Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Lideri Bendevi Palandöken, salgın sürecinde büyük mağduriyet yaşayan esnafın durumunu kıymetlendirdi.
Milyonlarca esnafın ekonomik olarak pandemide artık bitme noktasına geldiğini anlatan TESK Genel Lideri Palandöken, şunları söyledi:
“TESK’e bağlı 2,5 milyona yakın esnaf, sanatkar var, bunların sayısı aileleri ile birlikte 15 milyonu buluyor. Çoğunluğu aile işletmesi ve işsizlik sayılarının görünmeyen kısmını oluşturuyor. Esnafta artık bıçak kemiğe dayanmadı, bıçak kemiği kesti artık iliği de parçalamak üzere. Esnafa bir dokunsan bin ah işitiyorsun. 415 mesleği ilgilendiren bölümün başındayım. Düğün dönemi, düğün salonları, okullar, kantinler açılamıyor, servis araçları çalışmıyor, mobilya dalı çöküşün içinde, tahminen besin satanlar var onlar da büyük sermayenin monopolünde, haksız rekabetle karşı karşıya. Gelişmiş ülkelerde bunlar kuralına nazaran yapılıyor ancak bizde her binanın altında zincir market var, bizim yaptığımız işi sermayenin yapması esnafın gelişmesini önlüyor. Bunları düzenleyen maddelerin kesinlikle çıkması, haksız rekabetinin kalkması lazım.
“Getir götüre” reaksiyon
Getir-götür diye yeni bir bölüm kurulmuş, bunlar nerede eserleri koruma ediliyor? Hijyen kuralları var mı, ehil beşerler mı? Beşerler konutlarında obezite ediliyor. Bu eserler nasıl, nereden geliyor, kayıtlı iktisat içindeler mi? Kesinlikle kurallara bağlanmalı, ticaret hür diye herkes bu işi yapmamalı.
‘Aldım uçağı, ben uçuracağım’ diyemezsiniz bunun için kurallar ve eğitim olmalı. Mutlak düzgün bir yasanın çıkarılarak her bölümün memnun hale getirilmesi lazım. Bugün olduğu üzere üç tane insanın eline monopolü bırakırsanız, “İki liralık zeytin ver” diyecek adamı bulamadığınız rekabet ögesi büsbütün ortadan kalkacak.”
“Borcunu ödeyemeyen esnaf intihar ediyor”
Türkiye’de mahalle ve sokak kültüründe önemli bir erozyon yaşandığına dikkat çeken Bendevi Palandöken, evvelce diğerlerine yardım eden esnafın artık devletten yardım alan pozisyonuna düşürüldüğünü söyledi. TESK Lideri, devlet tarafından verilen bütün dayanaklara karşın pandemi sürecinde ekonomik olarak borç batağına giren esnafın intiharın eşiğine geldiğini belirterek şu açıklamada bulundu:
“Devletten acil dayanak istiyoruz. Esnaf borcunu ödeyemediği vakit, intihar ediyor, aile geçimsizlikler, şiddet artıyor, sokağın güvenliği bitiyor. Biz bulunduğumuz sokaktaki insanları aydınlatıyoruz, o insanları tanıyoruz, o insanların yokluğunu hissedip üzerinde reklam yazan kolilerle değil, gerçek hakkaniyetle, onun yol parasını, besin parasını hiç kimseye hissettirmeden veren insanlarız. Sıkıntının yalnızca toplumsal, ekonomik büyüklüğüne bakmayacaksın, ülkeye yararına ve bunun paylaşımını hakkaniyetle yapabiliyor musun ona bakacaksın, yoksa esnaf biterse her şey çok daha farklı olur. Devlet esnafın buralarda yaptığı işi yapmak için bir takım oluştursa, bize vereceği paranın bin katını harcaması lazım.”
“Demokratik ülkelerde alkol yasağı olmaz, haksız rekabete müsaade vermem”
Türkiye’de, 17 günlük tam kapanma sürecinde inhisar bayilerine ve alkol satışına yasak getirildiğine ait haberleri de pahalandıran Palandöken, “Alkol satışı yasağına ait yayınlanan bir genelge yok. Katiyetle bu türlü bir haksız rekabete, ben katiyetle müsaade etmem, ilgili bakanlık da etmez.” dedi.
Alkol satışı ve inhisar bayilerine yasak getirildiğine ait tüzel olarak hiçbir genelgenin bulunmadığının altını çizen Palandöken, “Sosyal medyada bunlar yazılıyor. Gelişmiş hukuk devleti, demokratik ülkelerde alkol yasağı mümkün olmaz. Resmi kurumun temsilcisiyim bana gelen bir yazı yok, kabahat ögesi teşkil eden bir şey değil ruhsatlı ve devletin değerli bir gelir kaynağı. Niçin alkol satışı yapılmayacak? O vakit konutta yapılan alkole mani olacaksın. İnternette, rakı, viski, votka tanımı yapılıyor, insanları yasa dışı yola sürükleyip, konutta gizli kapalı içki üretimine neden olarak, aile nizamının bozulmasına neden olursunuz.” kelamları ile bu duruma reaksiyon gösterdi.
“İnsanların hayat biçimine müdahale ederseniz vatandaşın hali perişan olur”
TESK Genel Lideri Palandöken, alkollü yerlerin da lideri olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Onların da hakkını savunmak zorundayım. Türkiye’de ses, sahne sanatkarına, sinemaya, tiyatroya gereksinimi var insanların, hürmet duymak lazım. Cümbüş yerlerini kapatırsan, üç gün sonra sanatçı yetişmeyecek. Ben resmi sevmiyorum diye, fotoğraf mi yapılmayacak. İnsanların hayat formuna müdahale etmeyeceksin, inançlara hürmet duymak zorundasınız yoksa bu türlü kurumların yönetimi de vatandaşın hali de perişan olur. Alkollü yerlerde çalışanlar, müzisyenler ve sanatkarlar neredeyse 1.5 yıldır siftah yapmıyor, meskenlerine nasıl ekmek götürecekler? Bunların ailesi yok mu?”
“İçene de içmeyene de hürmet gösterilmeli”
Ramazan ayı nedeniyle alkol tüketiminin aslında azaldığına dikkat çeken Bendevi Palandöken, “İçene de içmeyene de hürmet duyuyorum, herkesin hürmet duyması gerekir. Yasaklı olması insanları farklı istikametlere götürür. Devletin yasal kurumları tarafından üretimi hür olan eserlerin tüketimine kısıtlama getirilmesi, dünyanın hiçbir yerinde bu türlü bir kısıtlama yok.” dedi.
“Yara büyük, bandaj küçük”
Ticaret Bakanı Mehmet Muş’la görüşerek, hakkaniyetli dayanak yapılmasını istediklerini kaydeden TESK Genel Lideri Palandöken, “Esnaf olarak yeni ekonomik dayanak paketine gereksinimimiz var. Şimdiye kadar verilen kredileri geri ödeyemiyoruz. Kesim bazında 415 meslek ve bunların hepsinin kendine has sorunları var. İşsizlik sigortasından en az istifade eden bölümüz, bunun için hibe dayanak istedim. Hibe takviye bir defaya mahsus, iki mi, üç askeri fiyat mi olur bilmiyorum lakin en azından beşerler ayağa kalksın. Kira stopajları, ÖTV, KDV büsbütün kaldırılmalı.” dedi.
Tekrar yapılanma ve vergi ödemelerinin ötelenmemesi durumunda yaranın kolay kolay kapanmayacağının altını çizen Palandöken, “Yara büyük üstünü kapatacağınız bandaj küçük. Beşerler sıkıştıkça, işleri iyi gitmedikçe üretme kabiliyeti de düşüyor, dolayısı ile şiddet ve geçimsizlikler öne çıkıyor. Daima birlikte herkes tıpkı ölçüde elini taşın altına koyacak. Gereken takviyesi görseydik işimiz tıkırında olur, bunları söylemezdik.” diye konuştu.
Dünya