Ekonomist Ali Ağaoğlu ve gazeteci Hakan Güldağ, Talih Sohbetleri’nde bu hafta Merkez Bankası’nın faiz kararını yorumladı. Kararın beklentiler doğrultusunda olduğunu söyleyen ikili, bağlantısını güçlendiren ve net iletiler içeren Merkez Bankası açıklamalarının piyasaya kolaylık sağladığı konusunda fikir birliği yaptı. Bağlantıda Fed’e emsal bir yol izleyeceği görüşünü savunan Ağaoğlu ve Güldağ, Merkez Bankası’nın döviz alımı için pek ivedisi olmadığını öne sürdü. Yılın ikinci yarısından itibaren faizlerde indirimler bekleyen ikili, bu çerçevede kurların kimi raporlarda beklendiği üzere yıl sonunda 6.20’lerde olup olamayacağını tartıştı.
Güldağ: Sıcak gelişme ile başlayalım sohbete. Merkez Bankası’nın faiz kararı geldi. Beklentilere paralel bir sonuç çıktı. Enflasyonun önümüzdeki devirde yüzde 16’lara değebileceğine dikkat çekerek, ‘faiz yükseltir’ diyenler vardı lakin azınlıktaydı. Merkez Bankası, siyaset faizini değiştirmedi. Şaşırtmadı doğrusu. Aykırı köşe olmadı piyasa. Dahası doğrusu kimi açıklamalar kıymetli geldi bana. Davranış tutarlılığı bakımından, piyasaya verilen iletiler bakımından kolaylaştırıcı istikametler taşıyordu. Bilhassa, sıkı para siyasetinin iç talep ve krediler üzerindeki tesirinin belirginleşmeye başladığına dikkat çekiliyor. Yüzde 5 enflasyon maksadına ulaşıncaya kadar bu siyasetin kararlılıkla sürdürüleceğinin de altı çiziliyor. Ve ‘uzun bir müddet’ vurgusu yapılıyor.
Ağaoğlu: Ben rastgele bir değişiklik beklemeyen taraftaydım. Ayrıyeten enflasyonda, daha evvelki dataları de göz önüne alarak ben de yükseliş olmasını bekliyorum. Lakin bu kalıcı bir yükseliş mi olacak derseniz, hayır ben kalıcı olacağını düşünmüyorum. Kaldı ki, herkes bu hususta aşağı üst benimle birebir fikirde. Mayıs ayına kadar bu türlü bir sorun yaşayacağız. Ya da şöyle söyleyelim, Merkez Bankası’nın siyaset faizine yakın bir enflasyon seyredecek. Merkez Bankası’nın enflasyondaki yüksek seyri aşağı çekmesi de geçtiğimiz yıldan gelen baz tesirlerinden ötürü ne yazık ki mümkün değil. Lakin bugünkü açıklamaya baktığımız vakit kuru şu an 6.93’lerde görüyorum. Evvelki günkü 7.03-7.07’lere kadar yaşanan hareketin, bilhassa Meclis’te yapılan Gara Dağı’yla ilgili açıklamadan ötürü gerçekleşen bir yükseliş olarak görüyorum. Bana nazaran bu minik bir düzeltme. Hala daha düşüş trendinin içinde kalan bir düzeltme olarak görüyorum.
Güldağ: Bunu söylemen değerli. Bandın içinde…
Ağaoğlu: Evet, Merkez Bankası’nın açıklamasının içinde bence kurun biraz daha aşağıya inmesine sebep olacak kritik cümleler var. Sıkı para siyasetini söylüyor ancak bilhassa geçtiğimiz yıl yaşanan mali genişlemenin yavaş yavaş yerini sıkılaştırmaya bıraktığını, geçtiğimiz yıldan gelen tesirlerin yavaş yavaş azaldığını da söylüyor.
Güldağ: Arz tedariki ile ilgili kısıtlamaları da söylüyor.
Ağaoğlu: Açıklamadaki şu cümle kıymetli “…güçlü göstergeler oluşana kadar sıkı para siyaseti duruşu kararlılıkla uzun bir süre sürdürülecektir.” Bu daha evvel Amerikan Merkez Bankası Fed’in yapmış olduğu açıklamalara misal halde. Artık bundan bu türlü bizim arayacağımız kritik cümle burası olacak diye düşünüyorum. Artık Fed’e misal bir usul izleyecekler izlenimi uyandırdı bende. Faiz indirmeye başlayacağız tahminen fakat uzun bir süre daha yüksek faiz sürdürülecek üzere duruyor.
Güldağ: İrtibatla ilgili bir ders alınmış görünüyor…
Ağaoğlu: Yahut piyasalara net ileti formülü belirlenmiş diyelim. bu lisanla bir manada piyasalara kolaylık sağladı. Ayrıyeten uzun bir süre sürdürülecek lafı da Türkiye için 6 ay civarındadır, tahminen 3 ay sonra (sıkı para politikası) ‘bir süre daha sürdürülecektir’ diyecek, ondan 2-3 ay sonra ‘korunacaktır’ diyecek. Ondan sonra faiz indirimleri geleceğini zati takip edecek piyasa ve Merkez Bankası aşikâr bir patikada ilerleyeceğini söylüyor olacak.
Güldağ: Kur sıkıntısına geçelim. Hayli tartışıldı. Ankara Ticaret Odası’ndan net bir açıklama da vardı. Lakin biliyorum iş dünyasının temsilcileri, bilhassa ihracatçı kurdaki oynaklığın işlerine ziyan verdiğini dillendirmeye başladı. Dehşet, kurun daha da aşağı gitmesi… Zira zararın daha da büyüyecek diye düşünülüyor. Fakat görünen o ki, Merkez Bankası’nın döviz alımlarıyla rezervlerini güçlendirmek, kuru 7 liranın üzerinde bir yerde istikrara kavuşturmak diye bir yaklaşımı yok. Ya da Merkez Bankası’nın aklındaki istikrar bandı daha düşük bir yerde…
Ağaoğlu: Merkez Bankası döviz rezervlerini 2 yolla artırabilir, üçüncü yol da eksilmeyi önler. Merkez Bankası döviz satarak rezervini eksiltiyor, bunu azaltıp yalnızca aşikâr kamu kurumlarına örneğin BOTAŞ’a satış yapıp rezerv eksilmesini engelleyecek. Artışını ise reeskont kredi vermesi ve piyasaya direkt alım yapmak için girerek de yapabilir. Sonuçta Merkez Bankası’nın döviz alımı için çok da ivedisi olduğunu görmüyoruz. Merkez Bankası’nın geçen yıl Temmuz aylarında satmış olduğu dövizler karşılığında bankaları fonladığı meblağdan aldığı faizler, kar hanesine yazılıyor. Bu kârı Hazine’ye aktarmayıp, döviz alımında kullanacak olursa başabaş kuru bugünlerde 7.51’lere denk geliyor. Şayet bu karı Hazine’ye aktaracak olursa; ki bence aktarmayıp, döviz alımında kullanması daha yerinde olacaktır; tekrar başa baş noktası o günlerdeki satış ortalamasına, diyelim ki 6.85’lere geri geliyor. Şu anda izlenen siyaset flu durumda. Merkez Bankası döviz alımında 6.85-6.75’leri bekleyebilir döviz alımı için lakin bu da bence hakikat bir atak olmaz. Kurun istikrarlı bir hale gelmesi gerekiyor. Döviz alımı için Merkez’in beklentisi daha düşük fiyat olabilir lakin ben 6.55’in altına da düşüş beklemiyorum. Dövizdeki düşüşü biz çok yüksek faiz değerine yapıyoruz.
Faizleri bu düzeyde tutarsak 6.25’leri görmek mümkün!
Güldağ: Dövizdeki sabit bant ile ilgili de farklı yorumlar var. Birtakım analistler haklı olarak diyor ki, dışarıda güç fiyatları artıyor, petrolde üst hakikat bir hareketlilik var. Öbür tarafta besin fiyatları da aldı başını gitti. Bu durumda aslında enflasyonla çaba için elinde bir kur aracı var. Onu da dolar 7 liranın üstünde kalsın diye çabalaması abesle iştigaldir diyorlar. Bu ortada yabancı bankalar da kur iddialarını aşağıya çektikçe çekiyorlar. Societe General 6.20 dedi. Capital Economics 2021 sonunda dolar-TL için 6.25 öngörüsünde bulunmuş…
Ağaoğlu: Faizleri bu düzeyde tutarsak 6.25’leri de görmek mümkün. Lakin ben yılın ikinci yarısından itibaren süratli faiz düşüşleri beklediğim için bu düzeyleri beklemiyorum. Geçtiğimiz sene 7.35’le kapatmış kuru biz en azından enflasyon oranında artması gerektiğini düşünüyorum. Daha doğrusu oynaklık bandını olabildiğince daraltırken, milletlerarası rekabet için bu bandın eğimini enflasyona paralel hale getirmek gerekiyor. Diyelim ki faizleri yüksek tutarak kuru 6.25’e indirdin, lakin global emtia fiyatlarındaki artıştan ötürü enflasyon ithal etmek zorunda kalıyoruz, bunu istemesek de… Geçen sene ekonomimiz iyi çalışmadığı için 25-30 dolarları görmüş petrolden çok fazla faydalanamadık. Buna karşılık da şu andaki 64 dolarlık petrol de canımızı yakıyor. Şu anda ithal etmek zorunda kaldığımız enflasyonu faizle yahut kuru bastırarak aşağıda tutmak da çok manalı değil. O yüzden ben 6.25’te değil hala daha 7’lerdeyim.
Güldağ: Geçen sene bu sıralarda dolar 5.85 civarındaydı. Bakkal hesabı koy üzerine yüzde 15 enflasyonu, 6.70… Makul mü?
Ağaoğlu: 6.70 düşük düzey olarak makul. O bandı daraltabilir, enflasyon düştüğünde bantta yataylaşacak, bunu yapmamız gerekiyor. Bunu da herkesin anlayacağı formda olması gerekiyor. Bu bandın aşağı inmesi fakat ve lakin yüksek faizle oluyorsa, bu da tüm taraflar için de maliyet.
Teknik tahlile nazaran petrolde 70 dolarlar görünüyor
Güldağ: Bizim güç faturamız büyük. Maliyetimiz de yüksek. Eylülden bu yana petrolde yüzde 55’e yakın artış var. Yılbaşından bu yana da yüzde 25 artış var. Daha da artarsa…
Ağaoğlu: Benim için 52.5-57.5 bandı makul bir düzeydi. Şu anda 63.5-64.5 bandına geldik. Teknik tahlil olarak baktığımda 70 doları görüyorum. Çok büyük bir açmaz var. Bu açmazda bir yandan global rafineri marjları düşük, petrolde talep tarafında hala sorun var, stoklar hala yüksek. Artı Çin’de yolcu sayısı geçen yıl yüzde 9 düşmüş. Talep tarafında sorun varken “finansal petrol” tarafı üst çıkıyor fiziki petrol tarafı da buna bağlı üst çıkımıyor. Yükseliş talepten çok, finansal piyasalardaki iştirakçilerin bu işe para yatırıp onu üst çekmelerinden geliyor. Bir de OPEC+’ın yapmış olduğu bir manipülasyon var. Bu manipülasyonun fiyatı üst çıkardığını düşünüyorum.
Bu da bizi olumsuz etkiliyor. Petrolün ve başka emtia fiyatlarının üst çıkışı, tedarik zincirinde yaşanan meşakkatler ve navlun fiyatlarının artması bize direkt enflasyon olarak yansıyacak, kaçınılmaz. Mecburî bir enflasyon ithalatı var, bu istikrarda Merkez’in işi sıkıntı. O yüzden sahiden bu sıkı para siyasetine mecbur kalacaklar. Lakin bu kuru o denen düzeye getirir mi? Hiç zannetmiyorum. Güldağ: Alışılmış karşıt dolarizasyon senaryosu şimdi tam devrede değil. Vatandaş dövizini süratle bozdurmaya başlarsa çok süratli bir biçimde aşağı vurabilir. Lakin yıl sonunu 7’nin bu kadar altında görmek bana da argümanlı geldi.
Dünya