Beyoğlu Fitaş Pasajı’nda 12 metrekare dükkanda başlıyor Mudo’nun seyahati. Bugün Türkiye perakendesinin öncü firmaları ortasında bulunan markanın kurucusu Mustafa Taviloğlu bu seyahatte 47 yılının ‘tezgâhın arkasında’ geçtiğini söylüyor. Vitali Hakko ile tanışması, gazeteci kartıyla defilelere girdiği günler, kendisinde özel bir yeri olan Bodrum’daki birinci mağazasına çektiği veda videosu… Hepsi hafızasında taze kalan anılarından.
● İş hayatınızın birinci yıllarına dair aklınızda yer eden bir anınızı dinleyebilir miyiz?
Fitaş’ta dükkân açmamın üzerinden birkaç sene geçmişti. Şimdi çok yeni sayılırdık. 12 metrekare bir dükkânım vardı. Orada isim yapmaya başlamıştım. Gençlere yönelik eserler satıyordum. En yeni ve en çağdaş mağaza bizim mağazamızdı. Vitali Hakko’nun baş vitrincisi Hayri ile dost olmuştuk. Ortada bir geceleri benim dükkâna geliyor ve bana yardım ediyordu. Hayri’nin kulakları çınlasın, Allah uzun ömür versin, 50-60 sene orada çalıştı neredeyse, tahminen hâlâ devam ediyordur. Hayri gelip birkaç rötuş yapıyordu. Benim dükkânın vitrini bile yoktu ancak iki üç gömleği koyması bile olay oluyordu bende. Kapalıdan bana yardım ediyordu. Hiçbir bedel almıyordu, yalnızca arkadaş hatırına yapıyordu.
Günlerden bir gün Bay Vitali sizinle görüşmek istiyor dediler. Bay Vitali haftada bir pasajı gezer, vitrinlere bakardı. Ben de kapıya çıkardım o geldiği vakit. Bana da baş sallardı, takdir ettiğini aşikâr etmek için. Dediğim üzere, Bay Vitali sizi çağırıyor, görmek istiyor dediler, saatle randevu verdiler mağazaya bekliyor diye. Onların mağazası da Beyoğlu’ndaydı. Oradaki en değerli mağazaydı uzak orta. Korka korka gittim, kocaman bina. Ne diyecek bana? Ne yapacak? Nasıl fırçalayacak benim adamımı nasıl çalarsın diye. Binaya girdim, üst kata çıktım. “Hoş geldin paşam!” dedi. Ben huzursuz biçimde beklerken, “Çok beğeniyorum senin yaptıklarını, mallarını, her şeyini” dedi. Giyim sanayicileri derneği kurulacakmış, onun hazırlığı içindelermiş. “Seni de ortamızda görmek istiyorum, seni Moda Kurulunun kurucuları ortasına almak istiyorum” dedi. Karamürsel’in sahibi Nuri İnanç Giyim Sanayicileri Derneğinin lideri, Bay Vitali de ikinci lideri olacakmış. O günü hiç unutamıyorum. Bay Vitali’nin dediği üzere beni de Moda Kuruluna aldılar ve kendisiyle birlikte oldukça çalıştık. Çok yakın dost olduk, ilham kaynağımdı.
● Fitaş’taki hatıralarınızla devam edelim mi?
Yeniden unutamadığım anılardan bir tanesi… Bahsettiğim 12 metrekare dükkândayım. Hem okuyorum hem de çalışıyorum. Şişli’de İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’nde okuyorum. Mektepten sonra 2-3 saat uğruyorum mağazaya. Bilhassa Amerika’dan gelen mallar satıyordum, bir de parfüm. Yerli işe dönmemiştim şimdi. Ne kadar eser varsa o kadar da müsaade kâğıdı alıyordum maliyeciler gelmesin, hiçbir aksilik olmasın diye.
Bir gün okuldan çıktım. Geç kalmayayım diye koşa koşa geliyordum dükkâna. Akşam 16:30 üzere dükkânda oluyordum. Zati üç kişi çalışıyorduk. Bir arkadaşımız vardı satışlara bakan. Kasada da Bahri kumandan vardı, Allah ışık içinde yatırsın. Babamın askerlikten albayıydı, çok tanınmış bir havacı albaydı. Babam çok severdi kendisini. Bahri Bey’e rica ettik, kendisi de kabul etti, kasayı ona emanet ettik. Dönelim o güne. Mağazaya girdim, bir de ne göreyim Bahri komutanın karşısında fötr şapkalı, paltolu, fermuarlı çantası dizlerinde duran bir adam oturuyor. Eyvah dedim, basıldık. Bize de birileri geldi. Hiç vaki değil. Ne olursa olsun insan korkuyor. Maliyeciler mi geldi, kim geldi. Geri geri çıktım yavaşça, sonra da ufak ufak burnumu soktum. Allah Allah hiç yabancı
üzere değil dedim, yüzünü de tam seçemiyorum, biraz biraz girdim içeri. Oysaki teyzemin Gümüşhane’deki kocası çıktı, eniştem yani. Enişteme bir sarılışım var, adamcağız da şaşırdı bu duruma. Ya buna ne oluyor dedi. Hiç unutmam onu. Dedim seni maliye müfettişine benzettim. Artık basılma korkusu nasıl içimize işlediyse…
Tekrar Fitaş’ta bir anım daha var. Moda neyse ona uygun iş yapıyorduk. Tişörtler yaptırıyorduk, onları boyatıyorduk. Gelen kapış kapış gidiyordu. Bu ortada safari ceketler çok moda oldu. Aşağı üst haftada 50 adet diktiriyordum. Haftanın başında bitiyordu. Yeniden okuldan çıktım, dükkâna geldim. Yirmi beşerli iki paket halinde elli tane safari ceketler gelmiş, balyalara sarılı vaziyette. Tam balyaları açıyordum, o ortada bir anne ve çocuğu geldi. 15-16 yaşlarındaydı çocuk. Eserleri görünce çabucak atladı. Anne dedi bak işte, bu bak. Çabucak aldı, giydi üstüne. O yıllarda dünya genelinde gençlik hareketleri vardı. Amerika dahil dünyada bütün gençler giyiyordu bu dıştan cepli ceketleri, başka ismiyle safari ceketleri. 90 liraya alıyor, 100 liraya satıyorduk.
Annesi okkalı bir tokat attı çocuğa. Sen dedi beni bunun için mi getirdin. Çocuk ağlaya ağlaya çıktı. Sabaha kadar uyuyamadım. Ya dedim ne yapıyorum ben, sanki yanlış bir şey mi yapıyorum. Ortadan 3-4 gün geçti tesadüfe bakın ki ben dükkândaydım. Çocuğun annesi geldi ve o eseri aldı. Bu da bana yanlışsız malı sattıktan sonra korkmamayı öğretti. Sen gerçek malı satarsan müşteri bir biçimde gelir, tekrar senden o malı alır.
● İş hayatınızın en renkli anıları defilelere ilişkin olsa gerek. O yıllardan bir anı var mı hafızanızda?
O yıllarda Giyim Sanayicileri Derneği olarak defileler düzenliyorduk. Herkes on civarında kıyafet koyuyordu. Biz de hem üyesi olduğumuz hem de tertibi düzenlediğimiz için mecburen giriyorduk. 16 firma ile defile yapıyorduk. Karışık defileler. 400-500 model kıyafet yapıyorduk biz. O kadar işin ortasında 10 tane yahut 15 tane yaparsın. Lakin o denli bir hazırlananlar oluyordu ki oraya beni mahvediyordu. Adam yalnızca 10 kıyafet hazırlıyordu. Mağaza yok, diğer telaşı yok. ‘Vaaayyy ne hava yaptı’ falan diyorlardı. O yüzden o karışık defilelere girmeme kararı aldım. Zira kimileri yalnızca 6 ay o defileye çalışıp 10 tane kıyafet yapıyordu, elinde ne varsa koyuyordu. Biz ise o kadar koşturmacada boğuluyorduk. Bu da bana ders oldu. Ve dedim ki yaparsam ben tek başıma bir defile yapacağım.
Hilton Convention Center’da Moda Rüzgârları isminde 3 gün 9 seans defile yaptım, 35 modelin iştirakiyle. Türkiye tarihinde yapılmış en değerli ve en uzun gösteridir. 35 modelle sahnede kocaman bir plaj biçiminde platform yaptık, otomobiller çıktı, bayraklar çıktı vs. Fevkalâde bir gösteri yaptım. O da Mudo’nun tarihinde çok kıymetli bir yer aldı.
Öbür bir anım ise defilelere girişlerin yasak olduğu vakitlerden. Biz de gazeteci kartlarıyla defilelere girip fotoğraf çekerdik. Fotoğraf çekmesini bile bilmiyordum. Makineyi aldım. Birinci girdiğim defile basın kartıyla
Paris Intercontinental Oteli’ndeydi. Podyumun kenarına geçtim. Ancak ellerim titriyordu, bakamıyordum. Dünyanın en meşhur fotoğrafçılarından David Horn yanımdaydı. Sonra arkadaş olduk kendisiyle, çok samimi olduk. David bana yardım etti. Zira iş için geldiğimi anlamıştı. Esasen o vakit fotoğrafçıların yüzde doksanı da o defileleri çekip gazetelere satıyorlardı. O vakit internet falan hiçbir şey yoktu ki.
● Sizde özel yeri olan bir mağazanız var mı?
Bodrum’da 30 sene evvel birinci açtığımız mağaza çok özel. Bodrum’da 12 bin lira kirayı iki sene peşin ödeyerek caminin tam yanındaki mağazayı tuttum. Daha o vakit Bodrum’da butik yoktu. Kim bu dediler bu kadar para verip de Bodrum’da 2 yıllık mağaza tutan. Birinci sene gidemedim utancımdan Bodrum’a. Mecnunun biri geldi, burada dükkân açtı dediler. Geçen sene ise dokuzuncu mağazamızı açtık orada. 38 sene evvel o tuttuğum mağazayı ise maalesef bıraktım. Bıraktıktan sonra dayanamadım ve o mağazaya bir veda görüntüsü hazırlattım. Nasıl beşerler veda ediyor bir bireye, ben de mağazaya duyduğum hürmetten ötürü veda etmek gayeli yaptırdım görüntüyü. O benim en değerli anılarımdan biridir. Artık ise tıpkı Bodrum üzere gelişme potansiyeli olan Urla’da Şubat ayında yeni mağazamızı açıyoruz.
● Çok fazla yabancı dostunuz var. Bunlardan birisiyle olan anınızı dinleyebilir miyiz?
Chevignon ile çalışıyoruz, mümessiliyiz. Chevignon’un sahibi Guy Azoulay bana en çok Türk (!) olan iki şeyi sormuştu, yani Türklere has olan şeyleri sormuştu. Lakin bunlardan biri bıyık olmasın demişti. Bir, demiştim, bir yere gittiğinizde “Ne içersiniz” diye sorarlar evvel, bu âdettir. “Ne içersiniz” lafı da şuradan gelmişti aklıma. Su istemiştim bir defasında, susamıştım. “Robinet” demişlerdi. Ben de etrafta şişe aranmıştım o markada. Oysaki robinet “git musluktan iç” demekmiş. O vakit öyleydi. Fransızlar sonradan öğrendiler ikramı.
Türklere mahsus ikinci özellik ise, herkes etrafına bakar, birisi ne yaparsa oburu de onu yapar. Bir yerde restoran mı açıldı, tuttu mu, çabucak diğer birisi bir tane daha açar.
● Bitirirken neler söylemek istersiniz?
47 sene tezgâhın gerisindeydim. Artık kısıtlı vakitlerde mağazalara gidiyorum fakat gittiğimde çok keyif alıyorum. Zira arkadaşlarım sahiden değerli basamaklar kaydettiler. Ve biliyorlar beni, ben yalnızca kusur arıyorum. Bunu da bir Fransız arkadaşımdan öğrendim. 15 sene evvel harikulade bir mağaza açtı. Gittim, gezdim. Olağanüstü olmuş dedim. Boşver onu dedi, yanılgılar ne onu söyle dedi. O bende çok yer etti. Gittiğimde daima buna bakıyorum, bir şeye dokunmadan edemiyorum fakat artık daha az dokunuyorum, bana çok fırsat vermiyorlar. (Gülüyor)
Ben de gençlere muvaffakiyetin formülünün çok çalışmaktan geçtiğini söylüyorum. Eşime sorarsanız, o bana Mudo diye hitap eder, “Mudo, sen asla ve asla vazgeçmezsin.”
Dünya