Hilal SARI
Milletlerarası seyahatin hala kısıtlı olduğu ve hudutlar ortası insan akışlarının eskisine nazaran çok daha düşük olması, petrol fiyatlarında çok süratli bir yükseliş beklenmemesine işaret ediyordu. Lakin pandeminin başında fiyatları eksiye düşüren stokların erimeye devam etmesi ve petrol üreticilerinin hala yüksek olan maliyetler nedeniyle üretim yatırımlarını çok süratli artırmıyor oluşu, üçüncü çeyrekte ve yılın ikinci yarısında fiyatların tekrar 70 doların üzerine çıkabileceği öngörülerini gündeme getiriyor. Arz taraflı meseleler ve stoklardaki olağanlaşma ile dün Brent 64 dolar/varili görürken, WTI varili ise gün içinde 60 doların üzerine çıktı.
2. ve 3. çeyrek öngörülerini 10’ar dolar yükseltti
ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs, arz tarafında talebe nazaran daha yavaş bir hızlanma olması nedeniyle 2. ve 3. çeyrek Brent fiyat öngörülerini 10’ar dolar yükselterek sırasıyla 70 ve 75 dolar/varil seviyesine çekti. Wall Street bankasının bir evvelki kestirimleri 2. ve 3. çeyrek için sırasıyla 60 ve 65 dolardı. İsviçre merkezli yatırım bankası UBS de geçen hafta Brent için ikinci yarıyıl öngörüsünü 68 dolar/varil seviyesine yükseltmişti.
Global petrol talebininin pandemi öncesi 100 milyon varil seviyesine daha evvel Ağustos ayında ulaşılacağını öngören Goldman Sachs, bu öngörüsünü de Temmuz 2021’e çekti. Bankadan pazar günü yayınlanan notta pazarın beklenenden daha süratli dengelendiği ve bahar aylarından itibaren talebin arzdan daha süratli toparlayacağı öngörüldü ve bu durumun arz sıkışıklığına taban hazırladığı vurgulandı.
Goldman Sachs’a nazaran OPEC+ üreticileri mart ayında petrol arzını yükseltme kararı verse bile, üreticilerin maliyetler nedeniyle zorlanması arza ayak bağı olacak. Banka, Teksas’taki üretime bu ay 1,5 milyon varil/gün sekte vuran dondurucu soğukların mart üretiminden de 200 bin varil/gün eksiltebileceğini söylüyor. ABD’nin en büyük üreticilerinden ConocoPhillips de Teksas’taki üretiminin büyük kısmının hala durduğunu belirterek bu öngörüyü destekliyor. PVM Oil Associates brokerleri ABD üretiminin COVID-19 öncesine daha çok yolunun olduğunu belirtirken, ABD’li kaya petrolü üreticisi Pioneer Natural Resources 60 dolar/varil fiyatlarında bile üretimin birebir seviyede kalacağını ya da fakat yüzde 1 artabileceğini söylüyor.
ABD’nin petrol üretiminin yüzde 40’ını yapan Teksas’ta dondurucu soğuklar şubatta 1,5 milyon varil kesintiye neden oldu, martta da sürebilir. Bununla birlikte OPEC kaynaklarına nazaran ABD’de üreticilerin iş başına tam dönememesi vaktinde ABD’nin artan kaya petrolü üretimine karşı bir ittifak olarak kurulan OPEC+’ın da elini güçlendiriyor.
Aşağı istikametli riskler
Suudiler istekli kesintiyi bırakabilir
Fiyatların yükseldiği bir devirde OPEC+ ittifakının iki muhteşem gücü Suudi Arabistan ve Rusya’nın da tekrar bir uyuşmazlık yaşayabileceği belirtiliyor. Rusya’nın arzı artırmak ve kesintileri azaltmak için daha istekli olduğu, Suudi Arabistan’ın ise çok çabuk etmek istemediği belirtiliyor. Suudi Güç Bakanı Prens Abdulaziz bin Salman da 17 Şubat’ta üreticilere yaptığı açıklamada “OPEC’in muslukları açmak için ivedisi yok” iletisi vermiş ve tüm üreticileri çok dikkatli olmaya çağırmıştı. Goldman Sachs iddialarına nazaran nisan toplantısında OPEC+ arz kesintilerini 500 bin varil azaltacak lakin Suudi Arabistan tek taraflı 1 milyon varil kesintileri bırakacak. Banka İran’ın petrol ihrcatının ise çok ölçülü formda artmasını öngörüyor.
‘Jet yakıtı istisna’
Reuters’ın petrol ve güç analisti John Kemp, petrol piyasasında stokların azalarak talebin güçlendiği ve pazarın arz-talep istikrarı manasında tekrar dengelenmesinin büyük ölçüde tamamlandığını söylüyor, lakin bir istisna ile: Jet yakıtı. Kemp tahlilinde hem imalattaki güçlü seyrin, hem aşılama sürecinin, OPEC+ kesintileri ve üretimde yaşanan fırtına aksaklıklarıyla beklenenden birkaç ay daha erken gerçekleştiğini lakin memleketler arası seyahatlerin hala yürürlükte olması nedeniyle toparlanmada en büyük istisnanın jet yakıtları olduğunu yazıyor. ABD’de son 33 haftanın 26’sında stoklar azalırken, stratejik rezervler hariç ABD’de stoklar 1,3 milyar varile geriledi. 2019’un tıpkı periyodunda stoklar 1,25 milyar varilken, 2020’nin tıpkı devrinde 1,28 milyar varildi.
Dünya