyatı ve istihdam açısından birinci sırada yer alıyor.
6.BÖLGE İSTİHDAM AÇISINDAN İKİNCİ SIRADA
Bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin kıymetli hedefl erinden birisi olup, 6. Bölgenin öngörülen istihdam açısından yüzde 25 hisse ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan kıymetli bir göstergedir. 2020 yılında Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam toplamı 105.539 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın yüzde 34’ünü oluşturdular. Bölgesel Dayanak Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik ögeleri, 6. Bölgede emek ağır dallara yapılan yatırımlarda kıymetli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6. Bölgede Giyim Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik evraklarında öngörülen istihdamın yüzde 64’ünü oluşturdu.
2020 yılında düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarına bölgeler itibariyle bakıldığında genel olarak, her ne kadar 1. Bölge yüksek bir hisse ile öne çıksa da, yatırım teşvik dokümanlarının başka bölgeler açısından istikrarlı bir dağılıma sahip olduğu, tüm bölgelerin yatırım talebinin canlı olduğu görülüyor.
İMALAT SANAYİ YÜZDE 70 İLE BİRİNCİ SIRADA
Evrak adedi açısından imalat kesimi yüzde 70 (7.293 adet belge) hisse ile birinci sırada yer aldı. İmalat kesimini yüzde 13 (1.408 adet belge) ile hizmetler bölümü, yüzde 9 (987 adet belge) ile tarım kesimi, yüzde 6 (631 adet belge) ile güç bölümü ve yüzde 2 (186 adet belge) ile de madencilik bölümü takip etti.
İmalat dalı, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı içinde yüzde 61 (145,5 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de yüzde 76 (231.297 kişi) hisse ile birinci sırada yer alıyor.İmalat kesimine düzenlenen yatırım teşvik dokümanları bir evvelki yıla nazaran evrak adedi açısından yüzde 110, öngörülen toplam sabit yatırım meblağı açısından yüzde 37 ve öngörülen istihdam açısından yüzde 68 oranında artış göstermiştir.
SALGINDA TALEP ARTIŞI YAŞANAN DALLARDA YATIRIM DA ARTTI
2020 yılında yaşanan COVID-19 salgını, Sabun, Deterjan, Paklık ve Kozmetik Materyalleri İmalatı (dezenfektan gibi) ile Tıbbi ve Cerrahi Mamullerin İmalatı (tıbbi-cerrahi maske gibi) ve steril olmayan tıbbi maske imalatının içinde yer aldığı Öteki Yerde Sınıflandırılmamış Dokumacılık Eserleri İmalatı bölümlerine olan talebi artırdı. Bu talebin karşılanmasına yönelik artan yatırımlar, bu dallarda düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarında de artışa yol açtı.2020 yılında Tıbbi ve Cerrahi Mamullerin İmalatının da içinde yer aldığı Tıbbi Aletler; Hassas ve Optik Aletler İmalatı, 2019 yılına nazaran doküman adedi açısından yüzde 350, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı açısından yüzde 346 ve öngörülen istihdam açısından yüzde 446 oranında önemli bir artış gösterdi.
Kimyasal Husus ve Eserlerin İmalatı, 2019 yılına nazaran evrak adedi açısından yüzde 82, öngörülen toplam sabit yatırım meblağı açısından %80 ve öngörülen istihdam açısından yüzde 163 oranında arttı.
Dokuma Eserleri İmalatı, 2019 yılına nazaran doküman adedi açısından yüzde 122, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatı açısından yüzde 107 ve öngörülen istihdam açısından yüzde 113 oranında arttı.
İstanbul, doküman adedi, sabit yatırım fiyatı ve istihdam açısından birinci 5 vilayet ortasında birinci sıradayer alıyor.
İstihdam açısından birinci 5 vilayet sıralamasında İstanbul’u sırasıyla Batman, Diyarbakır ve Mardin takip etti. Bu durum, kelam konusu vilayetlerde yapılan yatırımlarda, emek ağır kesimlerin öne çıktığını gösteriyor. Tıpkı vakitte, bölgesel teşvik sistemi kapsamında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerine yönelik uygulanan takviyelerin olumlu katkısı olarak görünüyor.
1.7 MİLYAR LİRALIK SGK PRİM VE FAİZ TAKVİYESİ
Yatırımcılar için kıymetli bir finansman kaynağı olan Faiz Dayanağı ve SGK Prim Dayanağı ödemelerine 2020 yılında da devam edildi. Bu kapsamda; 1,1 milyar TL’si SGK Prim Takviyesi, 606 milyon TL’si Faiz Dayanağı olmak üzere yatırımcılarımıza toplam 1,7 milyar TL takviye sağlandı.
YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARAR KAPSAMINDA 1.2 TRİLYON LİRALIK YATIRIM
Öte yandan, 2012/3305 Sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar periyodunda bugüne kadar toplam 48.361 adet Yatırım Teşvik Evrakı düzenlendi. Düzenlenen evrakların öngörülen sabit yatırım meblağı toplam 1 trilyon 252 milyar TL, öngörülen istihdamı ise 1.724.499 kişi oldu.
Karar periyodunda düzenlenen Yatırım Teşvik Evraklarının 45.948 adedi yerli firmalar, 2.413 adedi yabancı sermayeli firmalar tarafından alındı.
Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 967 milyar TL olup, toplam içindeki hissesi yüzde 77 düzeyinde.
Yabancı sermayeli firmalarca alınmış olan yatırım teşvik evraklarında öngörülen toplam sabit yatırım meblağı 284 milyar TL olup, toplamın yüzde 23’ünü oluşturdu.
2012/3305 Sayılı Karar devrinde düzenlenen 48.361 adet dokümanın, 30.818 adedi tam yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım fiyatının yüzde 63’ünü (788 milyar TL) oluşturdu.
Karar periyodunda 103 adet Büyük Ölçekli ve 62 adet Stratejik Yatırım desteklendi.
Karar devrinde evrak adedi açısından imalat bölümü yüzde 55 (26.847 adet belge) hisse ile birinci sırada yer aldı. Bunu yüzde 22 (10.746 adet belge) ile hizmetler, yüzde 15 (7.027 adet belge) ile güç , yüzde 5 (2.328 adet belge) ile tarım ve yüzde 3 (1.413 adet belge) ile madencilik bölümü takip etti.
ŞAHİN ‘DEN
● 238.4 MİLYAR LİRALIK YATIRIMLA 305 BİN KİŞİLİK İSTİHDAM ÖNGÖRÜLÜYOR
● PANDEMİ TIBBİ VE CERRAHİ MAMUL İMALATINA YATIRIMI ARTIRDI
● TIBBİ VE CERRAHİ MAMUL YATIRIMI YÜZDE 346 ARTTI
● KİMYASAL HUSUS İMALATI YATIRIMLARI YÜZDE 80 ARTTI
● 2020’DE 1.7 MİLYAR LİRALIK SGK PRİMİ VE FAİZ DAYANAĞI SAĞLANDI
Dünya