Can BUYRUK
Çin’in siber güvenlik düzenleyicisi Çin Siber Uzay Yönetimi (CAC), araç çağırma uygulaması Didi’nin ve yakın vakitte ABD’de listelenen başka iki Çinli şirketin, şahsî bilgiler konusunda yasa ihlallerini araştırdığını ve mahallî uygulama mağazalarından kaldırıldığını duyurdu. Haberin akabinde, 14 dolardan halka arz olan ve 18,01 dolara kadar yükselen Didi’nin payları dün piyasa öncesi süreçlerde yaklaşık yüzde 25 bedel kaybetti ve 11,58 dolara kadar geriledi.
Pekin baskıyı artırınca ABD’deki yatırımcılarda Çinli şirketlerin New York borsalarındaki halka arzları konusunda bir tasa başladı. Bir Wall Street bankacısı bahse ait şöyle diyor: “Bu artık ölçülemeyen ve öngörülemeyen bir risk faktörü” dedi.
“Çin, dünyaya açılana kızgın mı?”
ABD’deki Çin halka arzları konusundaki danışmanlar ve yatırımcılar, Çin’in Didi soruşturmasını açıklamak için halka arzını bekleme kararına dikkat çekerken, Hong Kong’daki bir fon yöneticisi, “Bu karar insanlara, Çin’in yurtdışına açılan büyük teknoloji şirketlerine kızgın olup olmadığını sorgulatıyor” dedi. Didi’ye yakın bir kaynak, Çinli düzenleyicilerin halka arzdan evvelki haftalarda şirketin halka arzını, bilgi güvenliğini gözden geçirilene kadar ertelemesini tavsiye ettiklerini belirtti.
Otoriteleri dinlememenin cezası olarak görülüyor
CAC ve Çin Menkul Değerler Düzenleme Komisyonu’nun, Hong Kong’u New York’a alternatif bir listeleme yeri olarak görülüp görülmediği konusunda şirketle farklı ayrı görüşmeler de yaptığı belirtiliyor. Şirkete yakın bir kaynak ise, Didi’nin çok sayıda ehliyetsiz şoförünün Hong Kong düzenlemelerine uymaması nedeniyle, şirketin New York’u tercih ettiğini söyledi. Çinli düzenleyiciler, Didi’nin yurt dışında listelenmesini engellemek için yasal yetkiye sahip değiller, lakin şirkete yakın kaynaklar kararın oterite ihtarlarını görmezden gelmenin “cezası” olarak görüldüğünü söyledi.
CAC, Didi için, bir yıldan biraz daha uzun bir müddet evvel yürürlüğe giren ve daha evvel halka açık olarak hiç kullanılmamış bir siber güvenlik inceleme sürecini başlattı. Prosedürlere nazaran şirketler, operasyonları ulusal altyapı için kritik ehemmiyete sahipse, şirketlerin satın almalarının ve tedarik zincirlerinin gözden geçirilmesi için istekli olmalarını öngörüyor. Didi’nin halka arzından evvel bir inceleme müracaatında bulunup bulunmadığı ise açıklanmadı.
Çin Komünist Partisi’nin resmi yayın organı Küresel Times, Didi’nin Çin vatandaşlarının bilgilerine, bilhassa de kısmen Japonya’nın SoftBank’ı ve ABD’li Uber’e ilişkin olduğu için bir güvenlik riski oluşturduğunu argüman ederek, “Çin, hem ferdî bilgi güvenliğini hem de ulusal güvenliği hem de bilgi güvenliğini korumak için, Didi üzere şirketleri daha sıkı denetlemeli” tabirlerini kullandı.
Didi yatırımcılara “haberimiz yoktu” dedi
Didi alınan karar sonrasında, “Halka arz öncesinde Didi’nin CAC’ınn kararından haberi yoktu” açıklamasını yaptı. Halka arza sponsor olan Wall Street bankalarından bir yönetici, yüksek talep nedeniyle vakit çizelgesinin kısa olduğunu ve Didi’nin otoritelerin açıklamalarını evvelce varsayım edemeyeceğini belirtti. Şirket ve aracı bankalar, Çinli avukatlardan halka arzın “tamamen uyumlu” olduğuna dair teminat aldıklarını söyledi.
“Çin yatırımcının hisseyi almasını bekledi”
Gavekal Dragonomics araştırma kümesindeki analistler yayımladıkları bir notta, “Çin’in ulusal güvenlik hareketlerinin nedenleri ne olursa olsun, ABD algısı, Pekin’in düzenleyici atılımını, Didi’nin pay pahasının ABD’li yatırımcıların parasını aldıktan sonra düşmeye ayarladığı yönünde” açıklamasını yaptı. Siyasi danışmanlık Eurasia Group ize “CAC, şu anda Didi’ye karşı harekete geçmek için siyasi baskı altında görünüyor” görüşünde. ABD hükümeti aralık ayında, kontrol gerekliliklerine uymayan Çinli şirketlere listeden çıkarılmadan evvel üç yıllık bir ödemesiz mühlet veren bir yasa çıkarmıştı.
Didi’ye yakın bir kaynak, şirketin ABD düzenleyicileriyle rastgele bir hassas bilgi paylaşmadığını söyledi. Lakin ABD, uzun müddettir Çinli şirketlerin kontrollerine erişim istiyor ve Pekin, evrakların hassas olduğu gerekçesiyle bu talebi reddediyor.
ABD’deki Çin listelerinde rekor fiyatlar alan yatırım bankaları, düzenleyici baskının yeni halka arzları engelleyebileceğinden kaygı ediyor. Bir Wall Street bankasından bir yönetici, “Bu artık ölçülemeyen ve öngörülemeyen bir risk faktörü” dedi.
Yeniden de kimi yatırımcılar, kazanımların hala birçok şirket için risk alınabilir seviyede olduğunu belirtiyorlar. Bir ABD bankasının sermaye piyasaları lideri, “Çinli isimler, yapabilirlerse halka arzları ABD’de gerçekleştirmeye devam edecek” dedi ve şirketlerin Çin’de halka arza zorlanmaları ve akabinde Çin’den para alamama kaygıları olduğunu tabir etti.
Dünya