Merkez Bankası, 17 Haziran gerçekleştirdiği PPK’da faizleri yüzde 19 seviyesinde sabit bırakırken ‘para siyasetinde sıkı duruş’ sözü tekrar karar metnine girmişti.
Son faiz toplantısına ait tutanakları yayınlayan Merkez Bankası, enflasyonun kısa vadede çeşitli ögelerin tesiriyle oynak seyir izleyeceğini bildirirken, para siyasetinde mevcut sıkı duruşun kararlılıkla sürdürüleceğini yineledi.
TCMB Para Siyaseti Heyeti Toplantı Özeti’nde; “Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik üst taraflı riskler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı gayesine ulaşılması odağında belirlenecektir. Bu doğrultuda siyaset duruşu, enflasyon gelişmeleri ve enflasyon beklentileri dikkate alınarak dezenflasyon sürecini en kısa müddette tesis edecek ve orta vadeli gayelere ulaşıncaya kadar bunun sürekliliğini sağlayacak bir sıkılık seviyesinde belirlenmeye devam edilecektir” denildi.
Bugün açıklanan PPK toplantı metni şöyle:
Enflasyon Gelişmeleri
1. Tüketici fiyatları Mayıs ayında yüzde 0,89 oranında artmış, yıllık enflasyon 0,55 puan düşüşle yüzde 16,59 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon, güç ve temel mal kümelerinde gerilerken, besin kümesinde görece yatay seyretmiş, hizmet kümesinde ise yükselmiştir. Bu devirde uygulanan kapanma önlemleriyle makul bölümlerde iktisadi faaliyet kesintiye uğrarken, kelam konusu kesimlerde fiyat artışları da hudutlu kalmıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve eğilimleri bir ölçü gerilemekle birlikte yüksek düzeylerini korumuştur.
2. Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları Mayıs ayında yüzde 0,29 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,06 puan artışla yüzde 17,04 olmuştur. Yıllık enflasyon, işlenmemiş besinde 0,06 puan düşüşle yüzde 14,61’e gerilerken, işlenmiş besinde 0,13 puan artışla yüzde 19,49’a yükselmiştir. Yıllık enflasyon, işlenmemiş besinde taze meyve ve zerzevat alt kümesinde gerilerken, kırmızı et fiyatındaki besbelli artışın tesiriyle öbür işlenmemiş besin alt kümesinde yükselmiştir. İşlenmiş besin fiyatları ise aylık yüzde 0,87 oranında yükselmiştir. Ekmek ve tahıllar alt kümesinde fiyatlar yüzde 1,00 oranında artarken, öbür işlenmiş besinde alkolsüz içecekler dikkat çeken kalem olmuştur. Çiğ süt referans fiyatlarındaki artış da besin enflasyonu üzerindeki riskleri canlı tutan bir öteki öge olmuştur. Memleketler arası besin ve ziraî emtia fiyatlarındaki artış eğilimi Mayıs ayında hızlanmış, tahıl ve yağlar başta olmak üzere tüm alt kümelerde yüksek artışlar izlenmiştir.
3. Güç fiyatları Mayıs ayında yüzde 1,50 oranında artarken, küme yıllık enflasyonu 0,73 puan düşüşle yüzde 17,71’e gerilemiştir. Memleketler arası ham petrol fiyatlarındaki artış ve döviz kuru gelişmelerinin yanı sıra, eşel taşınabilir sisteminde yapılan uyarlamalar ile tavan fiyat uygulamasından çıkılması sonucunda yüzde 3,84 oranında yükselen akaryakıt fiyatları bu gelişmede belirleyici olmuştur. Mayıs ayındaki ÖTV artışının sarkan tesirleriyle Haziran ayında da akaryakıt fiyatlarında artışlar gerçekleşeceği, lakin yüksek baz tesiri nedeniyle güç kümesi yıllık enflasyonunun gerilemeye devam edeceği bedellendirilmektedir. Son düzenlemelere karşın, eşel taşınabilir uygulamasının, direkt ve dolaylı olarak, fiyat artışlarını sonlandırıcı tesirini sürdürdüğü kıymetle vurgulanmalıdır.
4. Temel mal fiyatları Mayıs ayında yüzde 0,86 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 2,29 puan düşüşle yüzde 20,84’e gerilemiştir. Yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabıda daha bariz olmak üzere tüm alt kümelerde azalmıştır. Giyim ve ayakkabı alt kümesi fiyatlarında son aylarda gözlenen yüksek artış eğilimi, kapanma tesirleriyle kıymetli ölçüde yavaşlamış ve yıllık enflasyon 5,40 puan azalışla yüzde 5,56’ya düşmüştür. Güçlü mal alt kümesinde fiyatlar yüzde 0,91 oranında yükselirken, yıllık enflasyon 1,76 puan gerilemiş, lakin yüzde 30,74 ile yüksek düzeylerde seyretmeye devam etmiştir. Araba ve mobilya kalemlerinde memleketler arası emtia fiyatlarının yanı sıra döviz kuru gelişmelerinin tesirleri izlenirken, elektrikli ve elektriksiz aletlerde gözlenen ölçülü seyir enflasyonu sınırlamıştır.
5. Hizmet fiyatları Mayıs ayında yüzde 1,18 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,50 puan artarak yüzde 13,62 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon, ulaştırma hizmetleri kümesinde bariz bir oranda yükselirken, lokanta-otel, haberleşme ve kirada daha sonlu bir artış göstermiş, başka hizmetlerde ise bir ölçü gerilemiştir. Ulaştırma hizmetleri yıllık enflasyonundaki yükselişte, salgın önlemleri kapsamında uygulanan kapasite kısıtlamalarına bağlı olarak şehirlerarası otobüs fiyatlarındaki artış da belirleyici olmuştur. Kapanmaya bağlı olarak lokanta-otel alt kümesinde fiyat artışları daha ölçülü gerçekleşirken, düşük baz nedeniyle yıllık enflasyon yükseliş eğilimini korumuştur.
6. Piyasa iştirakçilerinin enflasyon beklentileri Haziran ayında artış kaydetmiştir. Cari yıl sonu enflasyon beklentisi 0,65 puan artışla yüzde 14,46 düzeyinde oluşurken, gelecek on iki aya ait enflasyon beklentisi 0,31 puan artışla yüzde 12,12’ye, gelecek yirmi dört ay beklentisi ise 0,17 puan artışla yüzde 10,16’ya yükselmiştir.
Enflasyonu Etkileyen Ögeler ve Riskler
7. Gelişmiş ülkeler başta olmak üzere dünya genelinde aşılamanın hızlanması global iktisatta toparlanma sürecini desteklemektedir. Bu toparlanma sürecinde imalat sanayi faaliyeti ve global ticaretteki ivmelenmenin yanı sıra hizmetlerde gözlenen canlanma da tesirli olmaktadır. Devam eden aşılama çalışmaları global iktisadın performansına ait salgın kaynaklı aşağı taraflı riskleri azaltmaktadır.
8. Emtia fiyatlarındaki artış eğilimi, kimi kesimlerdeki arz kısıtları ve nakliyat maliyetlerindeki artış memleketler arası ölçekte üretici ve tüketici fiyatlarının yükselmesine yol açmaktadır. Yükselen global enflasyon ve enflasyon beklentilerinin memleketler arası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri kıymetini korumaktadır. Bir evvelki PPK devrinden bugüne, ABD Merkez Bankası’nda şura üyelerinin medyan beklentilerine nazaran faiz artışı beklentisi öne çekilirken, enflasyon öngörüleri de yükselmiştir. Siyaset faizlerinin tarihi ortalamaların epeyce altında seyrettiği gelişmekte olan ülkelerde olağanlaşma sürecinin başladığı görülmektedir. Bu görünüm, bir evvelki PPK devrine nazaran global finansal şartlarda artan belirsizliklere ve bir ölçü sıkılaşmaya işaret etmektedir. Uzun vadeli tahvil faizlerinin seyrine ait belirsizlikler global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açmaktadır. Şura, global enflasyon baskılarının para siyasetlerinde ve münasebetiyle global finansal piyasalarda bilgi hassaslığını artırdığı ve buna bağlı oynaklıkların görülebileceği tarafındaki görüşünü korumuştur.
9. Gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy girişleri bir evvelki PPK toplantısından sonraki devirde, hem borçlanma senedi piyasalarında hem de pay senedi piyasalarında olumlu seyretmiştir. Bununla birlikte, gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık ve global finansal şartların seyri gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına ait riskleri canlı tutmaktadır.
10. Üretici fiyatları, milletlerarası emtia fiyatları, döviz kuru gelişmeleri ve tedarik sıkıntılarına bağlı olarak Mayıs ayında da besbelli bir halde yükselmiş, artışların bölümler geneline yayıldığı izlenmiştir. Haziran ayında güç dışı emtia fiyatlarında kısmen olumlu bir görünüm olmasına karşın, Türk lirasında gerçekleşen paha kayıpları ve birikimli tesirler nedeniyle tüketici fiyatları üzerinde maliyet baskılarının güçlü kalmaya devam ettiği bedellendirilmektedir.
11. Nakdî sıkılaştırmanın tesiriyle krediler ölçülü bir seyir izlemektedir. Bununla birlikte, kısa vadeli eğilimlere bakıldığında ferdî kredi kullanımında salgın kısıtlamaları nedeniyle ertelenmiş talebin de tesiriyle bariz artış gözlenmektedir. Heyet, kişisel kredilerin daha ölçülü bir büyüme sergilemesinin, enflasyon görünümü ve dış istikrar üzerindeki riskleri sınırlamak için kıymetli olduğunu değerlendirmiştir. Bu çerçevede, kredilerin seyri ve kompozisyonu makroekonomik istikrar açısından yakından takip edilmektedir.
12. Yurt içi iktisadi faaliyet güçlü seyretmektedir. GSYİH, 2021 yılı birinci çeyreğinde yıllık yüzde 7,0, çeyreklik olarak ise yüzde 1,7 oranında artarak, iktisadi faaliyetin salgının sınırlayıcı tesirlerine karşın potansiyelinin üstünde olduğuna ait geçmiş değerlendirmeleri teyit etmiştir. Bu devirde, en son yurt içi talep özel tüketim kaynaklı yavaşlamış, toplam yatırımlar ve net ihracat periyotluk büyümeye olumlu katkı yapmıştır. Üretim tarafından değerlendirildiğinde, sanayi ve inşaat katma pahası devirlik büyümenin temel belirleyicisi olurken, hizmetler katma pahası salgın kaynaklı kısıtlamaların tesiriyle büyümeye sonlu katkı vermiştir.
13. İkinci çeyrekte, salgın kısıtlamalarına ve finansal şartlardaki sıkılaşmaya bağlı olarak iç talep bir ölçü ivme kaybederken, dış talep gücünü korumaktadır. Nisan ayına ait açıklanan sanayi üretimi, ciro endeksi ve perakende satış hacim endeksi dataları, Nisan ayı ortasından itibaren salgının yayılımını önlemek ismine uygulanmaya başlanan önlemlerin iktisadi faaliyeti sonlandırdığını göstermiştir. Nisan ayında sanayi üretim endeksi bir evvelki aya kıyasla yüzde 0,9, bir evvelki çeyreğe nazaran yüzde 0,3 oranında düşüş kaydetmiştir. Sanayi ciro endeksleri, bu periyotta yavaşlamanın yurt içi talep kaynaklı olduğuna işaret etmiştir. Misal formda hizmet ciro endeksi konaklama ve yiyecek hizmetleri kaynaklı düşüş gösterirken, perakende satış hacmi de kısıtlamalar kaynaklı düşüş kaydetmiştir.
14. Yüksek frekanslı bilgiler, 29 Nisan-17 Mayıs 2021 periyodu için açıklanan ek salgın kısıtlamalarının iktisadi faaliyeti yavaşlatmaya devam ettiğine, sonrasındaki kademeli olağanlaşma adımları ile birlikte hareketliliğin önlem devrinin öncesini süratli bir formda aşmasıyla iktisadi faaliyette bariz bir toparlanma görüldüğüne işaret etmektedir. Gerçekten kartla yapılan harcamalara ait haftalık datalara nazaran, kısıtlamalardan daha çok etkilenen hizmet bölümleri ile perakende ticarete husus olan kalemlerde Mayıs ayının ikinci yarısından itibaren yüksek oranlı artışlar gerçekleşmiştir. Önümüzdeki periyotta aşılamanın toplumun geneline yayılarak hızlanması salgından olumsuz etkilenen hizmetler ve turizm dallarının canlanmasına ve iktisadi faaliyetin daha istikrarlı bir bileşimle sürdürülmesine imkan tanımaktadır.
15. Kısıtlamaların iktisadi faaliyet üzerindeki tesiri işgücü piyasasına da yansımıştır. Nisan ayında tarım dışı istihdam bir evvelki aya nazaran yüzde 1,1 oranında gerilerken, toplam işsizlik oranı 0,9 puan artışla yüzde 13,9 olmuştur. Yüksek frekanslı datalar, kısıtlamaların gevşetilmesiyle birlikte iş imkânlarında ve işgücüne iştirak oranlarında süratli bir toparlanmaya işaret etmektedir. Bu çerçevede, önümüzdeki periyotta hizmetler bölümünde istihdam artışları görülebileceği kıymetlendirilmektedir. Lakin işgücüne iştirak oranlarındaki artış, istihdam artışlarının işsizlik oranlarına yansımasını sınırlayabilecektir.
16. Nisan ayında mevsimsellikten arındırılmış cari süreçler istikrarında iyileşmenin başladığı görülmektedir. Mayıs ayı süreksiz dış ticaret datalarına nazaran mevsimsellikten arındırılmış olarak altın hariç ihracat ve ithalat aylık bazda artış kaydetmiştir. Emtia fiyatlarındaki yükselişe rağmen, ihracattaki güçlü artış eğilimi, kredilerdeki yavaşlama, altın ithalatındaki bariz gerileme ve aşılamadaki kuvvetli ivmenin turizm faaliyetlerini canlandırmasının cari süreçler istikrarında başlayan iyileşmeyi hızlandırması beklenmektedir. Heyet, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve finansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin değerine yaptığı vurguyu korumuştur.
Para Siyaseti
17. Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik üst taraflı riskler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı gayesine ulaşılması odağında belirlenecektir. Bu doğrultuda siyaset duruşu, enflasyon gelişmeleri ve enflasyon beklentileri dikkate alınarak dezenflasyon sürecini en kısa müddette tesis edecek ve orta vadeli maksatlara ulaşıncaya kadar bunun sürekliliğini sağlayacak bir sıkılık seviyesinde belirlenmeye devam edilecektir.
18. Son devirde ithalat fiyatları kaynaklı maliyet ögelerinin yanı sıra, talep şartları, birtakım bölümlerdeki arz kısıtları ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümü üzerinde risk oluşturmaya devam etmektedir. Başka taraftan, mali sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı tesirleri gözlenmeye başlamıştır. Enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler dikkate alınarak, Nisan Enflasyon Raporu iddia patikasındaki besbelli düşüş sağlanana kadar para siyasetindeki mevcut sıkı duruş kararlılıkla sürdürülecektir. Bu doğrultuda Şura, siyaset faizinin yüzde 19 seviyesinde sabit tutulmasına karar vermiştir.
19. Enflasyonun kısa devirde, başta emtia fiyatları olmak üzere arz ve talep istikametli çeşitli ögelerin tesiriyle oynak bir seyir izlemesi beklenmektedir. Sıkı mali duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı kıymetli bir tampon fonksiyonu görecektir.
20. TCMB, fiyat istikrarı temel gayesi doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 gayesine ulaşıncaya kadar siyaset faizi, güçlü dezenflasyonist etkiyi koruma edecek halde, enflasyonun üzerinde bir seviyede oluşturulmaya devam edilecektir.
21. Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aykırı para ikamesinin başlaması, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir formda devamı için uygun yer oluşacaktır.
22. Kredi piyasası ve iktisadi faaliyete ait göstergelerin yanı sıra döviz kuru oynaklığı ve ithalat fiyatlarındaki gelişmeler doğrultusunda enflasyon üzerindeki talep ve maliyet taraflı tesirler ehemmiyetini korumaktadır. Cari süreçler istikrarında başlayan iyileşmenin dış ticaret ve turizmdeki gelişmelerin tesiriyle önümüzdeki aylarda belirginleşerek sürmesi beklenmektedir. Öteki taraftan, yurt içi talep, milletlerarası fiyatlar ve global risk iştahına ait görünüm, ödemeler istikrarına yönelik dış finansman gereksinimi kaynaklı riskleri canlı tutmaktadır. Şura, para siyasetinde fiyat istikrarı amacı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.
23. Konsey, fiyat istikrarının sağlanması için, güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine gereksinim bulunduğu değerlendirmesini yinelemiştir.
24. Şura, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve data odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir.
Dünya