Türkiye’nin en esaslı sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), Nisan 2021 İnşaat Kesimi Tahlili Raporu’nu yayınladı. “Salgında Ortak Korku; Ekonomi” başlıklı tahlilde, global ve ulusal iktisat ile inşaat bölümüne ait datalar kapsamlı biçimde değerlendirildi.
Emtia fiyatları ve döviz kurlarında yaşanan yükseliş ile birlikte kesimde girdi maliyetlerinde görülen yüksek artışların önemli sorun olmayı sürdürdüğüne değinilen raporda, TÜİK İnşaat Maliyet Endeksi’nin yıllık bazda Ocak’ta %27,8 ve Şubat’ta da %27,6 arttığına dikkat çekildi. İnşaat bölümünde piyasa koşullarındaki süratli değişim, kurdaki dalgalanmalar, salgın ve salgın önlemleri nedeniyle çalışma şartlarının değişmesi, iş programlarındaki aksamalar nedeniyle önemli finansal ve operasyonel problemler yaşandığı anlatılan raporda, “Bu meseleler devamında dalın çok sayıda alt kesimle alakası kapsamında iktisadın genelinde nakit muhtaçlığını artırarak kısa vadede değerli nakit akışı meselelerine sebep olmaktadır” denildi.
Fiyat farkı ödemesi muhtaçlığı artarak devam ediyor
Mevcut tabloda, kamu projelerindeki maliyet artışlarının karşılanabilmesini teminen firmalara fiyat farkı ödemesi yahut kurala bağlı olmayan fesih hakkının tanınmasını içeren bir düzenleme gereksiniminin artarak devam ettiği vurgulanırken, “Ayrıca son olarak, bölümün üzerindeki finansman yükünün hafifletilmesi konusunda bir gelişme beklenirken stopaj ve KDV tevkifat oranlarında yapılan artışlar firmalar üzerindeki baskıyı artırmıştır. Bu kapsamda bölüm üzerindeki vergi yükünün azaltılması büyük kıymet taşımaktadır. Kelam konusu meseleler paralelinde finansman/nakit akışı problemi içerisinde kalan kesimde borçluluk oranlarında artış da sürmektedir. Ekim 2019’da başlayan ve büyük şirketlerin bankalara kredi borçlarının yine yapılandırılmasını içeren süreçte, yapılandırma 2020 yılında 25 milyar TL büyüklüğüne ulaşmıştır. Mevcut tabloda inşaat dalının sıkıntılı kredilerde başı çektiği izlenmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran; Ocak 2021 prestijiyle inşaat dalında kullanılan nakdi kredi toplamı bir yılda %20’den fazla artarak 300 milyar TL’ye ulaşmış, tıpkı periyotta tahsili gecikmiş kredi oranı ise %9 olarak kaydedilmiştir” tabirlerine yer verildi.
Maliyetlerdeki artış, konut fiyatlarını artırdı
Raporda, geçen yıl konut fiyatlarında başlayan artışın, inşaat maliyetlerinde izlenen yükseliş paralelinde devam ettiği vurgulandı. Merkez Bankası tarafından kalite tesirinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek gayesiyle hesaplanan Konut Fiyat Endeksi’nin (KFE) Ocak ayında aylık bazda %1,8, yıllık bazda da nominal olarak %30,4 artış kaydettiği hatırlatılan raporda, şöyle devam edildi: “2011 yılı başından bu yana açıklanan endeks bilgi setinde böylelikle en süratli yıllık yükseliş yaşanmıştır. KFE gerçek olarak Ocak’ta %13,5 ve son olarak Şubat’ta %13,1 oranında artmıştır. Global emlak ajansı Knight Frank’in Küresel Konut Fiyat Endeksi’ne nazaran; Türkiye, konut fiyatlarında yıllık nominal artışta 56 ülke ortasında birinci sırada yer almıştır. “Markalı konut” olarak da isimlendirilenler için açıklanan REIDIN-GYODER Yeni Konut Fiyat Endeksi’nde konut fiyatları Şubat ayında aylık %0,2 ve yıllık %6,2 artış kaydetmiştir.”
Rapordan dikkat cazibeli başlıklar…
Düşük faizli kredi kampanyaları yapılmalı
Konut satışlarında Mart ayı bilgileri aylık artışla birlikte yıllık bazda da kısmi artışı (111 bin 241 konut ile %2,4 artış) ortaya koymuştur. Bununla birlikte yılın birinci çeyreğinde geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla satışlarda %22,9 düşüş görülmüştür. Yabancılara yapılan konut satışları ise Mart’ta 4 bin 248’e yükselmiştir. Birinci el konut satışlarının toplamdan aldığı hisse %30-31 bandına kadar düşmüş, 2020 yılı yaz periyodu %60’a yaklaşan ipotekli satış oranı da %15-20 aralığına gerilemiştir. Bu çerçevede bilhassa birinci el konut satışlarına yönelik düşük faizli tüketici kredisi kampanyalarının hayata geçirilmesinin kesimin desteklenmesi açısından kıymetli olduğu belirtilmektedir.
Üç ayda 3.1 milyar dolarlık proje
Ticaret Bakanlığı bilgilerine nazaran; 2021 yılı Ocak-Mart periyodunda bölüm, yurtdışında 3,1 milyar ABD Doları fiyatında 52 proje üstlenmiştir. Böylece yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde bugüne kadar üstlenilen proje meblağı 424,5 milyar ABD Doları’na ve proje sayısı da 10 bin 725 ’e yükselmiştir. 2020 yılının birebir devrinde 2 milyar ABD Doları meblağında 50 proje üstlenen Türk müteahhitlerinin bu yıla katma kıymeti daha yüksek işlerle başladığı da dikkat çekmiştir. Geçen yıl birinci üç ayda projelerde 41,7 milyon ABD Doları olan ortalama bedel, bu yılın birebir periyodunda 59,7 milyon ABD Doları’na yükselmiştir.
Finansman işbirlikleri devrede
Global pazarda artan muhtaçlık kapsamında finansman temini maksadıyla TMB olarak, Türk Eximbank, bankacılık kesimi, memleketler arası kurum ve kuruluşlarla yakın işbirliği içinde bulunulmaktadır. Ayrıyeten Afrika Kalkınma Bankası (AfKB), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Asya Kalkınma Bankası ve İslam Kalkınma Bankası üzere çok taraflı kalkınma bankaları ve ihracat kredi kuruluşları ile münasebetleri geliştirmek üzere çalışılmaktadır. Üçüncü ülkelerde işbirliğine yönelik olarak da bilhassa Japonya ve Güney Kore firmaları ile temaslar sürdürülmektedir.
Yurtdışı projeler Türk müteahhitlerin radarında
Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında bir taraftan Avrasya ve Orta Doğu’da faal olunan klâsik pazarlar, öbür taraftan da başta Sahra-altı Afrika olmak üzere Afrika, Uzak Doğu ve Latin Amerika ülkeleri yakından takip edilmektedir. Önümüzdeki periyotta Ortadoğu ve Afrika bölgelerinde 5,4 trilyon ABD Doları büyüklüğünde yeni projenin hayata geçirilmesi beklentisi bölümün güçlü olduğu bu coğrafyada izlenecek hassas ve proaktif yaklaşımları daha da kıymetli hale getirmiştir.
Yurtdışında işgücü artırılıyor
Bölümün yurtdışı projelerinde istihdam edilen ve sayısı yaklaşık 35 bin olarak söz edilen Türk işgücü sayısının salgının akabinde yaklaşık 100 bine çıkarılması öncelikli maksatlardan biri olarak belirlenmiştir. Türk işgücü istihdamını teşvik emeliyle, yurtdışı müteahhitlik projelerinde istihdam edilen Türk vatandaşlarının yurtdışında elde ettikleri fiyat gelirlerinin vergiden istisna tutulması önerisi kapsamında TMB ile Gelir Yönetimi Başkanlığı bünyesinde çalışma başlatılmıştır. İşçi-işveren uyuşmazlıkları konusunda yaşanan problemlere tahlil getirmek üzere bir yasal düzenlemeye de muhtaçlık bulunmaktadır.
Dünya