Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Lideri Nihat Özdemir, “Gündem Özel” sorularımızı yanıtlarken, Türk futbolunun en değerli probleminin borçlar olduğunu belirterek, “Hayalim daima mali disiplini sağlamış, gelirleri artan ve Avrupa ile rekabet edebilecek kalitede bir futbol ortamı yaratmak oldu. Borçların yapılandırılması ve harcama limitleri devreye girdi. Borç yükünde azalma başladı” dedi. Özdemir, pandeminin futbol ortamını olumsuz etkilediğini vurgulayıp, son durumu özetledi: “Pandemi, geçen dönem ve bu dönem gelirleri aşağı çekti. 21 kulübün gelirlerinde yüzde 30-40 kayıp var. Kayıp, 1.2 milyar lirayı aştı.”
Türkiye Futbol Federasyonu Lideri Nihat Özdemir’e sorularımız ve karşılıkları şöyle:
Dilediğin üzere transfer yok
● Yıllardır kendi işlerinizi büyütüp, yönetirken bir taraftan da spor dünyasının, bilhassa de futbolun içinde oldunuz. Fenerbahçe idaresinde vazife yaptınız. Türkiye Futbol Federasyonu Başkanlığınız gündeme gelmeden evvelki yıllarda Türk futbol sanayisi için nasıl bir hayaliniz vardı? TFF idaresine aday olurken koyduğunuz hedefl erin, yaptığınız programın neresindesiniz?
30 yıldan fazladır futbol dünyasının içindeyim. Ankaragücü ile başlayan, Fenerbahçe ile devam eden kulüp yöneticiliğim oldu. Evvelki devirde de TFF’de Başkanvekili idim. Gerek kulüp, gerekse Federasyon’daki vazifelerimde Türk futbolunun en değerli sorunu borçlar oldu. Bu yüzden hayalim daima mali disiplini sağlamış, gelirleri artan ve Avrupa ile rekabet edebilecek kalitede bir futbol ortamı yaratmaktı. TFF’nin Lideri olmamdan itibaren kulüplerimizin borçlarının yapılandırılması ve harcama limitleri üzerine çalıştık, uygulamaya soktuk.
Zira mali tabloyu düzeltmek, sonraki hedefl erinize ulaşabilmek için önceliktir. 2 dönemdir görüyoruz ki, geçmiş yıllardan beri müddet gelen borç yükü azalma eğiliminde. Artık herkes dilediği üzere transfer yapamıyor. Vakit içinde bugünkü aldığımız tedbirlerin meyvelerini gelecek yıllarda daha fazla toplamaya başlayacağız. Meclis’teki yeni yasanın çıkmasıyla kulüplerimizin idaresi konusunda en kıymetli etaba da geçmiş olacağız. Bu süreçte gerek devletimiz, gerekse bankalar bize çok takviye oldu. Hepsine başka ayrı teşekkür ediyorum. Ayrıyeten, kulüplerimizin liderlerini da mali disipline verdikleri değer için tebrik ediyorum.
Amaçlarımızın şimdi bir kısmını gerçekleştirebildik. Zira tarihin en güç periyotlarından birini yaşıyoruz. Pandemi, tüm planları etkiledi. Buna karşın, zorlukları aşmayı başardık. Geçen dönem ligleri bitirdik. Bu dönemin da sonuna geldik. Bu kadar büyük bir tertibi daima COVID-19 riskinin olduğu devirde yürütmek hiç kolay değil. Ulusal Grubumuzla Avrupa Şampiyonası’na gitme başarısı yakaladık. En son Dünya Kupası elemelerinde 3 maçta 7 puan aldık ve küme lideriyiz.
Avrupa Şampiyonası’nda misyonlu tüm hakemler İstanbul’da kampa girecek. Bu da çok değerli.
Pandemi tesirini değerli ölçüde kaybettiğinde yahut bittikten sonra hedefl erimize daha süratli bir biçimde ulaşacağımızdan eminim.
Harcamaları kısmak gerek
● COVID-19 süreci Türk futbol sanayisini nasıl etkiledi? Bu süreçte önünüze çıkan, gündeme gelen sıkıntıları, ezaları aşmak için neler yaptınız? Problemleri, kahırları aşmada hedefl ediğiniz seviyede yol alabildiniz mi?
Hem geçen dönem, hem de bu dönem pandemi nedeniyle gelirler azaldı. Yabancı oyuncuların fiyatları döviz üzerinden ödeniyor. Kur farkı etkiledi. Tribün gelirleri ortadan kalktı. Yayın gelirlerinde azalma oldu. Tüm sebepleri sıralarsak, 21 kulübün gelirlerinde yüzde 30-40 kayıp yaşandı. Bunun 1.2 milyar liranın üzerinde olduğunu söyleyebiliriz. Yalnızca Türkiye’de değil, Avrupa’nın her yerinde durum bu.
Gayemiz gelirleri yine artırmak. Bunu yaparken harcamaları da kısmak gerekir. Biz bu disiplini sağlamaya çalışıyoruz. Başarılı olduğumuzu da görüyoruz. Fakat, banka yapılandırması demek, borçların ödenmesi demek değil. Yapılandırma sayesinde kulüplerimiz yalnızca nefes aldı.
Türkiye’de futbola yatırım yapmak isteyen fonlar var
● “Süper Lig A.Ş.” kurma amacı vardı. Bu mevzuda kararlı mısınız? Önümüzdeki periyotta bu istikamette çalışmalar gündeme gelir mi?
TFF’nin değil, Kulüpler Birliği’nin uzun vakittir bu tarafta çalışması var. Bunun için yeni Spor Yasası’nın çıkması gerekiyor. Ayrıyeten, tüm kulüplerin şirketleşmesi gerekiyor.
●Türk futboluna yatırım yapmak isteyen yabancı fonlar var mı? Bu istikamette işaretler alıyor musunuz?
Şirketleşmiş, mali tablosu iyi, ayrıyeten Üstün Lig’de istikrarlı bir formda uğraş eden kulüplere fonların ilgi gösterdiğini biliyoruz. Bedelli liderleri daha evvel açıkladıkları için isim verebiliyorum. Göztepe ve Başakşehir bu bahiste görüşmeler yaptı. Son durum nedir bilmiyorum. Bu iki kulüp dışında da, gerek Harika Lig, gerekse alt liglerden kimi kulüplere yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı fonlar da var. Ben bunu önemsiyorum. Zira yerli yahut yabancı yatırımcının futbola girmesi, hem idare anlayışını daha iyiye götürür, hem de rekabeti artırır.
UEFA’ya meydan okudular lakin ömürleri kısa sürdü
●12 kulüp “Avrupa Muhteşem Ligi” kurmak için harekete geçti fakat reaksiyonlar üzerine şimdilik durdu. Bu, sahiden apansız ortaya çıkan bir gelişme mi oldu? Daha evvel bu hususta hazırlıklar olduğu işaretleri alınmadı mı? “Avrupa Muhteşem Ligi” teşebbüsü büsbütün rafa mı kalkmış oldu? Yakın gelecekte tekrar gündeme gelir mi?
Bu kararı bir gece vakti açıkladılar, lakin bir gecede almadılar. Daha evvel de gündeme gelmişti. UEFA ve FİFA’nın kesin hali nedeniyle husus kapanmıştı. UEFA kongresinden 48 saat evvel, üstelik 55 üye ülke temsilcisinin İsviçre’de bir ortada olduğu
bir toplantıdan evvel bu oluşumu açıklamak resmen UEFA’ya meydan okumaktı. Lakin başarılı olamadılar.
Burada UEFA Lideri Ceferin’in net duruşu, 55 üyenin tutumu, futbol içerisindeki paydaşların yansısı ile “Avrupa Üstün Ligi” projesinin ömrü kısa sürdü.
TFF olarak anında açıklama yaptık ve UEFA’nın yanında olduğumuzu, alacağı kararları destekleyeceğimizi tabir ettik. Tıpkı halde Kulüpler Birliği de bu türlü bir oluşuma karşı olduklarını açıkladı. Ben yakın gelecekte bu türlü bir projenin gündeme geleceğini sanmıyorum.
Futbol taraftara hasret kaldı
● Maçların seyircili oynanması için Avrupa’da çalışmalar başladı. Hollanda süratli test kitleri ile gelecek dönem seyirci alınabileceğini duyurdu. TFF’nin maçların seyircili oynanması konusunda bir çalışması var mı? Bu bahiste öngörünüz nedir?
Farklı tarihlerde maçları makul sayıda seyirciye açma çalışmalarımız oldu. En son Letonya Ulusal Maçımızı yüzde 15 kapasite ile yaklaşık 12 bin taraftar önünde oynamak istedik. Baştan bu yana bu süreci TFF Sıhhat Konseyimiz ve ayrıyeten Sıhhat Bakanlığımız ile birlikte yürütüyoruz. Olay sayılarının artışı ile TFF Sıhhat Konseyimiz bunun riskli olduğunu bize bildirdi ve iptal ettik.
Futbol taraftara hasret kaldı. Onlar üzere biz de bu hasreti gidermek istiyoruz. Bu dönem çok istememize karşın olmadı. Artık 17 Mayıs’a kadar tam kapanma sürecindeyiz. İnşallah hadise sayılarının azalmasında çok tesirli olacağını düşünüyorum. Şayet hadise sayılarını düşürebilirsek, yeni dönem için daha da umutlanabiliriz.
Biraz daha vakte gereksinimimiz var. Lakin biz hazırlıklarımızı farklı senaryolar üzerinde yapmaya devam ediyoruz.
UEFA, İstanbul’daki finalde seyirci olmasını istiyor
● UEFA, Avrupa Futbol Şampiyonası’nı seyircili oynatacak mı? Bu bahiste sizlerle temas kuruldu mu?
UEFA, baştan bu yana kendi tertiplerini seyircili oynatmak istiyor. Fakat, bu yalnızca UEFA’nın isteğiyle olacak üzere değil. Avrupa Şampiyonası’nda konut sahibi kent 11’e indi. Dublin, seyirci alamayacağını açıkladı. Oradaki 4 maç St. Petersburg ve Londra’ya alındı. İspanya’da Bilbao yerine Sevilla’da maçlar oynanacak. Bunların sebebi büsbütün seyirci olması için. Her kent muhakkak kapasite ile stada seyirci alacak.
Bizim İtalya ile açılış maçımızda yaklaşık 17 bin taraftar olacak. Örneğin Münih’te 14 bin 500 taraftar olacak. Her kent farklı kapasite açıyor.
● İstanbul’da oynanacak Şampiyonlar Ligi Final maçı seyircili mi olacak? Bu mevzuda ne vakit karar verilecek?
UEFA, muhakkak sayıda taraftar önünde oynatmayı istiyor. Final 29 Mayıs’ta. Birkaç güne kadar taraftar konusundaki ayrıntılar netleşecektir. Görüşmelerimiz devam ediyor.
Yabancı yatırımcı Türkiye’deki kulüplere sıcak bakıyor ancak
● Türkiye’de gelecekte futbol kulüplerinin yabancı iş beşerlerine satılması gündeme gelir mi? Türkiye’de futbol kulübü sahibi olmak isteyen yabancı yatırımcıya denk geldiniz mi?
Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor üzere büyük topluluklara sahip kulüplerin bu kararı alması çok mümkün görünmüyor. Duygusal bağ çok yüksek. Genel Kurul’dan bu tarafta onay alınması gerekiyor. İngiltere’de taraftar toplulukları yıllar geçse de kendi kulüplerini, yabancı şirkete karşı oldukları için protesto ediyorlar. Fakat, birebir kulüplerin yabancı işadamı ile neredeyse lig ve Avrupa’daki mukadderatlarının değiştiğini, maddi gücün artışı ile değerli muvaffakiyetler elde ettikleri de işin bir öteki tarafı. Yabancı yatırımcıların Türkiye’de kulüplere sıcak baktıklarını biliyorum.
Yeni yayın ihalesi mevcudun üstünde olsun diye çalışıyoruz
● Bu yılın haziran-aralık devrinde yayın ihalesi sürecinin başlayacağını duyurdunuz. Hazırlıklar nasıl gidiyor? Bir evvelki yayın ihalesi 500 milyon dolardı. Sayı bugün 350 milyon dolara düşmüş durumda. Yayın ihalesi için amacınız, öngörünüz ne? 350 milyon doların üzerine çıkılır mı?
Hazırlıklara başladık. Süreci Kulüpler Birliği ile bir arada yürütüyoruz. Yeni ihale şartnamesi ile ilgili ayrıntıları dönem bittikten sonra açıklayacağız. Digiturk ile 1 sene daha mukavelemiz var. Lakin, daha sonraki yılların ihalesini bu yılın sonuna kadar yapmamız gerekiyor. Evvelki ihale bedeli 500 milyon dolardı, evet. Fakat, o günkü TL karşılığı ile bugünkü ortasında fark var.
Misyona geldikten sonra kur farkı nedeniyle yayıncı kuruluşla yaklaşık 20 toplantı yaptık ve muahede sağladık. Bu dönem da karşımıza pandemi tesiri çıktı. Hem kulüplerimizin hem de yayıncı kuruluşun fedakarlıkları ile sayıda anlaştık. Digiturk ödemeleri yapıyor, sorun yaşamıyoruz.Yeni ihale bedelini şu anda iddia etmek mümkün değil. Fakat, TFF olarak bugünkünün üstünde olması için çalışmalarımız sürüyor.
● Bir evvelki yayın ihalesinde dijital haklar ve ligin isim sponsorluk hakkı da yayıncı kuruluşa verilmişti. Bu model yeni ihalede değişecek mi? Yeni yayın ihalesiyle kaç firma ilgileniyor?
Kamuoyunda yeni ihale ile ilgilendiğini açıklayan firmalar var. Biz de rekabet olmasını istiyoruz. Rekabet, kaliteyi ve gelirler artırır. Gerek isim hakkı, gerek dijital haklar üzere ögeler fakat şartname belirlendikten sonra netleşir.
Harcama limiti vakitle tüm ligleri kapsayacak
● 4 büyük kulübün borçları 14 milyar lirayı buldu. Harcama limitleri ile borcun azaltılması hedefl enmişti lakin borç yeniden de büyüdü. Ekonomik açıdan yeni önlemler almayı düşünüyor musunuz? Avrupa’da da harcama limitleri uygulayan ülkeler var. Kelam konusu ülkelerde kulüplerin gelir-gider dataları açıklanıyor. Bizde yalnızca limit muhakkak. Tüm kulüplerin mali tablolarının açıklanması gündeme gelebilir mi?
Kadro harcama limitleri uygulaması 2 dönemdir devrede ve bunu devam ettireceğiz. Hatta önümüzdeki periyotlarda tıpkı uygulamayı TFF 1. Lig, sonra da 2. ve 3. Lig kulüplerimiz için yapacağız. Amacımız bu.4-5 kulüp dışında hepsinin borcu var. “Bu borçlar bugünkü idareler yüzünden oldu” diyemeyiz. Birike birike büyüdü. Bu borçların daha da büyümemesi için en üstten en alta kadar herkesin harcama limitlerine dikkat etmesi gerekiyor.
Her kulüp gelir ve masraf kalemlerini biliyor, ona nazaran Kulüp Lisans Kurulu’na bildiriyor. Bu konsey bağımsızdır. Bazen şöyle sorularla karşılaşıyoruz:
Bir kulübün limiti buydu, nasıl oldu da arttı? Bakın, limiti artan kulüp ya yapılandırmaya gitmiştir, ya kredi ana para ödemesini ertelemiştir yahut oyuncu satışı, sponsorluk üzere gelirlerinde artış olmuştur, takım maliyetini düşürmüştür. Hiçbir kulübün durup dururken limiti artmaz. Tıpkı biçimde indirilemez de…
Esasen kulüpler Lisan Kurulu’na gelir-gider bildirimlerini yaptıklarında hangi limite sahip olduklarını az çok biliyorlar. TFF’nin bu hususta bir müdahalesi olmadığını da çok iyi biliyorlar. Kulüp Lisans Kurulu’nun açıkladığı limitleri aşan olursa, talimatlarda yer alan halde kademe kademe ceza alacaktır. Bu kesin ve nettir.
Gelir ve sarfiyatların açıklanması konusuna gelirsek. Halka açık şirketler esasen Borsa İstanbul’a bildirimde bulunuyor. Lakin, buna karşın her transfer devrinde anlamsız polemikler oluyor. Biz de bunun üzerine Kulüpler Birliği toplantısında Liderlere sorduk:
Gelir-gider tablonuzu açıklayalım mı? Lakin oy çokluğu ile “Hayır” yanıtı verildi.
Kulüplerle olan saklılık mutabakatına nazaran, müsaadeleri olmadığı sürece bu tabloyu açıklamak mümkün değil. Kulüpler müsaade verirse bizim açıklamamızda hiçbir sakınca yok.
Kulüplerin hepsinin anonim şirket olmasını istiyoruz
● Türk futbol sanayisinin bugünkünden daha iyi seviyeye çıkabilmesi için şirket-kulüp tercihi konusunda nasıl bir yol izlemek gerekiyor? Liglerdeki kulüplerin tamamının şirketleşmesi daha mı yanlışsız olur? Yoksa dernek yapısındaki kulüpler olarak kalmalılar mı?
Önümüzde yeni bir Spor Yasası var. Meclisimize geldi. Kulüplerimizin hepsinin anonim şirket olmasını istiyoruz. Bu işi dernekten kurtarmalıyız. Bu hususta işini çok iyi bilen ve yapan elemanlarımız var. İsteyen kulübe yardımcı oluyoruz. Yeni yasa ile birlikte yöneticilerin kulüplerin harcamalarından sorumlu olması sağlanacak. Kulüplere ahenk sağlamaları için kesinlikle vakit da verilecek ve geçiş müddetleri olacak. Hem yasa, hem de harcama limitleri sayesinde kulüpler mali açıdan daha iyi duruma gelecek. Bugün, yarın değil ancak önümüzdeki 5 yıllık süreçte kulüplerimizi düzlüğe çıkarmayı hedefliyoruz.
Ulusal Takım’ın muvaffakiyetini fırsata çevirmeye bakalım
● Türk futbol kadrolarının yarattığı gelir 4.2 milyar liraya kadar çıkmıştı. Bugün 3 milyar lira seviyesine geriledi. Bu gelirler Türk futbol sanayisi için ne kadar kâfi olabiliyor? Kulüplerin gelirlerini artırabilmesi nasıl mümkün olabilecek? Kulüpler hangi strateji ile gelirlerini artırabilir? Yine 4 milyar liranın üzerine çıkmaları, 5-10 milyar liralık toplam gelir seviyesine ulaşmaları mümkün müdür?
Başta pandemi olmak üzere, kulüplerin gelirleri farklı farklı sebeplerle azaldı. Evvelden gelirler azalmasına karşın harcamalar daha fazla artıyor, borç kat kat büyüyordu. Artık harcamaların eskisine nazaran daha azaldığını görüyoruz.
Türk futbolunun kurtuluşu, alttan yetişecek futbolcuların yurtdışına transferidir.Futbolun kurtuluşu, Avrupa kupalarında istikrarlı bir formda yer almak, orada puan toplamak ve maddi olarak döviz cinsinden gelir elde etmektir. Harika Lig, pahalı bir lig. Avrupa’nın ilgi gösterdiği, UEFA’nın önemsediği, memleketler arası medyada yer verilen bir lig. Yurt dışında forma giyen futbolcularımızın başarısı ve Ulusal Takım’ın başarısı ile bilhassa son periyotta bu ilgi daha da arttı. Bunu fırsata çevirmeliyiz. Futbol ailesinin kendi içindeki çekişmeyi yalnızca alanda yapması, ligin marka bedelini yıpratacak açıklamalardan kaçınması gerekir. Haftanın bir günü birbirlerine rakip olanlar, haftanın başka günleri iş ortağı olduklarını unutmamalılar.
Bu ligin kıymetini yalnızca yayın ihalesindeki bedel belirlemez. Kulüplere yalnızca yayıncıdan gelen gelirin yetmediği ortada. O halde yeni projeler, yeni pazarlama stratejileri, en kıymetlisi futbolcu yetiştirme ile kaliteyi ve ilgiyi daha fazla artırabiliriz.
Bunun en hoş örneği ulusal ekipler. Genç, başarılı pırıl pırıl bir kuşakla başarılı bir Ulusal Ekibimiz var. Pandemi devri olmasına karşın vazifeye geldikten sonra sponsorluk gelirlerimizi TFF olarak yüzde 40 artırdık. Birinci defa yurtdışından bir firma ile mutabakat yaptık. Önümüzdeki devirde Türkiye’nin kıymetli markalarından biriyle yeniden bir mukavele imzalayacağız. Bu süreçte pazarlamadan sorumlu yöneticimiz Alkın Kalkavan ve takımı çok hoş işler yaptı.
Genç futbolcularımıza daha fazla güvenelim
● Alanlardaki yerli-yabancı oyuncu konusunda hayalinizdeki istikrar nedir? Türkiye’de altyapıdan yetişen futbolcu sayısını artırabilmek için yabancı oranı konusunda mevcut durumdan farklı bir formül mü benimsemek gerekiyor? TFF, altyapıdan futbolcu yetişmesi konusunda neler yapıyor? Kulüplerin bu bahse daha fazla odaklanması için yönlendirmeleriniz oluyor mu? TFF ayrıyeten hangi projeleri yürütüyor?
Yabancı oyuncu sayısı daima gündeme gelen bir mevzu. TFF olarak geçen dönem bir karar aldık. Bunun art planında bir dönemlik çalışma yatıyor. Kulüpler Birliği’nden görüş aldık, Şenol (Güneş) Hocamızla görüştük. Kadroların kullandığı yabancı sayısının ortalamasına baktık. Yani, geniş çerçevede bir çalışma yaptık. Bununla birlikte farklı kriterleri de içine koyarak kamuoyuna açıkladık. Bu dönemden itibaren uygulamaya koyacaktık, pandemi nedeniyle gelecek döneme erteledik. Şimdi uygulamaya başlamasak da, dikkatinizi çektiyse şayet, grupların takımlarında yer alan yerli futbolcuların sayısı arttı. Daha fazla yerli oyuncu kullanmaya başladılar. Avrupa’ya oranla genç futbolcu kullanım sayısı şimdi kâfi değil. Lakin, bu bir başlangıç. Artık gençlerimize daha fazla güvenmeliyiz ve onlara baht vermeliyiz.
Bizim liglerimizde transfer edilen yabancı futbolculardan daha iyi, daha fazla gelecek vadeden futbolcular var. Kâfi ki baht bulsunlar ve oynasınlar. Bizim tek gayemiz, amacımız bu. 21 Üstün Lig grubunun neredeyse tamamına yakını yerli, hatta çok genç kalecilere forma veriliyor. Evvelden en çok dert çektiğimiz mevkiydi. Artık, her biri ile gurur duyuyoruz. TFF olarak yöneticimiz Hamit Altıntop, Futbul Gelişim Yöneticimiz Oğuz Çetin önderliğinde altyapı ile ilgili, bilhassa çocukların futbola kazandırılmasıyla ilgili kıymetli projeler var. Bunların birçoğunu uygulamaya başlamıştık, pandemi nedeniyle erteledik. Hayat olağana dönünce tekrar uygulamaya devam edeceğiz. Projelerimiz yalnızca erkek değil, bayan futbolu üzerine de var. Ulusal Grubumuzun Teknik Yöneticisi Necla Hocamız muazzam çalışıyor. Geçtiğimiz haftalarda Avrupa’nın kıymetli ekiplerinde forma giyen Türk futbolcuların ulusal grubumuza katılması için Riva’da kamp yapıldı. Bayan ligleri Avrupa’nın birden fazla ülkesinde oynanmıyor. Biz Şampiyonlar Ligi formatında Antalya’da başladık. Haftaya final maçıyla şampiyonumuz aşikâr olacak ve ülkemizi Şampiyonlar Ligi’nde temsil edecek. UEFA, bayan futbolu üzerine yaptığımız çalışmaları ve projelerimizi çok önemsiyor. İnşallah bu çalışmaların meyvesini Ulusal Kadromuzun başarılarıyla alacağız.
Dünya