Şebnem TURHAN
TCMB’nin siyaset faizini yüzde 15 düzeyine çıkarmasının akabinde, mevduat faizindeki hareketlenme de sürdü. Bankaların 10 bin TL mevduata verdiği ve en çok tercih edilen 32 günlük vadede mevduat faizi yüzde 15’e ulaştı. TL üzerinden kullandırılan ticari kredi faizi de geçen hafta itibariyle yüzde 17 sonuna dayandı. TL’de son iki haftadır yaşanan paha yararı süreci bu hafta başında reaksiyon alımlarıyla duraksamış olsa da gerekli ataklar yapıldığında ve enflasyon beklentilerinde düzelme gözlendiğinde TL mevduata yönelimin olabileceği konusunda analistler iyimser. Merkez Bankası’nın kritik Para Siyaseti Kurulu’nda siyaset faizini yüzde 15’e çıkarmasının akabinde mevduat faizindeki hareketlenme de sürdü. Bankaların 10 bin TL mevduata verdiği ve en çok tercih edilen 32 günlük vadede mevduat faizi yüzde 15’e ulaştı. TL’de son iki haftadır yaşanan bedel çıkarı süreci bu hafta başında reaksiyon alımlarıyla duraksamış olsa da gerekli ataklar yapıldığında ve enflasyon beklentilerinde düzelme gözlendiğinde TL mevduata yönelimin olabileceği konusunda analistler iyimser.
İktisat idaresindeki değişimle bir arada TL dolara karşı en çok kıymet kazanan para ünitesi olarak öne çıktı. Geçen haftaki PPK sonrasında ise paha çıkarı sürerken bu hafta 7.64-7.95 lira ortasında dalgalı bir seyir ile başladı. Dolar/TL’de ülke risk priminde değişen algı ve gelişmekte olan ülke piyasalarına yönelik global iyimserlik nedeni ile analistler çok süratli hareketler beklemiyor. Fakat hala dolar 7 lira düzeyine gerilemiş değil. Öte yandan vatandaşın da döviz mevduatındaki artışın 13 Kasım itibariyle sürdüğünü de Merkez Bankası bilgileri ortaya koydu. Datalara nazaran döviz mevduatı 225.7 milyar dolarla rekor yeniledi. Pekala neler yapılmalı da TL mevduata ilginin artışı sağlanmalı? Bu ilginin artması döviz gereksiniminin azalmasını sağlayacağı için TL’de istikrar sağlanmasını kolaylaştıracak ve rezervlere de katkı yapacak. Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan yüzde 15 faiz tesirinin hissedilmesi için, döviz tevdiat hesaplarından TL mevduata geçiş tesirini görmek gerektiğini vurguladı. Erkan, daha evvel örtülü olarak yüzde 15’e yakın olan faizin, artık siyaset faizi pozisyonunda olduğunu belirterek “Reel faiz konumumuz da böylelikle resmi bir nitelik kazandı. Şu an cari enflasyona nazaran yüzde 2,8, yılsonunda yüzde 12 üzerinde beklenen enflasyona nazaran yüzde 2,5 düzeyleri civarında olan gerçek faiz, gelişmekte olan ülkeler içinde en yüksek olanlardan biri. Lakin kıymetli olan bir de tasarruf sahiplerinin enflasyon algısı… TL mevduatlara geçiş tesiri biraz vakte yayılabilir, bilhassa de enflasyonda gözle görülür iyileşme olduğu zaman” dedi.
TCMB daha fazla faiz artırsaydı, tesirinin daha süratli olacağına dikkat çeken Erkan, şöyle konuştu: “Normalleşmenin de devam ettirilmesi gerekli, bilhassa yabancı piyasalar, döviz mevduatı ve kredi vermeyle ilgili kısıtların kaldırılması gerekir. Yurtdışı ile yapılan türev süreç limitlerinin kaldırılması, mevduata uygulanan stopaj avantajının tüm vadeler için uzatılması üzere… Ve en değerlisi bankaları kredi vermeye yönelten uygulamaların kaldırılması… Faal rasyosunun kaldırılmasına ait çok değerli bir beklenti var.”
Ticari kredi faizleri %17 hududunda
Merkez Bankası’nın haftalık datalarına nazaran ise 13 Kasım itibariyle bankaların TL mevduat için uyguladıkları 1 yıllık faiz oranı bir evvelki haftaya nazaran 41 baz puan yükselişle yüzde 12,28’e yükseldi. Dolar mevduat faizi 4 baz puan azalışla yüzde 1,41 ve Euro mevduat faizi 2 baz puan artışla yüzde 0,64 oldu. TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise tıpkı haftada bir evvelki haftaya nazaran 6 baz puan artarak yüzde 16,95’e çıktı. TL bazlı konut kredi faizleri 7 baz puan düşüşle yüzde 15,50’ye inerken; taşıt kredi faizleri 75 baz puan yükselişle yüzde 19,34 ve gereksinim kredi faizleri 60 baz puan artışla yüzde 20,92’ye çıktı. Gereksinim kredisi faizleri iki haftadır yüzde 20 düzeyinin üzerinde bulunuyor. Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı birebir haftada 38 baz puan azalışla yüzde 3,62, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 87 baz puan azalışla yüzde 2,42’ye indi. Ticari kredilere uygulanan mevduat spreadi TL için yüzde 4,67, dolar ve Euro için sırasıyla yüzde 2,21 ve yüzde 1,78 oldu. TL ticari kredilerdeki mevduat spreadi dolar ve Euro kredilere uygulanan spreadin üstünde seyretmeye devam ediyor. Kredi/mevduat spreadi faizlerin yüksek olduğu periyotlarda yükseliyor ve bu durumu analistler bankaların faiz artışlarını mevduattan evvel kredilere yansıttıkları halinde yorumluyor.
Dünya