Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, Talih Sohbetleri’nde bu hafta Merkez Bankası’nın faiz atağını kıymetlendirdi. Hamleyi ‘oyun değiştirici’ olarak niteleyen ikili, bu adımın bütünlüklü siyasetlerle desteklenip güçlendirilmesi gereğine dikkat çekti.
Güldağ: Gündemin en kıymetli konusu Merkez Bankası’nın kararı… Faiz 475 baz puan artırıldı. Bu defa yan yollara sapılmadı. Siyaset faizi artırıldı. Aslında çok büyük bir sıkılaştırma değil yapılan. Yüklü ortalama faiz oranı esasen 14.80 olmuştu. Artık faiz 15.00 oldu. Ancak piyasa tekrar ana yola dönülmesini önemsedi. Piyasanın beklediği yapılmış oldu. Lafzı da yanlışsız geldi piyasaya. Kurlardaki birinci hareketler de onay vermiş görünüyor. Merkez Bankası bu atılımıyla piyasaların önüne geçti yorumları var…
Ağaoğlu: Önüne geçmedi fakat piyasalardan da çok uzağa düşmekten vazgeçti diyebiliriz. 475 baz puan aslına bakarsanız piyasanın tescili manasına gelen bir karar. Merkez Bankası diyor ki: Artık fonlamayı siyaset faizinden yapacağım. Artık ana yolda yürüyeceğiz ve herkes neyi nasıl yapacağımızı bilecek. En azından benim gördüğüm bu.
Güldağ: Açıklamada da kıymetli iletiler var…
Ağaoğlu: Evet. “Önümüzdeki periyotta nakdî duruşun sıkılığı -sıkı para siyaseti yani- enflasyonu etkileyen tüm ögeler dikkate alınarak, enflasyonda kalıcı düşüş sağlanana kadar kararlılıkla sürdürülecektir” sözü bence çok değerli.
Güldağ: Neresi değerli? Ağaoğlu: Zira bununla ne söylüyor Merkez Bankası? ‘ Beklentileri de düzelteceğim. Onun için bu kadar yüksek bir faize geldim. Bundan sonra da bu para siyasetini, yani yüksek faizi sürdüreceğim. Ta ki enflasyon aşağı inene kadar’ diyor.
Güldağ: Kasımda enflasyonun epey yüksek geleceği görünüyor. Keza yılın birinci çeyreğinde de enflasyon yüksek gelebilir.
Ağaoğlu: Enflasyonun burnunu aşağıya çevirmesi de martı, nisanı bulur üzere esasen. Bana nazaran kararda çok kıymetli iki mevzu var. Biri, Merkez Bankası piyasa faiziyle, tabela faiziyle yakınsadı. Bu iyi bir atılım, müspet gelişme. Daha iyi ne yapılırdı diye baktığımda; 575 baz puan yapılırdı 16’ya gelirdi. Güldağ: Çok olmaz mıydı? Ağaoğlu: Mevduat faizi yüzde 14.5-15.5 bandında şu anda kredi faizi 17.5-20 bandında 16 ile tam ortaya otururdunuz. Üst 2 aşağı 2 derdiniz… Sonuçta bence çok yanlışsız bir hareket. Şu anda çoklu faiz ortamından yeknesak faiz ortamına geçmek için birinci ve en kıymetli adım atılmış durumda. Artık kur hareket etmiyor diyorlar lakin aslında faiz artırılacağı iletisi ile kur buralara kadar inmişti. Daha düşük faiz artışı olsaydı, kuru 8.20’de bulurduk. O yüzden atılan adımın çok değerli olduğunu düşünüyorum. Oyun değiştirici bir atak oldu. Cumhurbaşkanı’nın evvelki günkü telaffuzlarını de piyasa birinci bakışta olumsuz algıladı lakin sanırım o politik bir ataktı.
Güldağ: Artık bu kararı görünce ben de iyice o kanaate vardım. Daha evvel de oldu aslında. Cumhurbaşkanı ben faize ezdirmem yatırımcıyı diyor, bilinen faiz hassasiyetini vurguluyor lakin gerisinden Merkez Bankası piyasanın beklediği hamleyi yapıyor. Yoksa Merkez’in kararından bir gün evvel neden bir demeç geldi sorusunun karşılığı olmayacaktı. Hem Cumhurbaşkanı iletisini veriyor, hem piyasanın istediği oluyor, hem de Merkez Bankası bağımsızdır algısı güçleniyor. Alışılmış sık tekralanırsa tesiri kalmaz bu tip senaryoların…
Ağaoğlu: Olmamasını temenni ederiz. Ancak sonuçta 200-300 baz puanlık artırım yanlışı yapılmadı, bu değerli. Yanılgı yapılmayarak bir vakit kazanıldı. Bence artık faal rasyodan da vakit kazanılacak. Cumhurbaşkanımızın söylediği üzere, hukuk ıslahatı üzere mevzularda da adımların atılması gerekiyor…
Güldağ: Batı’ya da bir el uzatma durumu var. Tansiyon azaltılıyor…
Ağaoğlu: O vakit birbirini tamamlayan bir fotoğraf ortaya çıkaracak. Merkez Bankası, ortodoks siyasetlere dönecek, BDDK faal rasyoyu düzenleyecek ve gevşetecek. Beraberinde hukukun üstüğünlüne yönelik adımlar atılacak bunlar birbirini tamamlayan bir durum ortaya çıkaracak.
Güldağ: Adalet Bakanı Abdülhamit Gül’ün açıklamaları da değerliydi o bakımdan…
Ağaoğlu: Öyleyse Türkiye’nin algısı olumlu duruma gelebilir. Piyasa çok hazır buna…
Güldağ: Neredeyse sıfırlanmıştı Türkiye, yabancı yatırımcı tarafından. Bir mazeret arıyorlardı. Türkiye analistleri de vurguluyordu. Aslında bir kısmı kokuyu almış harekete geçmişti. Artık devamının gelmesi beklenebilir…
Ağaoğlu: Beklerim işin açıkçası lakin bu bugünden yarına olmaz. Şu anda 500 milyon ile 1 milyar dolar ortası bir alım geldi borsaya ve öbür Türkiye varlıklarına yanlışsız lakin tabir yerindeyse daha ‘akbaba’ diye tabir edilenler geldi. Fırsatçı olanlar geldi. Açıkçası daha uzun vadede burada kalacakları getirmek lazım. Onun için de birbirini takip eden inanç verici adımların atılması gerekiyor. Herkes bunu bekleyecek.
Güldağ: Olağan bahis yalnızca yabancı yatırımcı gelsin, gitsin problemi değil. Para siyasetinin iktisatta istikrarları sağlamaya katkı verebileceğinin görülmesi değerli. Gerçek bölüm açısından da bu kritik değerde. Natürel para siyasetinin senin de değindiğin transfer düzeneklerini da iyi işletmek gerekiyor. Para siyasetinde sadeleşme değerli lakin mesela kredi büyümesiyle ilişkilendirilen mecburî karşılık uygulamasının kaldırılması da değerli. Ya da mevduat faizinde stopajın kaldırılması, faal rasyosu uygulamasının sonlandırılması da. Gerçi burada oran düştü fakat tekrar de varlığı krediye dönüştürme muhtaçlığı nedeniyle bankaların mevduat toplama iştahını olumsuz etkiliyor.
Ağaoğlu: Şunu da söyleyelim: Genelde kurdaki istikrarın değerli olduğunu söylüyorlar fakat kurun nerede olacağına aslında faiz karar verir. O yüzden de faizin oynaklığının azalması ve faiz istikrarı, kurun istikrarını beraberinde getirdiği için kurdan daha da kıymetlidir. Ve şu anda kur faize bağlı olarak bir ölçü aşağı indi, artık daha kolay hesaplanabilir bir faiz ortamına geldik ve Merkez Bankası bunu uzun bir müddet devam ettirebilirse, piyasa da buna inanırsa, çok daha rahat edeceğiz. Piyasalar da o denli pahalandırıyor, umarım bunu destekleyici adımlar da gelir.
Güldağ: Rezervler sorunu de değerli olacak alışılmış. Gerçekler kolay fakat tesirlidir…
Ağaoğlu: Şu anda ben Merkez Bankası’nın yerinde olsam rezervler konusunda bundan sonra yapacağım iş şudur: Kurda 7.20 üzere ya da 7.10 üzere bir seviyeyi yavaş yavaş belirledikten sonra onun altına her indiğinde döviz almaya başlardım piyasadan. Şu anda Merkez Bankası piyasayı çok önemli ölçüde fonluyor. Bu fonlaması karşılığında döviz alarak piyasaya TL verdiğinde piyasadaki likiditeyi çok fazla değiştirmiyor olacak. Buna karşılık rezervlerini yine inşa etme bahtına sahip olacak. Piyasayı yormayan, hem kur istikrarına yönelik hem rezerv biriktirmeye yönelik bir adım atmasının da gerekli olduğunu düşünüyorum. Bundan sonraki adımlar daha iyi olmalı. Bir sefer, rezervlerin yine inşası kelam konusu. En azından eksi rezervleri artı rezervlere çıkarması, hatta ve hatta artı rezervleri şu andaki eksi rezervlere kadar artırması lazım ki, piyasaya ‘biz ortadoks siyasetleri izledik, bunlar da bize rezerv artışı olarak döndü’ diyebilsin.
Güldağ: Yoksa süratle tıpkı sarmala girebiliriz. Şu anda olan şey bir klasik de tıpkı vakitte. Evet korona salgınının da tesiri var lakin klasik bir durumla karşı karşıyayız. Yanılgılı siyasetler izliyoruz. Bunun sonucunda kur yükseliyor. Evvel senin ‘akbaba’ dediğin yabancı yatırımcı geliyor o yüksek kurun karşılığında bol ölçüde Türk Lirası alıyor. O TL ile esasen iyice ucuzlamış borsamıza, Türkiye varlıklarına girip satın alıyor. Girdiği için o varlıkların fiyatı yükseliyor. Yeniden memlekete döviz giriyor diye kurlar düşüyor. bu sefer fiyatı artmış varlıkları satıp, artık TL karşısında paha yitirmiş kurdan tekrar döviz alıyorlar. İkili kavrulmuş yarar elde ediyorlar. Sonra kurlar yeniden yükselmeye başlıyor, varlıklarımız ucuzluyor. Tekrar yapacaklar fakat bu defa en azından kazandığımız vakti bu döngüyü kırmak üzere kullanalım. Yoksa yüksek faiz de sürdürülebilir bir siyaset değil. Artık büyümeden fedakarlık yapacağız ister istemez. Maliyeti geniş kısımlar ödeyecek. Ezcümle, Merkez Bankası taktik olarak hakikat iş yaptı. Lakin bizim bu yüksek faizden kalıcı olarak kurtulmamızı sağlayacak siyasetlere muhtaçlığımız var asıl. Cari açığımızı kalıcı olarak cari fazlaya döndürtecek siyasetlere… Yoksa sarmal , tahminen bu defa daha da fazla hasar verecek formda sürüp gidecek…
Dolarda son beklentiler
Güldağ: Şu anda kur 7.50’lere geldi.
Ağaoğlu: Piyasa şunu söyledi: Sen bunu yaparsan ben sana bir kredi açacağım, kurdaki oynaklığı azaltacağım. Evvelki sohbetimizde ‘yılı 7.55’le kapatırız’ demiştim. Hala birebir şeyi düşünüyorum.
Güldağ: Daha da aşağıya gelmez mi?
Ağaoğlu: Bir orta 7.20’ye düşebiliriz.
Güldağ: 7’nin altını da bekler misin?
Ağaoğlu: Yok beklemem. 7.17-7.20 bandı en düşük düzey olacak bunun altını çok fazla beklemiyorum. Olursa da ‘Biz bu kadar belayı neden yaşadık’ sorusuna geliriz.
Asya-Pasifik’teki yeni oluşuma çok dikkat!
Güldağ: Biz burada faizle, kurla boğuşurken Asya-Pasifik’te bence çok değerli bir mutabakat imzalandı. 15 ülkenin imzaladığı RCEP mutabakatı. İktisatta yeni bir odak, bir şemsiye kuruluş ortaya çıkıyor. İstikrarları değiştirebilecek bir atılım. Bir kez, Çin ve Japonya benim bildiğim birinci defa bu türlü bir mutabakatta birlikte. Başlı başına bu bile çok kıymetli geliyor bana…
Ağaoğlu: RCEP muahedesiyle 15 ülkenin dahil olduğu, önemli bir ekonomik işbirliği bölgesi oluştu. Dünyanın bir çok açıdan en büyük ekonomik birliği ortaya konuluyor artık. Bunu biraz objektif kıymetlendirmekte yarar var diye düşünüyorum. Türkiye bunu yakından izlemiyormuş, tam olarak okuyup değerlendiremiyormuş algısı var bende. Artık Çin, Türkiye’ye harikulade yarar sağlayacak diyoruz. Sanki?
Güldağ: Nedir sağlayacağı yarar?
Ağaoğlu: Şu söyleniyor: Türkiye’nin Çin’den almış olduğu orta mamulleri Türkiye üreterek Avrupa’ya satacak. Hayalimiz bu… Ve projeyi ziyadesiyle destekliyoruz. Ancak ben buna pek katılmıyorum. Sebebi de şu: Türkiye’ye süratli gelecek olan orta mal aslında, Türkiye’ye süratli gelecek en son mamul manasına da geliyor. Artık o yapılacak yeni yollarda, insansız TIR’lar, 7 günde Çin’den Türkiye’ye gelebilecekler yahut trenle 10 günde Türkiye’ye gelebilecek halde olacaklar. Bence o trenler, o TIR’lar sonuncu mamul taşıyacak ve Türkiye’nin ihracat konusunda en önemli rakiplerinden biri olacak RCEP bölgesi.
Güldağ: Tek panzehir bizim de o bölgeye ihracatımızı artırmamız…
Ağaoğlu: Evet lakin şu anda bizim o bölgeye yaptığımız ihracat, toplam ihracatımızın yüzde 5-10 ortasında hareket ediyor. Çok düşük bir oran. Yaptığımız ithalatın yanında esamesi bile okunmuyor. Türkiye’nin bu bölgeyi önemli tahlil etmesi, gerekirse kimi bariyerler koyabilmesi yahut onunla nasıl bir işbirliğine gideceğine karar verebilmesi lazım. Biraz ‘al gülüm ver gülüm’ üslubunda bir muahede gütmesi, tahminen de o bölgede dış ticaretimizi koruyacak mutabakatları yapabiliyor olmamız gerekiyor. Artık Türkiye’nin gerek iç, gerekse dış siyaseti bununla ilgilenmeye müsaade vermiyor olsa da çok önemli olarak ele alınması gereken bir bahis bu. DÜNYA gazetesinin bu mevzuda izlediği misyon çerçevesinde bunun farklı bir kısım halinde ele alınmasında yarar var. Ve dikkatini çekerim: Bu muahede 8 yıl süren müzakereden sonra imzalandı.
Güldağ: RCEP muhakkak ki oyun değiştirici bir atılım olacak…
Ağaoğlu: Şunu da unutmayalım, ABD’nin Pasifik’teki en büyük partneri Japonya ve Avustralya, her ikisi de bu mutabakatın içinde bu ortada. Bir tek Hindistan yok. Artık ABD, Çin’e karşı ticaret savaşında kimi meseleler çıkardığında yahut bariyerler koyduğunda öteki partnerler buna nasıl bir reaksiyon verecekler?
Güldağ: Tam da tedarik zincirlerinin yine düzenlenmeye çalışıldığı ve Türkiye’ye ilginin arttığı bir periyotta geldi bu gelişme. Bir an evvel RCEP’le ilgilenmemiz lazım.
Ağaoğlu: Haklısın. Evet, işimiz başımızdan aşkın lakin gelin RCEP’e biraz olsun ilgi gösterelim.
Dünya