Sıhhat Bakanlığı Koronavirüs Bilim Konseyi Üyesi ve İstanbul Medipol Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Recep Öztürk, COVID-19 hadiselerinde son periyotta yaşanan artışa ait, “Salgın şimdi istenen seviyede denetim altında değil. Israr eden yeni hadiseler da bunu gösteriyor.” ihtarında bulundu.
Öztürk, Türkiye’deki COVID-19 olaylarının yaklaşık yüzde 45-47’sinin İstanbul’da olduğunu, başka vilayetlere nazaran son vakitlerde kentte kısmen daha az hadise görüldüğünü söz etti.
Prof. Dr. Öztürk, Güneydoğu Anadolu Bölgesi vilayetleri ile Konya ve Ankara’da besbelli bir artış yaşandığını, Batı Marmara’daki birtakım vilayetler ve İzmir’de ise Türkiye ortalamasının altında bir sayı gözlendiğini anlattı.
1 Haziran prestijiyle “yeni normal” ve “kontrollü toplumsal yaşam” denilen sürece geçilirken vatandaşların bunu olağan bir geçiş üzere algıladığını, kapalı ortamlarda fiziki aralık ve maske takma kurallarına uyulmadığını belirten Öztürk, hadise sayılarının artışındaki faktörleri şöyle sıraladı:
“Nişanlar, düğünler, taziyeler, cenazeler, asker uğurlamaları, ziyafetler… Bir bakıyorsunuz konutunda yahut sitesinde 20-30 kişilik ziyafet veriyor. Tüm bir ortaya gelişi artıran davranışlar nedeniyle beklenenin çok üzerinde kalabalıklar oluştu. Plajlar, kıyılar… Gençlerin, televizyona da yansıyan, kıyıda yahut bir ortamda büyük kitleler halinde bir ortaya gelişi, şampiyon kadroların büyük kitleler halinde kutlamaları, farklı televizyon programları… Hiç kimse bu salgından korunma garantisinde değil. Kim kural ihlal ediyorsa, kim beklenen kalabalığın üzerine çıkıyorsa o alan bir risk alanı.”
“Salgın şimdi istenen seviyede denetim altında değil”
Kurallara uyumsuz toplu bir ortaya gelişlerin beklenen azalmayı sağlayamadığının altını çizen Öztürk, “Şu anda 1200-1300’ler bandında hadiseler direniyor.” dedi.
Bir kişinin kaç şahsa virüs bulaştırdığını gösteren ‘R0’ kıymetinin salgının pik yaptığı periyotta 13’lere kadar vardığını, bu sayının dünya genelinde 2-3 ortası olduğunu vurgulayan Öztürk, “Şu anda aşikâr bir vakitteki bulaştırıcılık sayısı ‘RT’, Türkiye’de yaklaşık 0,94-1 üzere. Demek ki bulaştırıcılık, risk toplumda hala devam ediyor. Bu bedeli 0,6’nın altına düşürmediğimiz takdirde salgını denetim edemedik manasına geliyor. Salgın şimdi istenen seviyede denetim altında değil. Israr eden yeni olaylar da bunu gösteriyor.” sözlerini kullandı.
COVID-19 salgınına karşı farkındalık devam etse de hassasiyetin azaldığını söyleyen Öztürk, kurallara ahenk ve itinada bir bozukluk olduğunu, belirli bir bölüme ulaşmada kahır yaşandığını lisana getirdi.
Prof. Dr. Öztürk, bu bireylerin salgınla alakalı haberleri izleyip izlemediğinin, izlese de bunu nasıl anladığı ve yorumladığının irdelenmesi gerektiğini belirterek, “Bunlara ulaşıp, gerek ferdî gerek toplumsal seviyede farkındalığı artırıp, sürece katkı vermelerini beklemek lazım. Bu bir sıhhat seferberliğidir. Seferberliğin kendine mahsus kuralları var. Toplum ve sıhhat kurallarına daha fazla dikkat etme ve uyma devrindeyiz.” dedi.
“Tanı alanların meskende kalmaması insan haklarına saldırıdır”
Recep Öztürk, COVID-19 tanısı aldığı halde topluma karışan şahısları de uyararak, şöyle konuştu:
“Kendi hastalığınızı biliyor ve topluma çıkma cüreti gösteriyorsunuz… Bilerek, toplumdaki bireylerin hastalanmasına ve bir kısmının ölmesine razı oluyorsunuz. Teşhis almış kişinin belirtilen mühlet meskende kalmaması katiyetle toplumsal kurallara önemli bir uyumsuzluk ve kabahattir. İnsan haklarına taarruzdur. Bakacağımız şey şu: ‘Ben bunun kendime yapılmasını ister miydim?’ Hiç kimse istemez. Zati bu türlü birinin topluma çıkması cürümdür. Bu bireylere taahhütname imzalatılıyor ya da beyanda bulunuluyor. En azından bizim medeniyetimizin temel prensiplerine nazaran de kul hakkıdır. O denli olumsuz bir zincirin kurulmasına neden oluyor ki bu şahıslar, çok önemli sorumluluklar altına giriyorlar.”
Öztürk, bulaş riski yüksek yerlere girmek zorunda kalan vatandaşlara “kalabalık oluşturmama” ihtarında bulundu. Taziye meskenine gideceklere “telefonla randevu” uygulamasını öneren Öztürk, ortalama 40 metrekarelik bir alana en fazla 8-10 kişinin kabul edilmesini tavsiye etti.
Ekim-şubat ortasında mevsimsel grip ve soğuk algınlığı olayları da artacak
Prof. Dr. Recep Öztürk, ekim, kasım ve aralık aylarında mevsimsel gribin Türkiye’nin de içinde bulunduğu Kuzey Yarım Küre’de arttığına işaret ederek, gelecek aylarda salgın seyrinde Türkiye’yi bekleyen tabloya dair şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu ocak ve şubatta çok daha yükseklere çıkıyor. Soğuk algınlığı hadiseleri artıyor. Bunlar mevcut hastanenin yükünü bir açıdan dolduruyor. COVID-19’un seyrine bakıldığında yüzde 20 civarında diğer hastalıklarla birliktelik var. Yani tıpkı vakitte COVID-19 ve grip, COVID-19 ve soğuk algınlığı. Birliktelikler olunca bilhassa yaşlılar ve kronik hastalığı olanlarda daha ağır seyretme riski var. COVID-19 bu biçimde devam ederse, zati hastanelerimiz belirli bir oranda dolu olacak, o vakit İspanya, İtalya, Amerika üzere sıhhat sisteminin yanıt vermede büyük zorluk yaşamasıyla karşılaşırız. Doğal ki Türkiye planlarını yapıyor, tedbirlerini alıyor fakat hiçbir ülkenin imkanı nihayetsiz değildir. Her ülkenin bir kapasitesi vardır. Salgını denetim altına almanın, bilhassa ağır bakıma muhtaçlık gösterecek yaşlılarımızı muhafazanın temel nedeni buydu; sistem kapasitesinin üzerinde yüklenmesin. Sıhhat çalışanları mart başından beri çok büyük fedakarlıkla hizmet veriyor. Sıhhat işçisi sonsuz bir güce sahip değil, tıpkı vakitte risk içerisindeler, hastalanıyorlar, yorgunlukları var.”
“Aşı, salgını sıfırlamak manasına gelmez”
Şu anda dünyada 3. faza giren aşılar olduğunu, Türkiye’de de iki aşı çalışmasının sürdüğünü hatırlatan Öztürk, “Türkiye’nin kendi üretmekte olduğu aşılar var, devam ediyor. Birisi Almanya’da birisi Çin’de üretilen iki aşının da 3. faz denemeleri değişik ülkelerde devam ediyor. Kimileri ‘Efendim bu aşıyı Türkiye’de deneyecekler’ diyor. Şu anda Amerika ve farklı ülkelerde bu aşılar deneniyor. Türkiye de bu aşıların deneneceği ülkelerden yalnızca birisidir. Az sayıda şahısla bu denenecek.” dedi.
Aşının koruyuculuğunun ne kadar süreceğinin bilinmediğini, salgını “bıçakla keser gibi” bitirmesinin mümkün olmadığını vurgulayan Öztürk, “Böyle bir aşı alındığında birinci kim aşılanacak? Yaşlı, en riskli kümeler. Doğal olarak onların tehlikeden kısmen uzaklaştırılması avantaj olacak. Ancak bu, dünyanın hiçbir ülkesinde ve bizim ülkemizde de salgını sıfırlamak, bıçakla kesmek, çabucak durdurmak manasında değil. Biz bu salgınla 2021 Ağustos-Eylül’üne kadar uğraşmak zorunda olduğumuzu görüyoruz. Lakin aşının değerli bir katkısının olacağını da yadsımamak lazım.” değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: AA
Dünya