Türkiye Uzay Ajansı (TUA) Lideri Serdar Hüseyin Yıldırım, Ulusal Uzay Programı’ndaki amaçlara ulaşmada insan kaynağının değerine dikkati çekerek, “Uzay alanında 10 yıl içinde en az 10 bin uzmana çıkmamız lazım.” dedi.
Yıldırım, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Ulusal Uzay Programı’nda birinci gaye olan Ay vazifesi kapsamında ateşlenecek ulusal ve özgün hibrit roketin üretimi için Delta V firmasının 3 yıldır çalıştığını söyledi.
Türkiye’nin, uydu kabiliyetleri münasebetiyle uzay aracı üretiminde ıstırap yaşamayacağını tabir eden Yıldırım, motora monte edilecek uzay aracının içinde birtakım yararlı yükler olacağını lisana getirdi.
Yıldırım, Ay’a seyahat ve sert iniş esnasında birtakım ölçümlerin yapılacağını, fotoğrafların çekileceğini belirterek, uzay aracına neler konulması gerektiği konusunda bilim insanlarıyla konuşulduğunu anlattı.
Uzay aracının yaklaşık 2 ton yükü olmasını öngördüklerini vurgulayan Yıldırım, şöyle devam etti:
“Bu uzay aracımızla 2023 sonunda Ay’a ulaşacağız. Uzay aracımızın Ay’dan dönüşü olmayacak. Kendi imkanlarımız, kendi aracımız, kendi motorumuz ve kendi teknolojimizle birinci 10 yıllık uzay programımızda beşerli bir uçuş yok. Esasen dünyada beşerli uçuş yapan 3 ülke ABD, Rusya ve Çin. Öbür ülkeler de kendi uzay insanlarını, bu üç ülkenin imkanlarıyla gönderiyor. Uzaya insan göndermek çok sıkıntı, çok riskli, yüksek teknoloji ve deneyim isteyen bir bahis. Biz daha birçok şeyi birinci sefer yapacağız. Hasebiyle Ay’a yahut rastgele bir gök cismine insan göndermemiz kelam konusu değil.”
Uzay aracının 2023’te “yumuşakça çarpma sertçe inme” biçiminde yatay bir formda Ay’a çarparak ineceğini söyleyen Yıldırım, maksatlarının, uzay aracının Ay’a ulaşması ve ulaşana kadarki süreci yöneterek bilgi toplamak olduğunun altını çizdi.
Yıldırım, 2028’deki amacın Ay’a yumuşak iniş olduğuna işaret ederek, “Bunu yapabilmek için birinci sefer yapacağımız şeyi, tek seferde yapmak riskli olduğundan 2023 gayesinde bunun birçok etabını denemiş olacağız. Mesela roket ateşlemeyi deneyeceğiz, yol boyunca araçla haberleşmeyi, onu denetim etmeyi, Ay’a ulaştırmayı deneyeceğiz. Bunları ölçmüş ve deneyim etmiş olacağız. Toplayacağımız dataların ülkemize aktarılması, işlenmesi hepsi kıymetli. Yer istasyonlarının buna nazaran yazılımlarının uyumlu bir formda hazırlanması üzere bahisler bize deneyim kazandıracak. Münasebetiyle Ay’dan rastgele bir şey alıp dönmek kelam konusu değil.” değerlendirmesinde bulundu.
“Anteni sıfırdan kuracağız”
Türkiye’deki yer istasyonlarının yakın yörüngedeki uyduları denetim etmek için dizayn edildiğini anlatan Yıldırım, “Bize daha büyük çaplı anten gerekiyor. 13 metre çapında anteni sıfırdan kuracağız ve haberleşme için onu kullanacağız.” diye konuştu.
Yıldırım, uzaya Türk vatandaşı gönderme maksadına değinerek, “Hedefimiz dünyanın 400 kilometre yakın yörüngesinde dolaşan ve bilim merkezi olarak misyon yapan Memleketler arası Uzay İstasyonu’na Türk bilim insanını göndermek. Milletlerarası Uzay İstasyonu, bilim merkezi olarak da vazife yapıyor. Dünyanın çeşitli ülkelerinden 560’ın üzerinde insan uzaya çıktı. Bunların yaklaşık yarısı, uzay istasyonuna gitti. Orada bilimsel deneyler yapıyorlar, deneyim kazanıyorlar, birtakım sistemleri deniyorlar ve gelişme sağlanıyor.” sözlerini kullandı.
Yer çekimsiz ortamda gereksinim duyulan deneylerin yapılacağını aktaran Yıldırım, “Bizim de bu tip deneylere gereksinimimiz var. Çok sayıda bilim insanımız, orada yapılması gereken deneyler konusunda bize müracaat edecek. Biz bunlar ortasından seçeceğiz. Gidecek astronotumuz, Memleketler arası Uzay İstasyonu’nda 10 gün kalacak.” dedi.
Yıldırım, bunun bir bilim misyonu olduğuna dikkati çekerek, Türk bilim beşerinin da uzaya çıkması konusunda yetişmesi gerektiğini bildirdi.
“Seçim sürecinin 3-6 ayda tamamlanmasını öngörüyoruz”
Memleketler arası iş birlikleri çerçevesinde Türk bilim beşerinin gönderileceğini anlatan Yıldırım, şunları kaydetti:
“Biz, Türk bayrağının orada bulunmasını istiyoruz. Bilim insanımızın uzay istasyonuna giderek, muhakkak deneyleri yaparak, ülkemize dönmesini dilek ediyoruz. Hangi ülkeyle anlaşırsak, o ülke eğitim verecek. Öncesinde ön seçim yapacağız, aşikâr kriterleri sağlayan adaylar ortasından yedekli olarak 2 ya da 3 bireye eğitim aldıracağız. En başarılı olan adayımızı, Milletlerarası Uzay İstasyonu’na göndereceğiz. Bu bahiste Rusya ve ABD ile görüşülüyor. Seçim sürecinin 3-6 ayda tamamlanmasını öngörüyoruz. Uzay istasyonuna gidecek kişi, bu sene içinde belirlenecek, 2023 sonunda da Türk bilim insanını Memleketler arası Uzay İstasyonu’na göndermiş olacağız.”
“Uzay limanı işletmesi hem teknolojik hem ticari hedef”
Ulusal Uzay Programı’ndaki “uzaya erişim ve uzay limanı işletmesi” amacının yanlışsız anlaşılması gerektiğinin tabir eden Yıldırım, bunun hem teknolojik hem de ticari bir gaye olduğunu vurguladı.
Roketin uzaya, Türkiye’den fırlatılabileceğine lakin ülkenin içinde bulunduğu coğrafik pozisyon nedeniyle bunun belirli kısıtlamalarla gerçekleştirilebileceğine işaret eden Yıldırım, “Coğrafi pozisyonumuz, ticari rekabet için elverişli değil. Ticari fırlatma sistemi geliştirerek, ticari zihniyetle işletilen uzay limanı Türkiye’de olursa, dünyayla rekabet edemez.” diye konuştu.
“Fırlatma yeri Ekvator’a yakın olmalı”
Yıldırım, rekabet için fırlatma yerinin Ekvator üzerinde ya da ona çok yakın olması gerektiğinin altını çizerek, bu biçimde hem dünyanın dönüş suratı ve istikametinden çok iyi istifade edilebildiğini, en az maliyetle uzaya çıkılabildiğini hem de her açıdan fırlatma imkanı sağlandığını söyledi.
Gerekli kurallara uyan yerlere ait görüşmelerin devam ettiğini anlatan Yıldırım, “Birden fazla ülkenin ilgisi var. Müşterek memleketler arası iş birliğiyle gerekirse birden fazla ülkeyle bir ortaya gelerek uzay limanını ticari gayeyle işletmeyi programımıza aldık.” sözlerini kullandı.
“İnsan kaynağı gerekli”
TUA’nın bütçesine ait tenkitlere de değinen Yıldırım, devletin verdiği bütçenin 38 milyon lira olduğunu, Türkiye içinden birçok kurumdan aldıkları katkı hisseleriyle bütçelerinin yıllık 50 milyon dolara yaklaştığını söyledi. Yıldırım, “Bizim bütçemizin dışında projelerin başka bütçeleri olacak. 10 yıllık programdan bahsediyoruz, bir seferde verilecek paralar değil. Peyderpey muhakkak takvimlerde ödenecek. Türkiye bunu yapmaya muktedirdir.” dedi.
Ulusal Uzay Programı’nın açıklanmasının akabinde birçok ülkenin ortak çalışmak için kendileriyle irtibata geçtiğini aktaran Yıldırım, temel eksikliğin insan kaynağı olduğunu belirtti.
Yıldırım, yurt dışındaki Türk asıllı bilim insanlarından istifade edilmesi gerektiğine dikkati çekerek, “Uzay alanında 10 yıl içinde en az 10 bin uzmana çıkmamız lazım.” tabirlerini kullandı.
“Özel kesimin projelerde yer almalarını sağlayacağız”
Özel kesimin, amaçlarına ulaşmada çok kıymetli olduğunun altını çizen Yıldırım, bu hususta hem kümelenmeleri hem de şirketleri ziyaret ettiğini, sıkı bir münasebet içinde olduklarını söyledi.
Yıldırım, özel kesimden birçok şirketin, uzay çalışmalarına ilgi duyacağına ve ellerini taşın altına koyacaklarına inandığını belirterek, “Biz de maddi, teknoloji ve bilgi takviyesi vereceğiz. Bu projelerde yer almalarını sağlayacağız.” diye konuştu.
Dünya