Çok uluslu strateji danışmanlık şirketi EY-Parthenon ve Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) iş birliğiyle gerçekleştirilen E-Ticaret Dalı Araştırması’nın sonuçları açıklandı. Türkiye’de dalın önde gelen şirket ve KOBİ’lerinin üst seviye yöneticileri ile yapılan anketler sonucu oluşturulan araştırma; dalın COVID-19 salgını öncesi performansı ve salgının ciroya tesirleri, olağanlaşma ve ciro beklentileri, gelecek öngörüleri, bölümü bekleyen risk ve bu risklere karşı alınması gereken aksiyonları ortaya koyuyor.
Mayıs-Haziran aylarında gerçekleştirilen araştırmaya katılan e-ticaret şirketleri; pureplay perakendecilik, omnichannel perakendecilik, dijital pazar yerleri ve e-ticaret altyapı/hizmet sağlayıcılığı alanlarında faaliyet gösteriyor. KOBİ’lerin faaliyet gösterdikleri alt bölümler; yapı-bahçe-araç eserleri, giyim, kozmetik-kişisel bakım, mobilya-ev eserleri, kitap-hobi eserleri, elektronik, gıda-içecek, besin dışı süpermarket eserleri ve beyaz eşya dallarından oluşuyor.
Ekonomik sakinliği hafifletti
Araştırma sonuçlarına nazaran; e-ticaret bölümü 2020 yılına uzun yıllardır sürdürdüğü büyüme trendi ile başladı; bölümün %84’ü salgından evvel 2020 yılı başında enflasyon oranında ya da üzerinde büyüme kaydediyordu.
Araştırma, pandemi sürecinde e-ticaret talebinin arttığına ve dal şirketlerinin yükselen talebe yanıt verebildiğine işaret ediyor. Araştırmada e-ticaret dalının bu süreçte hem tüketici gereksinimlerinin aksama olmadan karşılanmasının sağlanmasına hem de ekonomik sakinliğin hafifletilmesine dayanak olduğuna vurgu yapılıyor.
Fizikî mağaza ve kargo
Araştırmaya katılan e-ticaret şirketi yöneticilerinin %78’i salgın tesirlerinin görülmeye başladığı mart ve nisan aylarında şubat ayına nazaran ciro artışı yaşandığını söz ediyor. Öte yandan araştırma pandeminin KO-Bİ’ler üzerindeki tesirlerinin daha olumsuz olduğunu ortaya koyuyor. Araştırmaya katılan KOBİ’lerin %47’si birebir periyotta ciro düşüşü yaşandığını, %41’i ise ciro artışı yaşandığını belirtiyor. Araştırma sonuçlarına nazaran; e-ticaret yanında fizikî mağazası da olan KOBİ’ler ciro düşüşünde ön plana çıkıyor. Ciro düşüşünün bir öbür sebebi olarak daha küçük ölçekli olan KO-Bİ’lerin lojistik ve kargo zahmetlerinden daha fazla etkilenmeleri gösteriliyor.
Olağana geçiş 3 ay sonra
E-ticaret şirketi yöneticilerinin %94’ü salgının ortadan kalkmasının yılın son çeyrek devrine yahut daha ilerisine kalabileceğini öngörüyor. Bununla birlikte yöneticilerin %50’si tüketici davranışlarında olağanlaşmanın salgının sona ermesinin akabinde en az 3 ay sonra gerçekleşebileceğini düşünüyor. E-ticaret şirketi yöneticileri e-ticaret kesiminin 2020’de ortalama %32 büyüme göstereceğini öngörürken, KOBİ’ler ortalama %23 büyüme bekliyor. Ciro düşüşü yaşayan KOBİ’lerin çoğunluğu toparlamanın 6 aydan uzun süreceğini düşünürken, ciro artışı yaşayanların yarısı artışın kalıcı olacağını öngörüyor.
İstihdamda artış kestirimi
Araştırma sonuçları; e-ticaret bölümünde gelecek devirde yeni istihdam yaratılacağına işaret ediyor. Bölüm yöneticileri 2020’de yaşanması beklenen büyümeyle birlikte bir evvelki yıla kıyasla %20’nin üzerinde bir istihdam oluşturulacağını düşünüyor. Pandemi devrindeki e-ticaret talep patlamasının dal oyuncularını çok süratli biçimde operasyonlarını büyütmeye ittiğine ve kısa müddette planlanamadan gerçekleşen büyümenin e-ticaret oyuncularının operasyonlarında değerli meselelere yol açtığına işaret ediyor. E-ticaret kesimi; depo tertibindeki bozulmalar, sipariş hazırlama süreçlerindeki aksamalar ve iade süreçlerinde yaşanan aksaklıklar üzere süratli büyümenin getirdiği operasyonel dertlerin derinleşmesini ve büyümeyi finanse edecek likidite düşüncelerini 6-12 aylık periyotta dal için yüksek risk barındıran alanların başında görüyor.
Kesim oyuncularının %78’i operasyonların büyütülmesinde yaşanan likidite zahmetinin dalın sürdürülebilir büyümesi önünde mahzur teşkil ettiğini söz ediyor. Iştirakçilerin %44’ü de yetişmiş eleman bulunamamasını operasyonların büyütülmesinin önünde görülen bir öbür pürüz olarak belirtiyor.
Tedarikte çeviklik kural
Bununla birlikte pandemi sürecinde alınan karantina tedbirleri, ithalat ezaları, kimi üretim tesislerinin kapanması ve ulaşımda yaşanan problemler sebebiyle dalda kıymetli tedarik ezaları yaşandığı belirtiliyor. Araştırma sonuçlarına nazaran; kurye/kargo şirketlerinin beklenen performansı gösterememesi kesimin geleceği için en büyük riskler ortasında yer alıyor. Kargo operasyonlarının e-ticaret ile misal düzeylerde büyüyememesinin e-ticaret büyümesini limitleyeceği üzere müşteri memnuniyetsizliğine sebep olduğu vurgulanıyor. Eser tedarikinde yaşanacak ıstıraplar hem e-ticaret yöneticilerinin hem de KOBİ’lerin yaklaşık %75’i tarafından gelecekte yaşanabilecek bir düşünce olarak öne çıkıyor.
Tedarik zincirini sürdürülebilir kılan şirketler daha avantajlı
Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği Idare Heyeti Lideri Emre Ekmekçi mevzu ile ilgili olarak, şu değerlendirmeyi yaptı: “Büyümesi beklenen kesimde çıkarlı çıkacakların, bu büyüme fırsatını yakalamış olan oyuncular olacağını düşünüyoruz. Hem şirketler hem de KOBİ’ler salgın sürecinde kargo ve eser tedariki konusunda badire yaşadılar. Tedarik dertleri kesim önünde bir risk teşkil ettiğinden tedarik zincirini sürdürülebilir kılan şirketler avantaj sağlayacaktır. Hem fizikî kanalda hem de dijital kanalda satış yapan KOBİ’lerin %63’ü fizikî kanallarında yaşanan ezalar sebebiyle ciro düşüşü yaşadılar. Hasebiyle dijital kanalda satışları olmasaydı bu KOBİ’lerin yaklaşık yarısı için ciro düşüşleri %50 daha fazla olacaktı. Bölümde yararlı çıkacak öteki oyunculara baktığımızda, dijital kanal operasyonlarını fizikî mağazalarından farklı olarak yürüten ve salgın öncesinde dahi dijital kanallarının cirolarındaki hissesi yüksek olan omnichannel oyuncular öne çıkıyor.”
Talep canlılığının sürdürülmesi için vergi indirimleri bekleniyor
EY-Parthenon Türkiye Sorumlu Ortağı Elif Koç, “Salgın sürecinde e-ticaret oyuncuları, başta vergi ertelemeleri olmak üzere devletin sağladığı dayanaklardan kısmen faydalandılar” açıklamasıyla şu değerlendirmeyi yaptı: “Sektör genelinde iştirakçilerin %39’u muhtasar ve KDV ödemelerinin ertelenmesi, %28’i de çalışanların SGK ödemeleri ve KÇÖ takviyelerinden faydalanmış durumda. Kesim KOBİ’lerinde KDV ve muhtasar ödemelerinin ertelenmesinden faydalananlar %28, faydalanmayı planlayanlar ise %26’dır. KOBİ’lerin %27’si KGF dayanaklı finansman ve Ekonomik İstikrar Kalkanı kredi dayanaklarından, %26’sı da işe devam kredisinden faydalanmayı planlıyorlar. Kesimin gelecek için öncelikli talepleri ise talep canlılığının sürdürülmesini sağlayacak vergi indirimleridir. Kesim KOBİ’lerinin vergi indirimlerine ek öncelikli talepleri ise kira dayanakları (%50), fatura takviyeleri (%37) ve tedarikçi dayanak programı finansman dayanaklarından (%32) oluşuyor.”
Dünya