Merkez Bankası’nın geçtiğimiz hafta perşembe günü açıkladığı faiz kararına ait PPK toplantı özeti yayımlandı.
MB’nin PPK toplantı özetinde enflasyondaki düşüşü sağlayacak uygulamaların ve büyümenin değerine vurgu yapılırken, “Ekonominin dengelenme sürecinde para, kredi ve maliye siyasetleri ortasında güçlü bir eşgüdümle makro siyaset bileşiminin enflasyonda düşüşü sağlayacak biçimde belirlenmesi , makrofinansal riskleri sınırlayarak büyümenin sağlıklı ve istikrarlı bir biçimde sürdürülebilmesi açısından büyük ehemmiyet arz etmektedir” tabirleri yer aldı.
Metinde, enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu biçimde gerçekleşmesi için para siyasetindeki temkinli duruşun sürdürülmesi gerektiğinin de altı çizildi. Uygulanan siyasetlerin finansal piyasalar, büyüme ve istihdam üzerindeki aktifliği, ülkeler prestijiyle salgının seyri ile siyaset alanının büyüklüğüne nazaran farklılaşabileceğine işaret edildi.
TCMB’nin 22 Ekim tarihli PPK toplantı özetinin tam metni şöyle:
“Enflasyon Gelişmeleri
1. Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,97 oranında artmış, yıllık enflasyon yatay seyrederek yüzde 11,75 olmuştur. Bu devirde, temel mal ve besin kümelerinde yıllık enflasyon yükselirken, hizmet ve güç kümelerinde gerilemiştir. Temel mal kümesinde, son aylarda bariz fiyat artışları gerçekleşen güçlü mallar öne çıkarken, giyim ve ayakkabı kümesinde fiyatlar, mevsimsel ortalamalara kıyasla zayıf bir seyir izlemiştir. Mevsimsellikten arındırılmış bilgiler hizmet fiyatlarında görece ölçülü bir artışa işaret etmiştir. Bu gelişmeler sonucunda, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları artmış, eğilimleri bir ölçü zayıflamakla birlikte yüksek düzeylerini korumuştur.
2. Besin ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Eylül ayında 1,44 puan artışla yüzde 14,95’e yükselmiştir. Yıllık enflasyon işlenmemiş besin kümesinde 2,11 puan artışla yüzde 17,47’ye ulaşırken, işlenmiş besin kümesinde 0,93 puan artışla yüzde 12,79’a yükselmiştir. İşlenmemiş besin enflasyonundaki artışta taze meyve ve zerzevat fiyatları belirleyici olmuştur. İşlenmiş besin kümesinde ise, ekmek ve tahıllar ile katı ve sıvı yağlarda yüksek fiyat artışları dikkat çekmiştir.
3. Güç fiyatları Eylül ayında yüzde 0,50 oranında artmış, fakat küme yıllık enflasyonu 2,82 puan düşerek yüzde 6,77’ye gerilemiştir. Doğalgaz fiyatlarındaki baz tesiri küme yıllık enflasyonunu aşağıya çeken temel öge olmuştur. Eylül ayında memleketler arası petrol fiyatları bir ölçü gerilerken, döviz kurundaki paha kaybı küme enflasyonunda daha olumlu bir görünümü sınırlamıştır. Ekim ayından itibaren geçerli olmak üzere hanehalkı, sanayi ve ticarethaneler tarafından kullanılan elektrik fiyatları artmıştır.
4. Temel mal fiyatları Eylül ayında yüzde 2,18 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 1,66 puan yükselişle yüzde 11,68 olmuştur. Bu gelişmede, fiyatları yüzde 3,70 oranında artarak, yıllık enflasyonu yüzde 17,38’e ulaşan güçlü mallar tesirli olmuştur. Döviz kuru geçişkenliğinin yüksek olduğu sağlam mallarda, kredi ivmesinin beraberinde getirdiği güçlü talep şartları da fiyat artışlarında tesirli olmuştur. Öteki temel mal kümesinde da emsal bir seyir izlenmiş ve fiyatlar yüzde 1,54 oranında artmıştır. Öte yandan, giyim ve ayakkabı fiyatları yatay bir seyir izleyerek küme genelinden ayrışmıştır. Bu devirde, mevsimsel ortalamalara kıyasla zayıf bir eğilim sergileyen giyim ve ayakkabı kümesinde yıllık enflasyon yüzde 6,79’a gerilemiştir.
5. Hizmet fiyatları Eylül ayında yüzde 0,58 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 0,99 puan düşerek yüzde 10,84’e gerilemiştir. Yıllık enflasyon, ulaştırma hizmetleri, lokanta-otel ve kira kalemlerinde gerilerken, haberleşme ve öteki hizmetlerde yükselmiştir. Ulaştırma hizmetleri yıllık enflasyonu besbelli halde gerilerken, bu gelişmede baz tesirinin yanı sıra şehirlerarası otobüs fiyatlarındaki yüksek düşüş de tesirli olmuştur. Öte yandan, döviz kurundaki kıymet kayıpları başka hizmet kümesinde tesirli olmaya devam etmiştir. Eğitim hizmetlerindeki KDV düzenlemesi bu kümede enflasyonu olumlu etkilemiştir.
6. Ekim ayında, kısa ve orta vadeli enflasyon beklentilerindeki yükseliş devam etmiştir. Yıl sonu enflasyon beklentisi 30 baz puan artışla yüzde 11,76’ya, gelecek on iki ay beklentisi ise 38 baz puan artışla yüzde 10,53’e yükselmiştir.
Enflasyonu Etkileyen Ögeler
7. İktisadi faaliyetteki toparlanma devam etmektedir. Sanayi üretim endeksi Ağustos ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 3,4 artarak salgın öncesi düzeyini aşmıştır. Yüksek frekanslı datalar, toparlanmanın Eylül ve Ekim aylarında da sürdüğüne işaret etmektedir. İktisadi faaliyet, finansman şartlarına hassas kesimler öncülüğünde geniş bir sektörel yayılımla artışını sürdürürken, turizm ve kontaklı kesimlerde görece zayıf seyir korunmaktadır.
8. Güçlü kredi ivmesiyle yurt içi talepte gözlenen süratli toparlanmanın dış istikrar ve enflasyon görünümüne olumsuz yansımalarını sınırlamak hedefiyle Ağustos ayından itibaren likidite idaresi kapsamında sıkılaştırma adımları atılmaya başlanmıştır. Bu kapsamda son devirde atılan siyaset adımlarıyla birlikte ticari ve ferdi kredilerdeki olağanlaşma eğilimi barizleşmiştir. Önümüzdeki periyotta salgın devrine has destekleyici siyasetlerdeki dengelenmeyle yurt içi talebin sürat kesmesi beklenmekle birlikte yıl geneline ait büyüme görünümü değerli ölçüde iyileşmiştir.
9. İhracat, rekabet gücü kazanımlarının ve global talepteki toparlanmanın tesiriyle artmaya devam etmektedir. Başka taraftan, salgın önlemleri kapsamında uygulanan destekleyici siyasetlerin kademeli olarak geri alınmasıyla ithalatta öngörülen dengelenmenin başladığı görülmektedir. Altın hariç tutulduğunda, ihracatın ithalatı karşılama oranı yüksek seyrini korumaktadır. Heyet, güçlü kredi ivmesine bağlı ek ithalat talebinin önümüzdeki devirde zayıflayacağı ve gerçek kurun dengeleyici tesirlerinin daha bariz hale geleceği değerlendirmesinde bulunmuştur. Bu kapsamda, mal ihracatındaki güçlü toparlanma, emtia fiyatlarının görece düşük düzeyleri ve gerçek kur seviyesi önümüzdeki devirde cari süreçler istikrarını destekleyecektir. Heyet, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve makrofinansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin değerine dikkat çekmiştir.
10. İktisadi faaliyetteki toparlanma işgücü piyasasına olumlu yansımaktadır. Temmuz periyodunda tarım dışı istihdam kesimler genelinde artarken, mevsimsellikten arındırılmış datalarla ikinci çeyrekteki istihdam kaybının şimdi yarısının telafi edilebildiği görülmektedir. Bu periyotta, iktisattaki toparlanmaya bağlı olarak işgücüne iştirak oranı artış kaydetmiş, işsizlik oranları gerilemiştir. Öncü göstergeler, iktisadi faaliyetteki toparlanmayla yeni iş ilanlarının arttığını ve istihdam imkânlarının iyileşmeye devam ettiğini göstermektedir.
Para Siyaseti ve Riskler
11. Global iktisatta, ülkelerin attığı olağanlaşma adımlarıyla üçüncü çeyrekte kısmi toparlanma sinyalleri gözlenmekle bir arada, salgının yayılımını sürdürmesi nedeniyle toparlanmaya ait belirsizlikler devam etmektedir. Son periyotta Avrupa ülkelerinde salgına bağlı kısıtlamaların artırılması dış talep ve ihracat görünümü üzerindeki aşağı taraflı riskleri canlı tutmaktadır. Salgının ve sıhhat tedbirlerinin tüketim alışkanlıkları ve genel harcama davranışına muhtemel tesirlerine yönelik belirsizlikler devam etmektedir. Olağanlaşmanın uzun sürmesi yahut önümüzdeki devirde salgında ikinci bir dalga görülmesi durumunda global iktisatta işaretleri görülmeye başlanan toparlanma sekteye uğrayabilecek, global risk iştahında dalgalanmalar gözlenebilecektir.
12. Zayıf global ekonomik aktiviteye paralel olarak ham petrol fiyatları bir evvelki PPK periyodundan bugüne yatay seyretmiştir. Petrol fiyatlarının bulunduğu düzey salgın öncesi düzeylerinin altındadır. Global iktisadi faaliyete dair belirsizlikler başta olmak üzere emtia fiyatlarına ait aşağı taraflı riskler canlılığını korumakta olup, global enflasyon oranlarının önümüzdeki devirde ölçülü bir görünüm sergilemesi beklenmektedir.
13. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler genişleyici mali ve mali duruşlarını sürdürmektedir. Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli faiz oranları tarihi düşük düzeylerdeki seyrini sürdürürken, gerek merkez bankalarının açıklamaları gerekse piyasa beklentileri, düşük faiz ortamının uzun bir mühlet devam edeceğine işaret etmektedir. Uygulanan siyasetlerin finansal piyasalar, büyüme ve istihdam üzerindeki aktifliği, ülkeler prestijiyle salgının seyri ile siyaset alanının büyüklüğüne nazaran farklılaşabilecektir.
14. Gelişmekte olan ülkelere yönelik portföy akımları bir evvelki PPK devrine kıyasla, iyileşen risk algısına bağlı olarak, artarak devam etmiştir. Lakin Çin hariç tutulduğunda, Ekim ayında borçlanma senedi piyasalarına girişler sonlu ölçüde devam ederken, pay senedi piyasalarına yönelik akımlar görece zayıf seyrini korumuştur. Gelişmiş ülkelerde siyaset faizlerinin düşük düzeylerini koruyacağına dair algının pekişmesi ve mümkün teşvik paketleri, önümüzdeki periyotta gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarını olumlu etkileyecek bir öge olarak bedellendirilmektedir. Buna rağmen, global iktisadi faaliyet görünümüne ait belirsizliklerin sürmesi, önümüzdeki periyotta global risk iştahı ve gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarının dalgalı seyretmesine neden olabilecektir. Hakikaten Türkiye’nin risk primi salgın kaynaklı global belirsizliklerin ve ülkeye has faktörlerin tesiriyle dalgalı bir seyir izlemektedir. Belirsizliklerin yüksek seyrettiği bu süreçte, salgın hastalığın sermaye akımları, finansal şartlar, dış ticaret ve emtia fiyatları kanalıyla oluşturmakta olduğu global tesirler yakından takip edilmektedir. Bu kapsamda Merkez Bankası, salgının Türkiye iktisadına tesirlerini izleyerek elindeki araçları fiyat istikrarı ve finansal istikrar hedefleri doğrultusunda kullanmaya devam edecektir.
15. İktisadi faaliyette kademeli olağanlaşma adımlarıyla birlikte Mayıs ayında başlayan toparlanma, destekleyici siyasetler sonucunda güç kazanmıştır. Süratli kredi genişlemesi, iktisattaki toparlanma sürecine değerli katkı sağlamış ve iktisadi faaliyet salgın öncesi seviyelerini aşmıştır. Konsey, iktisattaki toparlanma ve bunun makro istikrarlara yansımalarını da gözeterek, salgın periyoduna has destekleyici makro siyaset adımlarının Ağustos ayından itibaren kademeli olarak geri alınmasına karar vermiştir. Para siyaseti ve likidite idaresi kapsamında atılan sıkılaşma adımlarıyla yüklü ortalama fonlama maliyetinde sağlanan kademeli yükseliş ve kamu bankalarının destekleyici duruşundaki dengelenme, kredi faizlerine süratli ve güçlü bir biçimde yansımıştır. Tüketici kredisi faizlerindeki artış daha besbelli olurken, son periyotta ticari ve ferdî kredilerdeki olağanlaşma eğilimi barizleşmiştir. Gelinen noktada, büyümenin sağlıklı ve istikrarlı bir halde devam etmesi için enflasyon görünümüne yönelik risklerin sınırlanması kritik ehemmiyet arz etmektedir. Bu doğrultuda TCMB, enflasyon beklentilerini denetim altına almak, dezenflasyon sürecini yine tesis etmek ve fiyat istikrarını desteklemek maksadıyla Ağustos ayından itibaren attığı sıkılaşma adımlarını kademeli olarak güçlendirmiştir.
16. Güçlü kredi ivmesiyle iktisatta sağlanan süratli toparlanma ve finansal piyasalarda yaşanan gelişmeler sonucunda enflasyon öngörülenden daha yüksek bir seyir izlemiştir. Enflasyon beklentilerinin denetim altına alınması ve enflasyon görünümüne yönelik risklerin sınırlanması emeliyle para siyaseti ve likidite idaresi kapsamında atılan adımlarla finansal şartlarda besbelli bir sıkılaşma sağlanmıştır. Bu doğrultuda Konsey, siyaset faizinin sabit tutulmasıyla birlikte, likidite idaresindeki esnekliğin arttırılmasına ve enflasyon görünümünde besbelli bir iyileşme sağlanana kadar likidite önlemlerinin sürdürülmesine karar vermiştir. Finansal şartlardaki sıkılaşmayla birlikte kredi büyümesinde gözlenen yavaşlamanın yanı sıra yüklü ortalama fonlama maliyetindeki artış eğiliminin önümüzdeki periyotta de sürdürülmesi enflasyon görünümünü olumlu etkileyecektir. Ek sıkılaşma adımlarının, fiyatlama davranışları, beklentiler ve enflasyon görünümü üzerindeki tesirleri yakından takip edilmeye devam edilecektir.
17. Şura, dezenflasyon sürecinin tekrar tesis edilmesinin, ülke risk priminin gerilemesi, uzun vadeli faizlerin aşağı gelmesi ve iktisattaki toparlanmanın güç kazanması açısından büyük kıymet taşıdığını kıymetlendirmektedir. Enflasyondaki düşüşün hedeflenen patika ile uyumlu biçimde gerçekleşmesi için para siyasetindeki temkinli duruşun sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çerçevede, nakdî duruş ana eğilime dair göstergeler dikkate alınarak enflasyondaki düşüşün sürekliliğini sağlayacak halde belirlenecektir. Merkez Bankası fiyat istikrarı ve finansal istikrar hedefleri doğrultusunda elindeki bütün araçları kullanmaya devam edecektir.
18. Salgın sonrası devirde uygulanan maliye siyaseti önlemleri nakdî ve finansal başka önlemlerle birlikte salgına bağlı iktisadi risklerin sınırlanarak iktisadın üretim potansiyelinin desteklenmesine ve toparlanmanın başlamasına değerli katkı sağlamıştır. İktisadın dengelenme sürecinde para, kredi ve maliye siyasetleri ortasında güçlü bir eşgüdümle makro siyaset bileşiminin enflasyonda düşüşü sağlayacak halde belirlenmesi , makrofinansal riskleri sınırlayarak büyümenin sağlıklı ve istikrarlı bir halde sürdürülebilmesi açısından büyük değer arz etmektedir.
19. Açıklanacak her türlü yeni bilginin ve haberin Kurul’un geleceğe yönelik siyaset duruşunu değiştirmesine neden olabileceği ehemmiyetle vurgulanmalıdır.
Dünya