Bu yıla damgasını vuran COVID-19 pandemisi beşerler ortasındaki arayı artırsa da, global ticaret direncini korudu ve uzmanlara nazaran COVID-19 gerilim testinden geçti. DHL’in New York Üniversitesi Stern İşletme Fakültesi ile birlikte açıkladığı DHL Global İlişkililik Endeksi 2020 basın toplantısında global ticaretin mart-nisan aylarında büyük darbe aldığı, fakat eylül ayına gelindiğinde ticaretin pandemi öncesine nazaran yalnızca yüzde 2 düşüş kaydettiği vurgulandı. Bu periyotta memleketler arası insan akışlarında çok önemli düşüşler görülse de, dijital data akışları hiç görülmemiş bir süratte artarken, milletlerarası ticaret ve yatırımlar taban yaptıktan sonra süratle iyileşmeye başladı.
Ülkeleri ticaret, sermaye, bilgi ve insan akışları açısından inceleyen raporda ve raporun açıklandığı aktiflikte vurgulanan birtakım kıymetli bulgular ise şöyle:
• 2019’da tıpkı seviyede kalan endeksin, COVID-19 pandemisi nedeniyle düşmesi bekleniyor. Lakin 2008-2009 finansal krizinde görülen seviyelerin altına düşmeyecek.
• İnsan akışları virüsün yayılmasını önlemek emeliyle sonların kapatılması nedeniyle gibisi görülmemiş bir düşüş kaydetti. Milletlerarası seyahatin 1990 seviyesine gerilemesi bekleniyor.
• Milletlerarası ticaret pandeminin başında önemli bir düşüş yaşasa da, geri dönüşü çok daha güçlü oldu. Nisanda öngörülemeyen bu güçlü iyileşme DHL Express CEO’su John Pearson’ın sözleriyle “Küresel ticarette V’nin çıkışının girişinden daha süratli olması ve çok dar bir V-tipi kriz görülmesi” global GSYH’nin çok ölçülü bir düşüş yaşamasına neden olacak.
• Sermaye akışları, ticaret akışlarından çok daha büyük bir darbe aldı fakat bu akışlar da tekrar iyileşmeye başlıyor. Hükümet ve merkez bankalarının güçlü adımları piyasaları stabilize edebildi.
• Pandemi öncesinde sürat kaybetmekte olan data globalleşmesi, pandemiyle sürat kazandı. Milletlerarası data akışı ve telefon görüşmeleri eşsiz bir süratte arttı.
• Hollanda, geçen yıl olduğu üzere bu yıl da dünyanın “en bağlantılı” ülkesi. İkinci sırada gelen Singapur milletlerarası akışların yurtiçi faaliyetlere oranı açısından en yüksek skora sahip. İngiltere ise akışları dünyanın farklı bölgelerine en fazla dağılmış olan ülke olarak öne çıkıyor.
• Avrupa dünyanın en global ve ilişkili bölgesi. İlişkililiği en yüksek 10 ülkenin 8’i Avrupa’da. Kuzey Amerika ise data ve sermaye akışlarının en ağır görüldüğü bölge.
• Jeopolitik tansiyonlar globalleşmeye bir tehdit lakin ABD-Çin ticaret savaşlarında Biden başkanlığıyla birlikte görünüm daha stabil ve öngörülebilir bir hale geldi.
• Daha güçlü irtibatlılık, global iktisadın ve ülke ekonomilerinin COVID-19 krizinden daha süratli iyileşmelerine imkan sağlayacak. Daha ilişkili ülkelerin daha süratli büyüdüğü gözlemleniyor.
• Birleşik Arap Emirlikleri Ortadoğu’da ve gelişmekte olan ülkeler genelinde ilişkililiği en yüksek iktisat.
• Listede en güçlü iktisatların en üstte olduğuna ait kanı aldatıcı zira 16’ncı sırada olan Malezya Dünya Bankası’nca üst orta gelirli ülkelerden biri. 38. sırada gelen Vietnam ise düşük gelirli bir iktisat. Malezya’nın yeni imzalanan RCEP ticaret muahedesiyle Asya entegrasyonunda değerinin giderek artacağı ve değerli fırsatları olacağı öngörülüyor.
• E-ticaret üç yıllık büyümeyi üç ayda yaşadığı COVID-19 krizinde, şirketler nezdinde değerli bir satış kanalı olabileceğini kanıtladı. DHL Express’in taşıdığı her iki sevkiyattan biri e-ticaretten geliyor.
• 98 ülke listede yükselirken, 71 ülke de geriledi. Türkiye, Özbekistan, Sudan, Trinidad Tobago, Nijer, Moğolistan, Venezüela, Tanzanya, Gambiya ve Macaristan’dan sonra listede en güçlü yükselişi gösteren ülke.
V’nin çıkışı girişinden güçlü
Global bağlara her zamankinden daha fazla gereksinim olduğunu belirten DHL Express CEO’su John Pearson, “Mayıs üzere erken bir tarihte tüm dünyada çarklar tekrar dönmeye başladı. Black Friday satışlarına benzeri bir yükseliş gördük. V çok dardı ve V’nin çıkışı girişinden daha güçlü” diyerek, milletlerarası ticaretin COVID-19 gerilim testinden geçtiğine vurgu yaptı. Globalleşmenin PPE ve aşıların dağıtımıyla 2021’de insan hayatı kurtaracağına da dikkat çeken Pearson “Çok güç bir yıldı lakin tünelin sonunda ışık göründü” diyor.
Raporun başyazarlarından New York Üniversitesi Stern İşletme Fakültesi Profesörü Steven Altman ise 2020’de irtibatlılık azalsa da, “Tahmin edilenden çok daha bağlı kaldık. Globalleşme COVID-19 gerilim testinden geçti. Haziranda ticaret akışları beklentilerden ve evvelki krizlerden çok daha süratli olağana dönmeye başladı. Global mal ticareti eylül itibariyle pandemi öncesinin yalnızca yüzde 2 altındaydı” diyor. Kamuoyunda globalleşmeye dayanağın artmasını dev ticaret mutabakatlarının yapılmasını bir umut olarak niteleyen Altman, “ABD’de başkanlık koltuğunun değişimi de global ticaret için olumlu. Yılın başındakine nazaran çok daha umutluyum” diyor. DHL Express Türkiye CEO’su Claus Lassen ise rapora ait değerlendirmesinde krizin milletlerarası irtibatların ne kadar vazgeçilmez olduğunu ortaya koyduğunu belirterek iyileşmede globalleşmenin kritik bir rol oynayacağına dikkat çekiyor.
Citibank: Zafer bayrağı için şimdi erken
Endeksin açıklandığı aktiflik sonrası düzenlenen “COVID-19 sonrası küreselleşme” bahisli panelde konuşan Citibank Başekonomisti Catherine Mann ise global iktisat konusunda endeksin yansıttığı kadar iyimser olamayacağını söyledi. Dijital akışlardaki artışın büyük bir kısmının ticari olmadığını belirten Mann, “Asıl finansal akışlar konusunda endişeliyim. Portföy akışlarından çok portföylerdeki borçlar, bilhassa gelişmekte olan ülkeler için riskler yaratan bir durum. Bu iki alan – bilgi akışları ve finansal akışlar – ve endeksin yapılış hali, birtakım meseleleri maskeleyebilir” değerlendirmesini yapıyor. Mal ticaretinde süratli bir büyüme olsa da, hizmetin şimdi çok geride olduğuna dikkat çeken Mann “Hizmet dediğiniz yalnızca turizm de değil. Zafer bayrağını kaldırmak için erken” diyor. Panelde konuşan Oxford Üniversitesi Globalleşme ve Kalkınma Profesörü lan Goldin’a nazaran ise iklim krizi, COVID-19’la artan eşitsizlik ve siyasi işbirliğinin olmaması, globalleşme açısından en büyük riskler. Aşıda fikri mülkiyetin paylaşılması gerektiğini belirten Goldin, Oxford aşısının dozunun 2 dolar civarında olduğunu, pazara olabildiğince şirketin girmesine müsaade verilmesi gerektiğini ve aşının çok büyük finansal akışlar gerektireceğini vurguluyor.
Türkiye lokasyonuyla özel bir yere sahip
Türkiye de 2017-2019 yıllarının değerlendirildiği endekste 10 basamak yükseldi. Endekste 169 ülke ortasından 55’inci sıraya yükselen Türkiye için “Güney ve Orta Asya’daki en global ilişkili ülke” tabirleri yer alıyor. Topraklarının büyük kısmı Asya’da olması nedeniyle Türkiye’nin bu bölgede verildiği, lakin Avrupa’da sayılsaydı kıtadaki 41 ülke ortasından 33’üncü sırada yer alacağı belirtiliyor. Raporun başyazarlarından New York Üniversitesi Stern İşletme Fakültesi öğretim vazifelisi Steven A. Altman, Türkiye’nin endeksteki güçlü yükselişinin jeopolitik pozisyonu nedeniyle globalleşmedeki özel yerinden kaynaklandığını belirtiyor. Aktiflikte DÜNYA gazetesinin Türkiye’nin değerine ait sorusuna Altman şu cevabı veriyor: “Türkiye’nin bu yıl endeksteki yükselişi nispeten globalleşmenin farklı ögeleri açısından geniş tabanlı bir yükselişti. Türkiye yakın periyotta ekonomik olarak farklı zorluklarla da karşılaştı lakin Türkiye iktisadında milletlerarası akışların rolü çok daha büyük bir rol oynadı bu devirde. Milletlerarası akışlar ve milletlerarası faaliyetlerin Türkiye’nin faaliyetleri içindeki hissesi arttı. Türkiye’nin globalleşme içinde özel bir yerinin olmasının en değerli nedeni jeopolitik pozisyonu. Zira bölgeleri ve kıtaları birbirine bağlayan bir pozisyonda.” Türkiye’nin ticaret, sermaye, data ve insan akışlarının toplamının incelendiği milletlerarası akışlarında en değerli rol yüzde 15’lik hisse ile açık orta hala Almanya’nın. Rusya yüzde 7 ile ikinci sırada gelirken, yüzde 6 ile Suriye üçüncü sırada. İngiltere, Fransa ve ABD yüzde 4’le birinci ona girerken, Hollanda, Bulgaristan, Irak ve Çin de yüzde 3’lük hisseyle Türkiye’nin en temaslı olduğu ekonomiler.
Dünya