Güldağ: İstersen bu haftaki sohbete Fed’le başlayalım. Geçen hafta ‘işaret fişeğini attı’ demiştik. O denli de oldu. Hani falcı tabiriyle, ‘üç vakte kadar’ nakdî gevşemeyi durdurabiliriz, faiz artırımı da olabilir diye anlaşılan açıklamalarının tesirleri devam ediyor. Reaksiyonlar de değişik doğrusu. Güya Amerika başta piyasalar biraz olsun ‘normalleşmek’ istemiyorlarmış üzere… Bu bol likidite, faizsiz ortam bayağı güzellerine gitti. Bu ortam hiç bozulsun istemiyorlar. Gerçeklere de gözlerini kapamışlar. Daha doğrusu, olup biten ortadayken, mesela yüzde 5 aylık enflasyona çıkılmışken, bir pembe gözlükleri, bir kapkara gözlükleri takıyorlar. Manşet enflasyon beklentileri de aşarak aylık yüzde 5’e çıktığı gün, neredeyse düğün bayram ettiler. Sonra, para siyasetinde ufacık bir değişiklik işareti görünce abartılı yansılar veriyorlar. Üç vakte kadar sen ne bekliyorsun?
Ağaoğlu: Üç vakte kadar çok fazla bir şey olmasını beklemem. Fed’in müziği kıstığı bir an bu. Fed diyor ki, ‘Arkadaşlar saat 24’e yaklaşıyor. Kimse rahatsız olmasın diye müziğinizi biraz keseceğim,. Haberiniz olsun’…
Güldağ: Müziği kısacak, ya sonra?
Ağaoğlu: Dans da bitecek. Bunlar erken ikaz… Birinci uyarıyı da Yellen yaptı. Muhtaçlık hissetti anlaşılan ve bilerek ‘ağzından kaçırdı’.
Güldağ: St. Louis Fed Lideri Bullard da çıktı “Fed Lideri Powell varlık alımını azaltma tartışmasını başlattı” dedi. Bu da bir nevi ikinci, hatta Yellen’ı da sayarsak, üçüncü işaret fişeği oldu bir nevi. Piyasalar istikrar bulmakta zorlanıyor.
Ağaoğlu: İçeride konuşuluyor bu aşikâr. Kimileri ‘kasıtlı’ ağzından kaçırıyor, kimileri erken ikaz olarak söylüyor.
Güldağ: Lakin iş piyasaların da istediği üzere o denli pamuklar içinde sarılı vaziyette gidemez. Bunun vakti da geliyor…
Ağaoğlu: Bence de vakti gelmesi lazım. Burada iki bahis Fed’in adım atmasını engelliyor. Bunlardan bir tanesi enflasyon kalıcı mı süreksiz mi tartışması, bir de fiyat artışı gelmemesi. Hesap şöyle: Enflasyon nedeniyle insanların alım gücü düşecek. Düşen alım gücünü yerine koyabilmek için beşerler fiyat artışları talep edecek, bu da enflasyonu kalıcı hale getirecek.
Güldağ: Şimdi maaşlar artmıyor.
Ağaoğlu: O denli diyor Fed de… Maaş artışları olmuyor ya da talep şimdi ortaya çıkmadı. O yüzden,’enflasyon geçicidir’ savıyla ‘biraz bekleyelim’ noktasındalar.
Güldağ: Biraz da işsizlik sorunu var..
Ağaoğlu: İşsizlik sorunu toplumsal sorunları beraberinde getirecek. Bunlara tahlil olarak faizler daha uzun müddet düşük kalabilir diye, esasen Amerikan 10 yıllıkların da 1,35’lere tekrar geri gelmesinin sebebi bu türlü bir hesap. Külahı önüne koyup düşünenler, ‘Bunlar istediği kadar mali sıkılaşmayı konuşsunlar bu çok yakın bir vakitte faiz artışı olarak bize gelemeyecek. O yüzden de faizler artacak telaşıyla aldığımız Amerikan 10 yıllıklarını taşımanın bir manası yok. Satalım biz bunları hazır kârdayken’ dedi. Yahut ‘bir ölçü daha alabilirim’ dedi.
Güldağ: Bu bize nasıl tesir edecek? Zira makûs bir senaryoda Türkiye varlıklarında satışın bir epey sertleşebileceği konusunda geçen hafta işaret vardı…
Ağaoğlu: Doğrusu, kopardığı fırtına kendisinden daha büyük. Bunun büyük bir tesirini beklemiyorum. Esasen bundan etkilenen yabancılar Türkiye varlıklarından oldukça çıktı. Aslına bakarsan 2015’ten beri Türkiye’den çıkıyorlar. Biz de kendi yağımızda kavrulan bir piyasa olmaya gerçek gidiyoruz.
Güldağ: Bizim dünyadan kopuk olma talihimiz yok. Türkiye dünyaya mal satarak geçinebilen ve de refahını da lakin bu yolla artırabilecek bir ülke. Salgına karşı çabada tekrar muvaffakiyet elde etmeye başladık. Şayet NATO toplantısı sonrası hava kötüleşmezse, tedarik güvenliği ile ilgili meseleler yaşamazsa, ana ticaret ortağımız Avrupa başta iktisatta işler berbata değil, iyiye gidebilir. O denli bir hava seziliyor. Aşılamaların tesiriyle, AVM’lerin açılmasıyla yükselen sular bütün dalların teknelerinin yüzmesine yardımcı oluyor. Geçen gün Çorlu’daydık. Baktık ki, dokuma tarafında da işler son birkaç haftadır düzelmeye başlamış. Siparişler artmış. O tarafta işler berbattı meğer. Meskende kaldığımız için penye, eşofman, tayt yönetim ediliyordu. Bunlar da örmecilerin işi daha çok. O taraf iyiydi, dokuma tarafı berbattı. Fakat artık tekrar iş başı yapılıyor, eh düğün, nişan mevsimi de geldi, dokuma da canlandı. Üretim tarafında biz PMI’ın yine 50’nin üzerine çıktığını görebiliriz önümüzdeki aylarda. Lakin dışarıdan para girişinde pek bir hareket yok hala…
Ağaoğlu: Şu anda girmesi için bir sebep yok. Amerikan tahvilleri düştüğü vakit Türkiye’deki 10 yıllıklara bir ölçü giriş oldu fakat dişimizin kovuğuna yetmeyecek sayılar. Şimdi yabancı yatırımcı bir algı değişikliği de göstermiyor. Olağan fırsatçılar olabilir. Lakin kalıcı yeni bir portföy yatırımı şimdi yok
Güldağ: Şu sıralar swap konusunda çalışmalara tartı verildiği anlaşılıyor. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu dört Asya ülkesiyle görüşmelere işaret etti.
Ağaoğlu: İkisiyle de bir yol kat etmişiz.
Güldağ: Güney Kore, Malezya üzere ülkeler olabilir diye düşünüldü. Biraz dış ticaret açığımız var onlara.
Ağaoğlu: Fed, Avrupa Merkez Bankası ve Bank Of Japan hariç kiminle yaparsak yapalım bunların tamamı süreksiz tahliller. Bunun dışında swap yaptığımız vakit Türkiye’ye para girdi diyorsak, hayır yalnızca vitrine numune koyuyoruz.Bizde o mal yok artık fakat ileride gelirse biz bunu üreteceğiz diye bir numune koyuyoruz.
Güldağ: Vitrin süsü üzere…
Ağaoğlu: Vitrin güzelleştirmesi, öteki bir şey değil. Doğrusu bu. O para bizim paramız değil, emanet alınmış bir şey.
Güldağ: Merkez Bankası’nın toplam rezervlerini düzeltiyor diye bir kanaat var. Artık Çin’le swap mutabakatının fiyatı da artırıldı. Onun katkısıyla geçen hafta yaklaşık 2.5 milyar dolar arttı Merkez’in rezervleri . 97.3 milyar dolar oldu. Brüt döviz rezervleri de 4.3 milyar dolarv artışla 56 milyar dolara yükseldi. Doğal swap’ları niyet ekside rezervler…
Ağaoğlu: Swap’la neyi çözüyoruz da can simidi üzere bize sunuluyor onu da anlamış değilim. Bunu önemli biçimde ekonomik bir muvaffakiyet olarak görenler varsa, bu işi sahiden bilmediklerini düşünüyorum. Swap çok kısa bir müddet için, bir seferlik bir döviz zahmetiniz var, süreksiz olarak ben bunu çözeceğim sonra nasıl olsa benim dövizim geliyor’ dediğinizde tamam. ‘Almanya’dan amcam geliyor sen artık bana ver, sana sonra bu dövizi ödeyeceğim’ üzere… Fakat ‘kazanacağım, biriktireceğim, ödeyeceğim’ derseniz bu biraz Nasrettin Hoca kıssası.
Güldağ: Kurları aşağıya çekmesi güç…
Ağaoğlu: Dış siyaset haricinde doların aşağı gitmesi için bir yapılan pek bir şey yok ya da az diyelim. Zati, uzun bir süreç bu. Ona güvenerek de insanlara sabredin demek bir yere kadar. Kurun aşağı inmesi biraz sıkıntı. Kısa vadede inecek olursa 8.05- 8.25 ortasında bir yere, hani çok iyi pazarlanırsa swap haberleriyle, tahminen dış siyaset haberleriyle piyasaları biraz rahatlatacak.
Güldağ: Görünen, buna da gereksinim var… Ağaoğlu: Katiyetle piyasalarda onu da görüyorum. Çok üst gitmesini de istemiyor kimse, o denli bir durumda kimse kazanmıyor. Mevduatında döviz bulunduranlar bile oradaki karlarını kurun yarattığı enflasyonist tesirlere karşı kendini koruyabilir noktada değil. Yavaş yavaş bu düzeylerde kalır mı dediğimiz vakit ortak bir mutabakatla bu düzeylerde kalıyor.
Turizme atak enflasyon olup döner
Güldağ: Turizmde yavaş yavaş iyi haberler gelmeye başladı. Artık aşılamalara da bakınca güya ağustos başında büyük bir yoğunluk yaşanabilir turizmde. Bu da önemli dertlere yol açabilir. Hem kapasite hem kalite açısından…
Ağaoğlu: Motamot. Turizm atağı olsun diyoruz da bir enkaz bırakabilirler. Enkaz bıraktığında da bizim o kalıcı olmayan bir seferlik enflasyon artışı da gelirlerimiz o kadar artmadığı için ya işsizlik olarak ya da alım gücünde zayıfl lakin olarak karşımıza çıkacak. İktisat o denli ben yaptım oldu deyip, bir gecede ben çek yasası çıkardım, çekleri 1 Haziran’a kadar şey yaptım demekle olmuyor. O yüzden bir şey yapacaksanız istikrarlarını de çok iyi hesaplamanız lazım. Kapasitemizin üzerinde bir turisti sahiden kabul etmememiz lazım, fi yatları artırarak da bunu engellemeyelim. Bu türlü olursa bir dahaki seneye de müşteri bulamazsınız. Bir sefer için altın yumurtlayan tavuğu kesmemek lazım.
Güldağ: İstikrarlara çok dikkat edilmesi gereken bir devir. Yalnızca turizm de değil. Her mevzuda. Geçen gün Gebze Plastik OSB’deydik. Artık Türkiye ani biçimde atık plastik ithalatını yasaklayınca, onun tesiri gitmiş tarımı vurmuş. Büyük oranda geri dönüşümden üretilen tarım gereçlerinde kasvet ortaya çıkmış. Pahalılanmış. Üstelik eksiklikler de ortaya çıkmış. İran’dan filan kayıt içi, kayıt dışı neyse alım yapılarak eksikler gideriliyormuş. Yani her kararı o kadar ölçüp biçerek almak gerekiyor. Alışılmış endüstricinin aklına, şu soru da geliyor; bu niçin yapıldı? Kimin işine yarıyor? Yasak birden geldiği için bir kısımı makinalarını almış, geri dönüşüme çalışacak fakat gereç yok çalışamıyor. Makinanın borcunu ödemek durumunda. Kimileri ithalatını yapmış, yasak gelmiş, dövizi de ödenmiş lakin mal gümrükte bekleyebiliyor. Ne oluyor? Bütün bunlar dönüp dolaşıp maliyet olarak enflasyonu, besin enflasyonunu yükseltiyor.
Petrol 4 Temmuz’dan sonra düşebilir
Güldağ: Petrolde 80 doları göstermeden bu işi kapatmayacaklar demiştin, o yola girildi güya…
Ağaoğlu: Maalesef… Geçen hafta endüstriyel metaller tarafında Çin piyasadaki rezervlerinin bir kısmını satacağım açıklaması yapmıştı. Böylelikle bakır alüminyum tarafında bir geri çekilme yaşandı. Buna benzeri bir durum kısa müddet de olsa petrolde de oldu. Nükleer mutabakata geri dönülse bile, İran’da çok yüksek petrol stoku olmayacak deniyor. İran yarı yarıya bir stokla mutabakata girecek. O yüzden de artan talep bunu karşılayacaktır fikri hasıl oldu. Şu anda 75 doların üzerinde hala daha 80 doları test edeceğiz üzere görünüyor bana. 100 dolar diyenler oldu fakat yanlışsız değil. 80 doların üzeri ihracatçılar memnun ancak ithalatçıları da artık mutsuz edeceğini düşündüğüm bir düzey olduğu için 80 doların üzerinde OPEC’ten üretim artışları gelecektir diye düşünüyorum. 4 Temmuz kıymetli, ABD’de tatile gidilmeye başlanan devirdir, o tarihe kadar petrolü üst vururlar ondan sonra yavaş yavaş aşağı gelir diye düşünüyorum.
Kripto paralarda temmuz ayının birinci iki haftası değerli
Güldağ: İnançlı liman olarak görülen altın ile ilgili piyasalarda kuşkular oldukça arttı. Kriptolarda da düşüşler var. Daha doğrusu bir türlü yükselemiyor.
Ağaoğlu: Orada majör düzeltmeler içindeyiz. Şu anda düzeltmeler hala daha devam ediyor. Ben Bitcoin değil Etherium tarafından baktım biraz probleme. 1950 düzeyindeydi. Onun altına indik. Sonra da çabucak üstünde kapattık. Şimdilik Etherium tarafında da artık değerli düzeltmelerden bir tanesi gerçekleşti. Lakin zigzaglar devam ediyor ve edecek bir mühlet daha. Temmuzun birinci iki haftasının fi nansal piyasalarda yılın geri kalanı için çok belirleyici olacak diye düşünüyorum. Kripto piyasası için de o denli. O iki haftayı izleyelim ondan sonra konuşuruz.
Fizikî altındaki düzeltmeler sorun yaratabilir
Güldağ: Altın ve gümüş öngörün?
Ağaoğlu: 1830’lar kritikti. Geçen haftayı da onun altında kapattığımız için altın tarafında işler çok keyifl i değil. Çok değerli bir düzeltme düzeyi 1770’lerden döndü altın, şu anda orada konsolide olmaya çalışıyor. Şayet burayı konsolide edebilirse tekrar 1825’lere bir atılımı olur. Fakat o önemli bir karar anıdır altın için. Şayet onu aşarsa, ki ben şimdilik aşacağını zannetmiyorum. 1825-1830’lara gelip oradan dönerse sahiden 1600’leri konuşuruz. 1678 tabanı var daha evvel, oraya tekrar test ihtimali artar. Gümüş için 25.40 düzeyi değerli. O düzeyin altına ben inmesini beklemiyorum. Şayet inmeden kurtulabilirse 28 dolarlara gerçek bir atılım yapacak.
Dünya