Hüseyin GÖKÇE
Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Andrii Sybiha, Ukrayna’da 10 milyar dolarlık “Büyük İnşa Projesi”nin başladığını tabir ederek, “Projeleri, tecrübeli Türk ortaklarla hayata geçirmek istiyoruz” dedi. Ankara temsilcimiz Ferit Parlak’ın sorularını yanıtlayan Sybiha, tarımda da iki ülkenin tamamlayıcı olduğunu vurgulayarak, “Ukrayna’da tahıl-hububat, Türkiye’de meyve-sebze üretiminde ortak projeler geliştirebilir” biçiminde konuştu.
● Dünya, pandemi nedeniyle dertli bir süreçten geçiyor. Türkiye ile Ukrayna ortasında gelişen ekonomik alakalar de bu süreçte yara aldı mı?
Ukrayna Türkiye ekonomik ve ticari bağlantıları hiç kolay olmayan pandemi periyodunda, başarılı bir imtihandan geçti. Ekonomik ve siyasi etkileşimimiz hem devletler ortasında hem de muhakkak şirketler ortasında ağır bir biçimde devam etti. Birtakım alanlarda ise perspektif açıdan büyük projelere adım attık.
● Ticaret hacminde 2019-2020 karşılaştırması bu tespitinizi doğruluyor mu?
Evet, sayılar konuşuyor ve en hoş sonuçları onlar gösteriyor. Geçtiğimiz yılın 11 ayı için istatistik bilgilerimiz var. Ukrayna istatistiklerine nazaran Ukrayna Türkiye ortasındaki ticaret hacmi 2020 yılının 11 ayında 4.3 milyar dolara ulaştı. 2019 yılının tıpkı aylarına baktığımızda çabucak hemen birebir sayıları yansıtıyor. 12 ayın istatistiki dataları geldiğinde, toplam sayı 5 milyar dolar civarında olacak. Yani 2020 yılı pandemiye karşın 2019 yılı ile tıpkı sayılara ulaşılarak kapatılmış olacak.
● İki yıl evvel başlayan, STA görüşmeler devam ediyor mu?
İki ülke stratejik bir amaç olarak belirlemişti Hür Ticaret Anlaşması’nı (STA). Bugüne kadar imzalanmadı lakin 2021 yılının STA için belirleyici ve sonlandırıcı olması için birtakım sebeplerimiz var. Müzakere gruplarımız pandemiye karşın faal olarak görüşmeye devam ediyorlar. Karşılıklı olarak teklifler sunuyorlar. Tüm bu görüşmeleri dikkate alarak bu yıl içerisinde kelam konusu mutabakat imzalanabilir. Yanı sıra iki ülke cumhurbaşkanlarının siyasi iradesi var. Bu sene bu muahede imzalanabilir.
●Tüm dünyada tarım eserlerinin fiyatları önemli oranlarda arttı. Fiyatlar artınca alım için alternatif üreticiler aranıyor. Türk satınalmacıların ilgisi var mı?
Talep olması için kelam konusu ticaretin kârlı ve uygun olması gerekiyor. Ancak Türkiye’ye gelince Ukrayna’dan Türkiye’ye bir kilo et ihraç edebilmemiz için neredeyse yüzde 220 gümrük vergisi ödememiz gerekiyor. Pratik açıdan bu hiç karlı değil. Buğdaydan peynire kadar her alanda, birçok eserde gümrük vergisi oranı yüksek. Bu oranlar ticareti engelliyor.
● Türk girişimcilerin tarım yerlerine ilgisi nasıl?
Bildiğiniz üzere geçen sene Ukrayna’da tarım toprakları ıslahatı gerçekleşti. 1 Temmuz 2021 tarihi prestiji ile Ukrayna vatandaşları 100 hektara kadar tarım toprağını satın alabilecek. Daha sonra kelam konusu tarım topraklarının kademe evre nasıl satılacağı ve yabancılara ne vakit satılacağı ile ilgili bilgi vereceğim. Bunlar teşvik edici etkenler. Lakin büyükelçi olarak şunu söyleyebilirim ki, Türk vatandaşlarından Ukrayna’daki kelam konusu tarım yerleri satın alma konusunda çok önemli bir ilgi duyuyor. Hem satın almak istiyorlar hem kiralamak istiyorlar. Birtakım Ukrayna şirketler de, “Biz Türkiye’de arazi satın almak ya da kiralamak istiyoruz. Seralar kurmak istiyoruz. Yahut seraları satın almak yahut kiralamak istiyoruz.” diyorlar.
Hasebiyle burada karşılıklı talepler var. Yerler karşılıklı olarak işlenebilir.
Lokal idarelerin tercihi Türk iş adamları
• Yatırım düşünen Türk iş dünyası için, sağlanan avantajlar/fırsatlar var mı?
Ukrayna’da idarenin yerelleştirilmesi ıslahatı gerçekleşti. Burada mahallî idareler ek bir yetki aldı. Birebir vakitte bu idarelere, kendi bölgelerini, vilayetlerini geliştirmeleri için büyük bir bütçe sağlandı. Onlar teğe bir bağımsızlık kazanmış oldular. Kelam konusu bağımsızlık ve bütçe dağıtımını dikkate alarak bölgelerle çalışmakta yarar var. Bölgelerin gerisinde beli alt yapı projeleri de var. Türk şirketlerinin kelam konusu projelerde yer almasını istiyoruz. Neredeyse her kentte modernizasyon yapılması ya da tamamlanmasını gereken bir havalimanı var. Kimilerinde çöp geri dönüşümüyle ilgili kimi projeler var. Birebir vakitte su ile ilgili projeler yer alıyor. Türklerin tecrübesini ve deneyimini gösterebileceği projeler bunlar. Geçen hafta iki tane belediye lideri ile görüştüm. Her ikisi de bilhassa Türkiye ve Türk iş adamlarının o bölgelere gelmesine ilgi duyduklarını tabir ettiler.
Yap-İşlet-Devret Yasası da kabul edildi
● Altyapı ve üstyapıda 5 yıllık bir programdan bahsetmiştiniz. Başlayacak mı bu yıl?
Evet. Büyük İnşa isimli projeyi hayata geçiriyoruz. Yap-İşlet-Devret yasası da kabul edildi. Türkiye’nin kamu-özel paydaşlığı modeliyle yapılan projelerdeki deneyimi nitekim çok tesirli. O yüzden Türk ortaklarımızla projeleri hayata geçirmek istiyoruz. Farklı bahis olarak bilhassa sanayi parklarının oluşturulması da perspektif vaat eden bir alan olabilir. Türkiye ile bu mevzuda da çalışmak istiyoruz. Aralık ayında “büyük yatırım projelerine devlet desteği’’ isimli bir kanun çıktı. İlgili şirketlerin kelam konusu proje ve yatırımı hayata geçirmek için, vergi muafiyetleri dışında, devlet yahut halka ilişkin bir arazi temin edilecek. Üstelik devlet bütçesi yahut mahallî bütçe ile inşaat ve teçhizat işleri yapılacak. Kelam konusu yatırımın en az 20 milyon Euro’luk olması gerekiyor. Büyük İnşa projesinde 5 yıl içerisinde toplam 24 bin km yol inşaatı birebir vakitte köprü, raylı sistemler, havalimanları ve Kiev çerçevesinde büyük etraf yolu projesi dahil olmak üzere yaklaşık 10 milyar dolar bütçeli projeler hayata geçirilecek. Kimi limanlarla ilgili imtiyaz hakları verilecek. Birtakım limanlar özelleştirilecek. Yanı sıra kimi mahallî idareler Türkiye ile birlikte hastane inşa etmek istiyor. Mesela birtakım IT şirketlerinden, güç tasarruf şirketlerinden talepler var. Onlar bilhassa üretim yerlerini Türkiye’de yapmak istiyorlar. Ukrayna Başbakanı Türkiye’ye geldiğinde Ankara Kent Hastanesi’ni ziyaret etti. Kapasitesi, büyüklüğü ve tıpkı vakitte inşaat kalitesi onu çok etkiledi. O yüzden Ukrayna şu an buna emsal hastanelerin yapılması konusunda epeyce istekli. Yakın vakitte Ukrayna’dan Türkiye’ye güçlü bir heyet bekliyoruz. Kamu-özel iştiraki modeliyle.
Detay
Özelleştirme ve imtiaz hakları vereceğiz
Ferit PARLAK
“Verimlilik”, ekonomik gelişimin temelini oluşturuyor… İhtiyaca/pazara nazaran üretim ise “yüksek verimlilik” ismine yapılacaklar listesinde ön sıralarda yer alıyor… Örneğin: Ukrayna muz, portakal, limon, domates üzere eserlere muhtaçlık duyarken; Türkiye ise “un ve unlu mamuller” ihracatı nedeniyle Ukrayna’nın kaliteli buğdayına muhtaçlık duyuyor…
Büyükelçi Sybiha’nın, “Ukrayna’da tahıl-hububat, Türkiye’de meyve-sebze üretiminde dev paydaşlıklar kurabiliriz.” cümlesi, hem gereksinimlerimizi (döviz, işsizlik, kaliteli/ucuz eser…) giderecek fırsatlara, hem de verimliliğin tarifine ışık tutuyor…
Dünya