Şebnem TURHAN
Türkiye piyasaları dünyadaki olumlu seyirden gereğince yararlanamazken son haftalardaki dertli periyotların yükünü ise daha yüksek hissediyor. Haftanın sonuna yanlışsız reaksiyon alımlarıyla Borsa İstanbul BİST100 endeksi tarafını üste çevirmeye çalıştı. Fakat uzmanlar bu reaksiyon alımlarının çok kalıcı olabileceği konusunda telaşlı. Yılın birinci yarısı BİST 100 endeksi TL bazında yüzde 8,15, dolar bazlı yüzde 21,58 kayıp yaşadı. Borsada yaşanan fiyatlamanın artık ucuz olarak bile değerlendirilemeyeceğini ve yeni para girişinin yaşanmadığını belirten analistler bu gidişi olumluya çevirecek bir haber de beklemiyor.
Cet Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş, ülke risk algısının çok yüksek olduğunu lisana getirerek 18 Mart’tan bu yana ne yerli ne de yabancı yatırımcının kendine gelemediğini belirtti. Kasımdaki değişimle yabancı yatırımcının umutlandığını ileriye dönük öngörülebilirlik olabileceğini düşündüğünü kaydeden Demirtaş, mart itibariyle ise karamsarlık çöktüğünü lisana getirdi. Demirtaş, marttan bu yana yurtdışı borsalardaki rallileri yakalayamadığımızı hatırlatarak şirket bedellerinin de en düşük düzeylere kadar geldiğini ve iktisattaki dinamiklerin ise güçlü olduğunu söyledi.
Buna karşın jeopolitik ve ülke içi siyasi riskler nedeniyle yabancılara TL varlıkları anlatırken zahmet çektiğini vurgulayan Demirtaş, “Ben yabancılara anlatmaya çalışan biriyim. Dünyanın en büyük fonlarıyla konuşuyorum. Şu an ülke olarak odaklanma taraftarıyım. Bundan sonra yanılgı yapma lüksümüz yok. Daha evvel de krizler yaşadık fakat şu an argüman sunmadığımız bir noktadayız. Borsa uzayda bir şey değil. Bilhassa büyük paylar Türkiye’nin algısının bir yansıması. Borsa Türkiye algısının yansıması. Koskoca şirketler bu bedelde ve kimse hareket etmiyorsa burada bir şey var” diye konuştu.
Şirketlerin yüzde 50-60 potansiyeli var
Demirtaş, Türkiye’yi koruyanın yerli kurumsal yatırımcı olduğunu söyleyerek BES sistemiyle ferdi emeklilik fonlarının piyasaları dengelediğini söz etti. Borsanın geldiği bu noktada lakin şirketler özelinde bedel yaratılabileceğini ve bir hareket beklediğini kaydeden Demirtaş, birçok şirkette yüzde 50-60 potansiyel gördüğünü de vurguladı. Demirtaş, “Bu kadar yüksek potansiyel riski de gösteriyor. Risk yüksek olduğu için bu kadar potansiyel var” deyi konuştu.
İnfo Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Mert Yılmaz yaşanan hareketi çok basitçe “çıkamayan borsa düşer” olarak kıymetlendirerek BİST100 endeksinde 1400 puanın altında kalmanın bıçak sırtı bir yer olduğunu lisana getirdi. Gündemde yeni bir başlık olmadığı sürece düşüşün sürebileceği uyarısı yapan Yılmaz, yavaş yavaş ile reaksiyon alımlarının geldiğine de dikkat çekti. Alımların trende dönüşmemesinin nedenlerini de paranın bitmesi olarak gösteren Yılmaz, yabancının gelmediğini, yerli kurumsalın almadığını bireysellerin de ellerindeki mal kaldığını söz etti.
Yeni tema yaratmakta zahmet çekiliyor
Dünya Gazetesi Müellifi ve Deniz Yatırım Strateji ve Araştırma Kısım Müdürü Orkun Gödek, son periyotta Borsa İstanbul’da gözlenen süreç hacmi düşüşünü tek bir münasebet ile açıklamanın ne mümkün ne de sağlıklı olduğunu vurgulayarak “Farklı birçok bileşenden oluşan bir durumdan kelam ediyoruz. Öncelikle 2020’de pandemi şartlarının dünyanın öbür noktalarında da olduğu üzere başta pay senetleri olmak üzere finansal enstrümanlara yönelik ilgi artışını desteklemesinin sürdürülebilir olmadığı gerçeği noktasından başlamak gerekli. Gerçekten yatırımcı sayılarındaki seyrin birinci etapta yavaşlaması, devamında ise mayıs ayı ile birlikte azalış göstermesini durumu pek iyi anlatıyor” dedi. Uzun vakittir dilek edilen şirketlerin tekrar halka arz furyasına iştirak sürecinin de maalesef istenen patikada ilerletilemediğini belirten Gödek, şöyle konuştu: “Başvurulardan halka açılma sonrasındaki süreç aktivitelerine dek geniş çerçevede yanlış eğilimler gözlendi. Tıpkı hafta içerisine denk gelen halka arzların çektiği Türk Lirası likidite 19 Mart sonrasında çıkışını hızlandıran ve ilgisini epey düşük düzeylerde tutan yabancı yatırımcı ve bilhassa de kurumsal yatırımcının da süreçte yer almaması ile birlikte süreç hacmindeki azalışın hızlanmasına yer hazırladı. Son 2 ayda endeks 100’ün süreç hacmi ortalaması 15 milyar lira civarında oluşurken, bu sayı çok değil mart ayında iki katı düzeylerdeydi.” Gödek, ayrıyeten, faizlerdeki yükselişin değerlemeler üzerinde kurduğu baskının, yeni tema yaratmakta çekilen zahmetin, oynaklığın yükselmesinin ve kripto varlıklar ile gram altın üzere farklı yatırım araçlarındaki son periyot ziyanlarının yatırımcıları daha inançlı gördükleri klasik eserlere yönlendirmesini de dikkate alarak kıymetlendirme yapmak gerektiğini vurguladı. Gödek, ayrıyeten, yazılımlar tarafından gerçekleştirilen süreçlerin fiyatlar üzerinde yarattığı dengesizlik ve yatırımcı algısını negatif etkilemesi de burada acil düzenleme muhtaçlığı olduğu gerçeğini ortaya koyduğunu belirtti.
Sert satışlarda kredili konum yaşayanlar var
Mert Yılmaz, bireysellerin en kıymetli özelliğinin ziyandan mal satmamak olduğunu lakin sert satışlarda kredili konum taşıyanların olduğunu vurgulayarak “Kredili durumların satışları geliyor. Herkes süreç hacmine takılmış durumda. Yanlışlık şu geçen yılki süreç hacmi rasyonel değildi. Geçen yılınkini bekleyenler çok bekler zira malların fiyatı düştü. Yabancı yok, taze para girmiyor. Üst taraflı trend beklentisi de zayıf olduğu için kimse girip almak istemiyor. Temel sorun ise kredili süreçlerden kaynaklanıyor. Ucuzluk diğer bir şey cazip olmak öteki bir şey. Yalnızca ucuz diye mal alınmaz. Kimse mal almıyorsa bir öykü yazmak lazım” diye konuştu.
Dünya