Libya’ya giden Türk bandıralı bir yük gemisinin Pazar gecesi Yunanistan’ın güneybatısında, BM kararları çerçevesinde yaptırım denetimi yapan bir Alman firkateyni tarafından durdurularak arama yapılması, Ankara ile Berlin ortasında gerginliğe neden oldu. Dışişleri Bakanlığı, geminin insani yardım gereci taşıdığını açıkladı ve Almanya’nın tavrına sert reaksiyon gösterdi. Denizcilik dalının temsilcileri ise yaşanan gelişmeyi, Türkiye ile Avrupa ortasındaki siyasal gerginliğin yansıması olarak kıymetlendirdi. Türkiye Armatörler Birliği Lideri Bedri İnce, Türk bayraklı gemilerin yanı sıra Türk sahipli olan gemi tutulmalarında da son periyotta değerli oranda artış yaşandığına dikkat çekti. Bu teşebbüsleri “kasıtlı” olarak niteleyen İnce, “Birlik olarak bu mevzuda hazırladığımız raporu Ulaştırma Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığına ilettik. Bahis yakından takip ediliyor” diye konuştu. Geminin sahibi Arkas’tan yapılan açıklamada da “Gerçekleştirdiğimiz tüm taşımalar insani ve ticari maksatlı” denildi. Türk gemilerine yönelik gemi tutulmaları ve kontroller arttı, 60 bin Euro’ya varan yüklü ölçüde cezalar kesilmeye başlandı. Son olarak evvelki gün bir Alman fırkateyninin Türkiye’den Libya’ya besin ve boya üzere çeşitli unsurlar taşıyan Türk bandıralı Roselina A gemisine yönelik hukuka muhalif formda müdahale etmesi armatörler ve dal tarafından büyük reaksiyonla karşılandı. Türkiye Armatörler Birliği Lideri Bedri İnce, “Türk gemisinin memleketler arası sulardaki seyrüsefer serbestisinin keyfiyetle öbür bir ülke tarafından kısıtlanmasını dalımız ismine kınıyoruz” dedi.
Libya’ya insani yardım taşıyordu
Alınan bilgiye nazaran, Türk bandıralı “Roselina A” gemisi, taşıdığı insani yardım gereçleri ile İstanbul’dan demir alarak Libya’ya hareket etmişti. Gemi, evvelki gece Yunanistan Deniz Kuvvetleri’nden bir komutanın sevk ve yönetiminde yapılan İrini Harekatı’nda misyonlu Alman fırtakeyni tarafından Mora Yarımadası’nın güneybatısında milletlerarası hukuka karşıt formda durduruldu. Gemi, Misrata Limanı’na gerçek seyrine devam ederken Türkiye’nin bahisle ilgili milletlerarası kuruluşlar nezdinde teşebbüslerde bulunacağı öğrenildi. Güvenlik kaynakları da bahse ait yaptıkları değerlendirmede, İrini Harekatı ögelerinin bayrak devletinin isteği olmadan gemiye çıkmasını “hukuka karşıt bir davranış” olarak nitelendirdi. Yaşanan skandal nedeniyle geminin saatlerce Akdeniz’de ağır deniz kaidelerine maruz bırakıldığını belirten kaynaklar, olay nedeniyle “açık denizlerin serbestisi” prensibinin de açık olarak ihlal edildiğini vurguladı. Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada ise geminin kontrole tabi tutulmasına reaksiyon gösterildi. Bakanlık Sözcüsü Hami Aksoy “İrini Harekatı, AB tarafından yürütülen lakin emeli ve yararı tartışmaya açık bir harekattır. Silah ambargosunu ihlal etmediği görülen Türk gemisinin, ağır hava kaideleri altında saatlerce güzergâhından alıkonulmasını ayrıyeten denetleme sırasında işçiye adeta hatalı muamelesi yapılmış olmasını esefle karşılıyoruz” dedi.
Hukuka muhalif bir durum
Mevzuyla ilgili DÜNYA’ya konuşan Türkiye Armatörler Birliği Lideri Bedri İnce, tüm ticaret gemilerinin milletlerarası sularda seyrüsefer serbestisi memleketler arası antlaşmalarla garanti altına alındığını hatırlatarak, “Rosalina A isimli Türk Bayraklı gemimiz 22 Kasım tarihinde Alman Harp Gemisi Hamburg tarafından durdurularak arama yapılmak istendi. Helikopter ile boarding timi gemiye indirildi. Bir harp gemisi lakin ve fakat bir ülkenin bayrağı altındaki gemiyi ya BM’nin yaptırım kararlarıyla ya da kendi ülkesinin karasularında durdurabilir yahut arayabilir. Milletlerarası sularda ise lakin o bayrak ülkesinin isteği ile bu aramaları gerçekleştirme imkanı doğar. Bununun dışında başka ülke harp gemileri tarafından bayrağımızı taşıyan gemilerde arama yapılması yahut o gemiye çıkılması külliyen milletlerarası teamüllere ve uygulamalara aksi bir durum. Bu çerçevede AB kapsamında Libya açıklarında yapılan bir harekâtta ülkemiz isteği olmadan gemimizde arama yapılması külliyen memleketler arası mevzuata, antlaşmalara, teamüllere ve pratikteki uygulamalara karşıt. Bu durum ülkemiz gemisinin milletlerarası sulardaki seyrüsefer serbestisinin keyfiyetle diğer bir ülke tarafından kısıtlanması demektir ki bunu bölümümüz ismine kınıyoruz” açıklamasını yaptı.
‘Türk bayraklı gemileri Beyaz Liste’den düşürmemeliyiz’
Bedri İnce, ülke bayrağını taşımayan fakat Türk sahipli olan gemi tutulmalarında da değerli oranda artış yaşandığına dikkat çekti. İnce, “Avrupa’da son haftalarda farklı münasebetlerle 7 geminin tutulduğunu söyledi. Bu gemilerin kimileri Türk bayraklı, kimileri ise Türk sahipli. Burada bir kasıt olduğunu düşünüyoruz. Bilhassa Belçika limanlarında Türk gemilerine yönelik ekstrem bir durum kelam konusu. Birtakım tutulmalar ve kontrollerin berbat niyetli olduğunu görüyoruz. Birlik olarak bu bahiste bir rapor hazırlayarak Ulaştırma Bakanlığı ve Dışişleri Bakanlığına ilettik. İlgili bakanlıklar mevzuyu yakından takip ediyor” diye konuştu.
İnce, armatörlere gemi tutulmalarına karşı dikkatli olmaları davetinde bulunurken, “Sıkı denetimler başladı. Bu çeşit durumlara fırsat vermemeliyiz. MOU’da Türk bayraklı gemileri Beyaz Liste’den düşürmemeliyiz” dedi.
Arkas: Tüm taşımalarımız insani ve ticari gayeli
M/V Roseline A konteyner yük gemisi, Türkiye’nin önde gelen denizcilik şirketlerinden Arkas’a ilişkin. Arkas yetkilileri, Alman fırkateynin gemiye müdahalesine yönelik özetle şu açıklamayı yaptı: “Gerçekleştirdiğimiz tüm taşımalar insani ve ticari niyetli. Bu biçimde bir uygulama ile karşı karşıya kalmak mürettebatımızı telaşa sevk etti ve şirketimizi de üzdü. Meydana gelen olay sırasında gemimize askerlerin çıkmasına karşılık, uzun yıllar açık deniz deneyimi olan mürettebatımız rastgele bir direnç göstermedi. İşbirlikçi ve uyumlu davranılarak üzücü bir olayın meydana gelmesi engellendi.”
Tutulan gemilerin yüzde 20’si Türk sahipli
Türk Armatörler Birliği, Türk sahipli gemi tutulmaları ve kontrollerde yaşanan artışla ilgili geçtiğimiz haftalarda bir rapor hazırlayarak Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Dışişleri Bakanlığı’na gönderdi. Raporda, şu kıymetli bilgilere yer verildi: “2020 yılında Belçika limanlarının tamamında Türk sahipli gemilerde yapılan liman kontrollerinin sayısı 11. Bu 11 geminin 7’si tutuldu. Yani tutulma oranı yüzde 64 oldu. Tutulan gemiler ortasında her bir gemi için ortalama süreç hususu sayısı 33. Gemilerin tutulma gün ortalaması 20. Tutulan 7 gemiden 5 adedi bakım tamirat için tersaneye gitmesi kuralıyla bırakıldı. Bilinen bir gemiye yaklaşık 70 bin Euro ceza kesildi. Tekrar tüm kontroller bazında bakıldığında 2020 yılı içinde Belçika limanlarında 15 Ekim 2020 tarihine kadar 432 gemiye kontrol yapıldı, bunlardan 35’i tutuldu. Tutulma oranı yüzde 8. Tutulan gemiler ortasında her bir gemi için ortalama süreç unsuru sayısı 53. Bu yılın 10 aylık kontrol sürecinde tutulan gemilerin yüzde 20’si Türk sahipli gemiler oldu. Rakamsal kıymetler incelendiğinde Türk sahipli gemilerin Belçika limanlarında tutulma oranının genel tutulma oranına nazaran yüksek olduğu gözüküyor. Bu kapsamda geçmiş yıllarda Avrupa limanlarında olduğu üzere Türk sahipli gemilere kontrol esnasında keyfiyetle davranıldığı, gemilerimizin çok uzun müddet limanda tutulduğu, yüksek cezaların kesildiği ve bu vesileyle Türk sahipli gemilerimizin vakit ve ticari kayıplara uğratıldığı mütalaa edilmektedir.”
DÜNYA geçen hafta yazmıştı
Hatırlanacağı üzere; son devirde Avrupa’da Türk bayraklı gemi tutulmalarında yaşanan artışı, DÜNYA geçen hafta gündeme taşımıştı. Paris Memorandumu tarafından hazırlanan, en aktüel bayrak devleti performans raporuna nazaran; son üç ayda Türk bayraklı iki gemi İtalya’da, bir gemi de Yunanistan’daki limanda tutuldu. Öteki yandan Diamant (1985 yapımı) isimli Türk bayraklı kargo gemisi, evrak eksikliği yüzünden son üç yılda üç sefer tutulduğu için Paris Memorandumu (MOU) üye ülke limanlarına girişten men edildi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Türk bayrağının MOU’da beyaz listeden gri ya da kara listeye düşmemesi için harekete geçerek, kontrolleri artırdı.
Dünya