LEYLA İLHAN
Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB) ve DÜNYA Gazetesi tarafından organize edilen “Türkiye Iktisadını İnşa Edenler” temalı Anadolu Buluşmaları’nın online panel serisinin birincisi Erzurum ile yapıldı. Mena Irtibat Ajans Lideri Suat Özyaprak’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen panele, TÇMB Lideri Dr. Tamer Latife, Aşkale Çimento ve Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Idare Heyeti Lideri Lütfü Büyüklük, Idare Şurası Liderimiz Hakan Güldağ ve Genel Koordinatörümüz Vahap Munyar katıldı.
Türkiye geneline yayılan 50 tesisteki üretim kapasitesiyle Avrupa’da birinci, dünyada 6’ncı sırada olan Türkiye çimento dalı panelde hem genel hem de Erzurum’un bölgesel meselelerini masaya yatırdı. Son iki yıldır tarihi küçülmeler yaşayan kesimin pandemi ve azalan iç tüketim nedeniyle, yurtdışında büyüme arayışını sürdürdüğü tabir edilirken, bu yıl yaptığı ihracatla dünyanın en büyük çimento ihracatçısı ülke pozisyonuna geleceği kaydediliyor. Çağdaş binaların inşası, döviz girdisi sağlaması ve çevreci üretime rağmen dalın hala üvey evlat muamelesi gördüğünü lisana getiren bölüm temsilcileri, güç maliyetleri konusunda dayanak bekliyor.
DR. TAMER LATIFE:
Çimento ve beton hakikat kullanılmalı
Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği Lideri Dr. Tamer Latife, Türkiye’de büyümenin bel kemiği pozisyonunda olan çimento kesiminin birçok dalı de beraberinde sürükleyen bir pozisyonda olduğunu belirtti. Çimentonun, gelişmeyi ve kentleşmeyi sağlayan bir dal olduğunu söyleyen Latife, “Buna karşın çimento ve beton konusunda bazen olumsuz tenkitler alıyoruz. Burada temel olan her eserde olduğu üzere çimento ve betonun da hakikat kullanımı olmalı” dedi.
Çimento ve beton eserlerinin hem direkt hem de dolaylı olarak değerli bir istihdam sağladığını kaydeden Latife, “Türkiye genelinde 50’den fazla tesisimiz ve 26 çimento üreticisiyle bölgemizin ve yakın coğrafyanın kıymetli bir oyuncusuyuz. Avrupa’nın en büyük, dünyanın 6’ncı büyük çimento üreticisiyiz” dedi. İhracatta ise her vakit birinci üçte olan bir bölüm pozisyonunda olduklarını lisana getiren Latife, “Bu yıl ise dünyada en çok çimento ihracatı yapan ülke olacağız” diye konuştu.
“Tarihimizde olmayan bir sakinlik yaşıyoruz”
Kesimi pandemi öncesi ve pandemi sonrası olarak tahlil eden Latife, çimento kesiminin son 10 yılda çok süratli büyüme kaydettiğini vurguladı. Bu periyotta büyüme motorunun inşaat olması nedeniyle çimento kesiminde 50 milyon tonluk kapasitenin 100 milyon tona çıktığını kaydeden Latife, “İnşaatın büyüyeceği öngörülerek bu yatırımlar yapıldı. Lakin 2018’de yaşanan küresel ve iç sorunalar nedeniyle kesimde önemli bir durağanlık devrine girildi. 1930 yılında birinci fabrika açıldığından bu yana hiçbir periyotta 2 yıl üst üste küçülmedik. Fakat biz 2018’de yüzde 11, 2019’da ise yüzde 30 küçüldük. Bu yıl ise başa baş gidiyoruz. Yıl sonunda küçülme yahut büyüme yaşanabilir” diye konuştu.
“İç pazardaki daralma, ihracatta agresif olmaya yönlendiriyor”
Kesimde son 2-3 ayda ihracat ve iç piyasada değerli bir hızlanma olduğunu kaydeden Latife, “Ancak ihracat tarafındaki büyüklük bizi çok memnun etmiyor. Zira çimento ihracata çok uygun değil, taşıma maliyetleri açısından 300 ile 400 kilometrelik alanda tüketilmesi gerekiyor. Lakin iç piyasada yüzde 50’ye varan tüketim düşüşü ve ortaya çıkan atıl kapasite sorun yarattı. Bu da ihracat ölçüsünü artırdı fakat yaratılan katma kıymet açısından şad değiliz. İç piyasadaki daralma bizi ihracatta agresif olmaya yönlendiriyor” açıklamalarında bulundu.
“TEŞVİKLER YURTDIŞINA TESİS AÇACAKLARA VERİLMELİ”
►İhracat yapmanın bölüm için son seçenek olduğunu fakat firmaların yurtdışında tesis açarak büyüme imkanları olduğunu tabir eden Dr. Tamer Latife, “Dışarda büyüyebilecek en uygun kesim çimento. Hammadde olan dünyanın her yerinde tesislerimizi kurup üretim yapabiliriz. Kesimi bu mevzuda ivmelendirmek lazım. Devlet artık bir teşvik verecekse de yurtdışına yatırım yapacaklara vermeli” dedi.
LÜTFÜ BÜYÜKLÜK:
Maliyetine ihracat yapıyoruz
Erzurum’da geçmişte büyük çaplı yatırım olarak bir çimento bir de şeker fabrikası olduğunu belirten Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası ve Aşkale Çimento Idare Şurası Lideri Lütfü Büyüklük, 1992 yılından sonra kentin artık öbür vilayetlerde yatırım yapar hale geldiğini söyledi. Büyüklük, o yıllarda Aşkale’nin Özelleştirme İdaresi’nden çimento fabrikası aldığını, akabinde Erzincan ve hiç kimsenin yatırım için gitmediği Van üzere kentlerde önemli yatırımlar yaptıklarını kaydetti. Doğu Anadolu Bölgesi’nin istenilen düzeyde gelişemediğini ve birçok bölgenin gerisinde kaldığını söyleyen Büyüklük, bu nedenle dal olarak gece gündüz çalışarak bölgeye ve inşaat kesiminin gelişimine katkı sunduklarını söyledi. Binanın süratli bir biçimde tamamlanmasına imkan sunan, konfor sağlayan çimento ve beton bölümünün, parasını lakin inşaat bitince aldığını vurgulayan Büyüklük, ”Bugün içerde ve dışarda vefatına yatırım yapıyoruz. Tümüyle kayıt içi çalışan bir kesimiz. Türkiye’de şu an dünyanın en büyük barajları yapılıyor. Bunu yapan bizim sektörümüz” dedi. “Buna rağmen dalımız üvey evlat muamelesi görüyor” diye konuştu. Büyüklük, “Girdilerimizin yüzde 70’ini güç oluşturuyor. Güç maliyetleri de bizi zorluyor.
Münasebetiyle dolar artarken girdi maliyetlerimiz de benzeri biçimde artıyor. Maliyetine ihracat yapıyoruz. 40 ila 50 dolara satılan klinker 23- 25 dolara kadar inmişti. 27 dolara yeni çıktı. Bu ulusal dalın girdiler konusunda hükümet tarafından desteklenmesi lazım. Dışarı bağlı girdilerle işimizi sürdürmek zor” diye konuştu.
“Dünyanın her tarafına yayılmalıyız”
Salgın periyodunda bile üretimlerini sürdürmeye çalıştıklarını, bölge olarak daha iyi şeyleri konuşuyor olmaları gerektiğini lakin maalesef bölgenin geri kalmasını konuştuklarını aktaran Büyüklük, “Erzurum’da 159 bin çalışana karşı 82 bin emekli var. Bölgedeki geri kalış bizi üzüyor. 1 milyar dolar ihracat yapan kentler varken biz hala 35 milyon dolarda kalıyoruz. Türk cumhuriyetleri bize yakın olduğu halde bunu değerlendiremedik. Bu durumun elbette ki coğrafik nedenleri var. Değerli merkezlerden uzağız. Türkiye’nin sorunu, itimat, itimat, itimat… Kapasitemizi yalnızca yurt içinde değil yurt dışında da kullanmalıyız. Dünyanın her tarafına yayılmalıyız. Bunun için de hem kendimiz uğraş göstermeliyiz hem de devletimiz yatırımlarımız için gerimizde olmalı” dedi.
HAKAN GÜLDAĞ:
Yeni paradigma arayışı kriz yarattı
►Hakan Güldağ, online toplantıda beton ve çimentonun ağır bir biçimde eleştirilerek üvey evlat olarak görülmesine atıf yaparak, “Ancak medeniyetin temeli olan bu eserleri her şeyin hatalısı olarak görmek yerine medeniyeti oluştururken bunları nasıl kullandığımızı göz önünde bulundurmalıyız” dedi. Türkiye’nin son yıllardaki ekonomik seyahatini da kıymetlendiren Güldağ, şunları söyledi: “2008’de dünyada ortaya çıkan global kriz ile hem ekonomik hem de jeopolitik olarak bozulan bir süreci yaşıyoruz. Bu mevzuda Türkiye’de tüm kesimler uyanık olmalı. 1981’de ABD Lideri Ronald Reagan’ın devri ile birlikte bütün dünya küreselleşemeye dayalı yol almaya başladı. İş modelleri de bu küreselleşeme ile şekillendi. Artık dünya yeni bir zihinsel dönüşüm arayışında. Globalleşmeden diğer bir periyoda geçiş süreci yaşanıyor.
Yeni paradigma arayışı bir paradigma krizi oluşturmuş durumda. Bugün çektiğimiz külfetlerin bir kısmı da bundan kaynaklanıyor. Zira tam olarak geride kalanı biliyoruz, lakin neyin geldiğini tam olarak seçemediğimiz bir orta devirden geçiyoruz. Bunun da tüm ekonomilere getirdiği bir türbülans var.”
“Tek kutup devri bitti”
1980’lerde Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla dünyanın tek kutuplu bir hale döndüğünü, şimdilerde ise kutupsuzlaşma ya da birden fazla kutba hakikat bir yöneliş olduğunu söz eden Güldağ, “Dünyayı birbiriyle tıpkı biçimde okumayan ancak birbiriyle rekabet eden ülkeler çıktı. Çin ve Almanya bunlardan. Almanya AB’yi de buraya taşımaya çalışıyor. Bu açıdan Türkiye için durumu hiç kolay değil, hem kimsenin uydusu olmayacaksınız, hem de yerinizi sağlamlaştıracaksınız. Bu yeni durum hiçbir ülke için kolay olmadığı üzere Türkiye için de kolay değil” diye konuştu.
“Türkiye’nin çalışabilir nüfusu bir fırsat”
Yeni arayışları da pahalandıran Hakan Güldağ, “Arayış yalnızca teknoloji, dijitalleşme alanında değil… Her alanda bir üst düzeye geçme tarafında gelişmeler var. Çimento bölümü, dünyanın en değerli aktörlerinden biri. Türkiye bir üretim ülkesi. Çimentoda bu çerçevede başkan olmaya devam edecek. Pandemiden ötürü dünya iktisadında daralma var. Türkiye’nin yeni bir atılım modeline, yeni bir öyküye gereksinimi var. Eser bazında da kurgu bazında da. Türkiye’nin çalışabilir yaştaki nüfusu ve eğitimli orta yaş nüfusunun oranı yüksek. Bu bir fırsat. Bundan yararlanabilmeliyiz” dedi.
VAHAP MUNYAR:
Piyasa ile inatlaşmayan bir yol seçilmeli
►Türkiye’nin son 10 yılını pahalandıran Vahap Munyar, online toplantıda ülkenin 2008 krizini nispeten teğet geçtiğini, lakin gelinen noktada durumun aksine döndüğünü lisana getirdi. Munyar, “Türkiye 2018’den itibaren önemli ıstıraba girdi. Dünyada önemli bir güvensizlik oluştu. Bu durum içeriye önemli biçimde yansıdı. Kurlar yükselmeye başladı. Lakin hükümet buna rağmen faizi neden olarak görüp baskıladığı için hakimiyetini kaybetti ve sorunu dışarıya bağladılar.
2019’un son çeyreği ve yılın başında toparlanalım derken tüm dünyayı etkileyen sıhhat krizine tutuldu. O vakit toparlanma kolay olmadı. Zira elinde gereğince barut kalmadı. Merkez Bankası’nın rezervleri eridi, faiz siyasetleri ısrarcı olunca istikrarlar bozuldu” dedi. Munyar, COVID-19 devrinde Türkiye’nin üretimi kapatmayarak gerçek bir yol seçtiğini, bu adımın da iktisadın tekrar toparlanmasını daha kolaylaştırdığını kaydetti. Fakat azalan turizm gelirleri ve direkt yatırımlar nedeniyle döviz kaybı yaşadığını aktaran Munyar, hükümetin piyasalarla inatlaşmayan bir yol seçmesi gerektiğini söz etti.
Dünya