Taban ve ortalama fiyat ortasındaki farkın kapanma eğilimi 2020 yılında sürdü. Aralık ayında enflasyon oranında yapılacak minimum fiyat artışı sonrasında, genel fiyatların ortalamasının minimum fiyata daha da yaklaşması bekleniyor. Bu durum, ülkedeki kişi başına ortalama gerçek gelirin en alt fiyat düzeyine yaklaştığını gösteriyor. Türkiye’de genel fiyatlara yapılan artışların düşük kalması, taban fiyata yapılan artışların akabinde ortalama fiyatlar ile minimum fiyatın farkının azalmasına neden oldu.
2020 itibariyle bu fark daha da kapandı. Aralık ayında yapılacak minimum fiyat artışıyla, TÜİK bilgileri dikkate alındığında daha yavaş artan ortalama fiyata daha da yaklaşacak. Bu durum, ülkedeki kişi başına gelirin en alt fiyat düzeyine yaklaştığını, genel fiyat düzeyinin düştüğünü gösteriyor. TÜİK dataları dikkate alınır ve minimum fiyatın en az enflasyon kadar artacağı varsayılırsa, minimum fiyat ortalama fiyat gelirinin yaklaşık yüzde 90’ı seviyesine gelecek. Anket yoluyla yapılan TÜİK 2019 yılını kapsayan 2020 Gelir ve Ömür Şartları
Araştırmasına nazaran, 2019 yılında memurların da dahil olduğu, fiyat ve maaş gelirleri, kişi başına yıllık 34 bin 286 TL ve bu fiyata nazaran aylık 2 bin 853 TL olarak hesaplandı. SGK’nın bildirimlerden hesapladığı günlük yarar fiyatı ise ortalamada 158,32 TL ve buna nazaran aylık çıkar ortalaması ise 4 bin 749,7 TL. Bu fiyatın bekar ve evli olmayan bir kişi için hesaplanması halinde aylık net karşılığı ise 3 bin 285 TL seviyesinde gerçekleşiyor. Taban Geçim İndirimi ismi altında uygulanan minimum fiyattaki gelir vergisi indirimi nedeniyle 2020 yılında ele geçen net minimum fiyatın ortalaması ise 2 bin 401,9 TL seviyesinde bulunuyor. Minimum fiyata 2021 yılı için OVP iddiası olan yüzde 10,5 seviyesinde artırım yapılması halinde, minimum fiyat tekrar ortalamada 2 bin 654 TL’ye ulaşacak. Bu türlü bir durumda minimum fiyat, 2021 yılında yaklaşık olarak SGK bilgilerine nazaran aylık ortalama maaşın 80,79’u, 2019 yılı TÜİK hesaplamasının ise yüzde 93’ü düzeyine gelmiş olacak. 2020’de ortalama gelirin arttığını varsaysak dahi yüzde 90’ın üzerinde gerçekleşebilecek. DİSK tarafından 2019 için yapılan bir hesaplamada da yakınlaşmaya dikkat çekilmişti.
Emekli maaşları da taban fiyata yakalandı
Ortalama emekli maaşları ile minimum fiyat de yakınlaşmasını sürdürdü. SGK 2012 sonundan itibaren 4-A (ücretli çalışanlar) emeklilerinin ortalama maaşlarını yayımlamıyor. Ayrıyeten emekli maaşları ortalama hesabı içinde bağımlılar, 65 yaş aylığı, malullük, vatana hizmet terdibi vs. çok sayıda primle ilgisi olmayan ya da ikinci kademeden (örneğin ölen eş) aylık aldığı için düşük düzeylerde kalanlar da bulunuyor. DİSK-AR tarafından emekli aylıklarına yönelik yapılan araştırmada, Ekim 2020 itibariyle 13,2 milyon emeklinin 7,9 milyonu-yüzde 60’ının minimum fiyattan düşük aylık aldığı hesaplandı. DİSK-AR çalışmasına nazaran 2002-2015 ortasında emekli aylıkları ortalaması taban fiyatın üzerindeydi. Bu oran 2019’un birinci periyodunda yüzde 89,9 olarak gerçekleşti. 2020 sonu itibariyle emeklilerin ortalama maaşı, minimum fiyatın yüzde 99,3’ü düzeyinde bulunuyor.
Dünya