İMAM GÜNEŞ – ERKAN ÇAKAN – HASAN KUŞ – MEHMET HANİFİ GÜLEL
Endüstrinin temel girdilerinden olan ve otomotivden mobilyaya, iklimlendirmeden makineye kadar birçok bölümde kullanılan sac eserinin tedarikinde önemli zahmetler yaşanıyor. Dal temsilcileri arzın talebi karşılayamaması hasebiyle fiyatlarda son iki ayda dolar bazında yüzde 30’a varan oranda artış olduğunu belirtiyorlar. Sac kullanan endüstriciler, ithalatta da temin ve termin sorunu yaşıyor. İthalatta termin müddetinin 4 aya kadar çıktığı belirtiliyor. Sac ihracatçıları, iç piyasanın talebini karşılayabilmek emeliyle bu eserin dış satımını azalttı. Çelik ihracatçıları, ithalatta yaşanan dertlerden ötürü sac üreticilerinin iç pazara yöneldiğini, lakin bir anda artan talebi karşılamanın kolay olmadığını savunuyor. İhracatçının iç piyasaya dönmesine rağmen arz-talep istikrarı oturmadı ve fiyatlarda yüzde 30’a varan oranda artış oldu. Sorunun kaynağında Çin’in milletlerarası piyasalara sac arzını kısması ve ithalatını artırmasının da bulunduğu kaydediliyor.
Kapasite kullanılamıyor
Türkiye’nin toplam sac üretim kapasitesi 16.5 milyon tonu sıcak haddelenmiş sac, 11 milyon tonu da soğuk haddelenmiş sac olmak üzere toplam 27.5 milyon ton. Üretim ise sıcak sacda 13.5 milyon ton, soğuk sacda 3.5 milyon ton olmak üzere 17 milyon ton. Türkiye, bu datalara nazaran üretim kapasitesinin yaklaşık yüzde 62’sini kullanıyor. Kapasitenin tam kullanılamaması ve ithalatta yaşanan zahmetler tüketim talebinin karşılanamamasının nedenlerinden birisi.
Üretici, ihracatçı ve sac kullanan endüstriciler, DÜNYA’ya yaptıkları açıklamalarda yaşanan derdin boyutlarını gözler önüne serdiler.
KESİM TEMSİLCİLERİ NE DİYOR?
CENGİZ EROLDU / Tofaş CEO’su:
“Ekim ayında hem ihracatta hem iç pazarda yaşanan talep artışı, otomotiv kesiminin sac gereksinimini artırdı. Tedarik tarafında sac bulunurluğundan kaynaklı külfet oldu. Endüstrici sac için sıraya girdi.”
ZÜHTÜ BAKIR / Türkiye Makina Federasyonu (MAKFED) Genel Sekreteri:
“Sektörde çelik eserlerinin tedariki kadar fiyat artışları da değerli bir sorun haline geldi. Bunun temel nedeni elbet emtia fiyatlarındaki artış olup temmuz başında tonu 250-260 dolar aralığında olan hurda fiyatları bugün 370 dolar düzeyine yükselirken, cevher ve sair girdilerdeki emsal durumun da çelik fiyatlarına yansıması kaçınılmaz oldu. Ayrıyeten Türkiye’deki kur artışları da dikkate alındığında bu kısa devirdeki fiyatlardaki TL bazlı artışın yüzde 60 düzeyi üzerine ulaştığını görüyoruz.”
KUTLU KARAVELİOĞLU /Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) Lideri:
“Pandemi şartlarında bütün ülkeler kendi endüstrilerini zaafa düşürmeden bu süreci yönetmeye çalışıyor. Hammadde tedarikindeki sıkıntılar nedeniyle makine imalatçıları ölçeklerini gereken süratte büyütemediler. Türkiye’nin makinecileri olarak, döküm bölümünün KOBİ yapısına karşın birçok teknolojik dökümü başardık, lakin paslanmazlar ve ısıl süreç gerektiren komponentlerde gereksinim duyulan ölçekleri sağlamakta zahmet çekiliyor.”
ZEKİ POYRAZ / TOBB İklimlendirme Meclisi Lideri:
“Son periyotta iklimlendirme endüstrinde yüklü olarak kullanılan yassı mamul fiyatında ve temininde sorun yaşanıyor. İç üretim kapasitesi talebi karşılamıyor. Dalımızda ağır olarak kullanılan 1 milim sacın fiyatı son 2 ayda yüzde 30 artış göstererek 750 dolardan 990 dolara kadar çıkmış bulunuyor. Termin mühletleri de 2021 yılın mart nisan ayları olarak veriliyor. Sac temin konusunda önemli bir sorun yaşanıyor”.
VEYSEL YAYAN / Türkiye Çelik Üreticileri Derneği (TÇÜD) Genel Sekreteri:
“Dünyada ana metal fiyatlarında artışlar yaşanıyor. Cevher fiyatları ton başına 80 dolardan 140 dolara, hurda fiyatları 270 dolardan 350 dolara çıktı. Metalde yaşanan fiyat artışı sonuncu eserlere yansıdı. Son vakitlerde ithalatta badireler yaşandı. Bu ortada da siparişler verilmedi ve yerli üreticilere son anda müracaat edildi. Bu da kısa da olsa süreksiz tedarik sorunu yarattı. Sıkıntıyı çözmek için uğraş gösteriyoruz.”
FATİH GÜNDOĞAN / Güntaş Metal İdare Konseyi Lideri:
“Sac derdi galvanizli sac üreticilerini de zora soktu. Termin müddetleri dört aya uzamış vaziyette. Üretici firmalar, kur düzeyi ve sipariş taleplerinin artması nedeniyle büsbütün ihracata odaklandı. İç pazara yönelik çalışan galvaniz firmaları olarak tedarikte kasvet yaşıyoruz. İhracat kaynaklı fiyatlar da arttı. Bu türlü giderse herkes ihracat odaklı çalışır, iç pazarda tüketim azalır. Bu fiyatlarla içeriye mal satamıyoruz.”
ASİYE AYÇELİK / Tezcan Galvaniz Yöneticisi:
“Son devirde fiyatlar çok arttı. Temel sorun hammaddede yaşanıyor. Türkiye’de çok kıymetli üreticiler var ve üretim manasında bir badire yaşanmıyor. Lakin kaliteli üreten firma sayısı ise çok az. Hammadde ve sıcak sac fiyatları çok fazla arttı.
1 ay evvel 500 dolara aldığınız sacı bugün 650 dolardan alıyorsunuz. Tabiri caizse, telefonla konuştuğumuz esnada bile fiyatlar 10 dolar artıyor. Asıl sorunun tedarikten değil fiyattan kaynaklanıyor.”
“FİYAT ARTAR DİYE STOK YAPTILAR”
Çelik İhracatçıları Birliği (ÇİB) Lider Yardımcısı Uğur Dalbeler, dünyada çelik konusunda bir darlık yaşandığını bildirdi. Uğur Dalbeler, memleketler arası piyasalardaki arz-talep ve fiyatlardaki gelişmeleri şöyle anlattı: “Çin yıllar yılı dünya pazarına ortalama 60 milyon ton çelik arz eder lakin bu yıl arzı 45 milyona düşürürken tıpkı vakitte 30 milyon ton da talep etti. Yani net arzı 15 milyon oldu. Öbür yandan Japonya, Kore, Hindistan, AB, ABD üzere büyük oyuncuların üretimi yüzde 15 oranında daralınca dünya piyasasına verilen arzda yaklaşık yüzde 20 daralma yaşandı. Pandeminin birinci devrinde kaybolan talebin geri dönmesi ile fiyatlar artmaya başladı. Fiyatın artması talebi daha da körüklüyor. Fiyatlar daha fazla artacak tasası herkesi gereksiniminden fazla almaya yöneltti. Türkiye’de yaklaşık 680-690 dolara satılan sıcak sac ABD’de 1.000 dolara AB’de ise 800 dolara satılıyor. Soğuk sac, sıcak sacın yaklaşık 100-120 dolar üzerinde fiyatlanır iken, artık 200 dolar üzerinde fiyatlanıyor.”
TÜRKİYE’NİN SAC ÜRETİCİLERİ
SICAK SAC: Erdemir, İsdemir, Çolakoğlu, Habaş, Tosyalı, MMK
SOĞUK SAC: Erdemir, Borçelik, Tezcan, Tat Metal, Yıldız Demir Çelik, Atakaş, Gazi Metal, MMK
Dünya