Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2021 yıl sonu enflasyon beklentisinde değişikliğe gitmedi. 2020 yılının birinci Enflasyon Raporu’nu açıklayan TCMB Lideri Naci Ağbal, bir evvelki raporda yüzde 9,4 olan 2021 yıl sonu için enflasyon kestiriminde bir değişikliğe gidilmediğini açıkladı. Ağbal, “2021 yıl sonu enflasyonunun yüzde 9,4 olarak gerçekleşeceğini, 2022 yıl sonunda yüzde 7’ye ve 2023’te yüzde 5’e gerilemesini iddia ediyoruz” dedi.
Besin enflasyonu beklentisini yüzde 10,5’ten yüzde 11,5’e revize ettiklerini söyleyen Ağbal, “Döviz kurlarında son aylardaki düşüş, enflasyon üzerindeki kur kaynaklı tesirlerin azalacağını gösteriyor” diye konuştu.
Ağbal enflasyon beklentilerine ait şöyle konuştu:
“Enflasyonun kademeli olarak maksatlara yakınsayacağını kıymetlendiriyoruz. Kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar sıkı para siyasetinin sürdürüleceği 2021 sonunda 9,4 olarak gerçekleşeceğini 2022 yıl sonunda yüzde 7; 2023 sonunda ise 5 düzeyine gerileyeceğini öngörüyoruz. Böylelikle ekim raporunda öngörülen 2021 ve 22 yıl sonu enflasyon varsayımlarını koruduk. Lakin bu varsayımlar üzerinde üst risklerin besbelli halde ehemmiyetini koruduğunun farkındayız. Güçlü para siyaseti duruşumuzu devam ettirmek zorundayız. TL cinsinden ithalat fiyatlarına bağlı güncelleme enflasyon iddiasını 0,4 puan düşürürken ünite işgücü maliyeti minimum fiyat artışına bağlı 1 puan yükseltici tesir yaptı. Besin fiyatlarında öngörülen yüksek seyir tahmiin 0.2 puan yükseltirken yönetilen yönlendirilen fiyatlar tütün eserlerinde vergi ayarlaması etkisyile kestirimi 0.3 puan aşağı çekti. Sıkı mali duruşun devamıyal enflasyon beklentilerinde öngörlüen iyileşmenin 0.5 puan düşürücü istikamette katkıda bulunacağını değıerlendiriyoruz.”
Ağbal’dan faiz iletisi: İndirimi için şimdi erken
Ağbal, sunumunda piyasaların merakla beklediği faiz ve para siyasetine ait iletisinde ise sıkı duruşun devam edeceğini paylaştı. Ağbal para siyasetindeki sıkı duruş ile ilgili şu sözleri kullandı:
“Enflasyona ait mevcut bilgiler ve riskleri değerlendirdiğimizde enflasyonla uğraş ve fiyat istikrarına varma gayesi doğrultusunda para siyasetini sıkı duruşuna uzun müddet devam etmemiz gerektiği görülüyor. Faiz indirimi patikası biçiminde yaklaşıma girmek için erken olduğunu kıymetlendiriyoruz. Tüm faktörler belirli noktaya gelene kadar sıkı para siyaseti devam edecek.”
Ağbal’ın sunumundan satır başları şöyle:
2020 son çeyreğinde birtakım ülkelerde uygulamaya konan salgın önlemleri büyümedeki toparlanma eğilimlerini yavaşlatmış tedaviye yönelik olumlu gelişmeler daha süratli ikinci yarı toparlanma beklentilerini güçlendirdi.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde enflasyon düşük seyretmekte lakin risklerin yüklü olarak üst istikametli olduğu bedellendirilmektedir.
Emtia ve talepteki iyileşmenin yanı sıra salgına karşı uygulanan mali genişleme enflasyonist baskı oluşturma potansiyeli taşımaktadır. Bu görünüm altında ülkelerde para siyasetindeki genişletici tavrın sürmesi beklenmektedir.
Gelişmiş ülkelerdeki olumlu beklentiler gelişmekte olan varlıklara yönelik risk iştahını artırmakta ve portföy girişleri hızlandığını görmekteyiz. Ülkemizde iktisadi faaliyet güçlü kredi büyümesinin takviyesiyle yurt içi talep kaynaklı bariz toparlanma gösterdi. Dördüncü çeyrekte de güçlü seyir izledi.
Sanayi üretimi perakende satış ve ciro endeksinde dördüncü çeyrekte güçlü artış görüldü. Ekonomik aktivitede görünen toparlanma dalların geneline yaygınlaştı.
Sıkılaşmanın tesiriyle bir ölçü yavaşlamaya işaret ediyor. Güçlü toparlanmanın en değerli belirleyicisinin ise güçlü kredi büyümesi olduğunu görmekteyiz. İkinci çeyrekten itibaren ivmelenmiş KGF 2017’ninçok ötesinde genişlemeye neden oldu.
Güçlü kredi genişlemesi firmada olduğu kadar konut ve muhtaçlık başta olmak üzere ferdî kredilerde de barizdir. Bankalarca ikinci çeyrekten itibaren 518 milyar TL oldu kredi hacmi. Üçüncü çeyrekte uygulanmaya başlanan nakdî sıkılaşmaya bağlı kredi faizleri yükselmeye başlamış ivmelenmede yavaşlama sağlandı.
Kredi genişlemesinin tesiriyle salgında aşikâr nakdî genişleme sağlandı. M2 para arzı 2020 şubat ayına kıyasla yüzde 33 artışla 833 milyar tl yükseldi. Başta ferdî krediler olmak üzer net kredi kullanımı tarihî ortalamanın artması altın ithalatının yükseldiği turizm gelirlerinin gerilediği 2020 yılında cari açık kıymetli oranda yükseltti. Kasım itibariyle birikimli cari açık 38 milyar dolar
Sermaye çıkışları rezerv kaybına da yol açtı. Dış istikrardaki bozulmayla artan riskler sonucunda ülke risk primi artarken döviz kurlarında bozulma oldu borçlanma maliyeti arttı. Mevduat dolarizasyonu arttı.
2020 eylüldeki yüzde 11,75 düzeyinden yıl sonu itibariyle 14,60 düzeyine yükseldi. Enflasyon ekim raporunda paylaşılan iddia bandının üzerinde gerçekleşti. Enflasyondaki yükselişte temel mal ve besin belirleyici oldu.
Ekim raporu sonrasındaki periyotta temel mal kümesinin yıllık enflasyona katkısı 1.5 puan arttı 4.5 puana ulaştı, besinin katkısı 4.7 puan oldu. Güç ile alkollü içecek küme tüketici enflasyonunu sınırladı. Giyim konaklama eğitim cümbüş ve kültür üzere salgın nedeniyle talep şartlarının zayıf seyrettiği kalemlerde enflasyon nispeten düşük seyretti.
Kredi genişlemesine bağlı talebin güçlü olduğu kümelerde enflasyon yüksek seyir izledi. Alt kalemler incelendiğinde temel besin ve sağlam mallarda yıllık enflasyon tarihi ortalamaların epey üzerine çıktı. Çekirdek göstergelerin eğilimi de yüksek seyrediyor. Temel mallarda yüksek seyir varken hizmetlerde kademeli yükseliş gösterilirken işlenmiş besinde riskler artıyor.
Üretici enflasyonu artış eğilimini koruyor. Döviz kurunun son devirdeki olumlu katkısına karşın memleketler arası emtia fiyatları öncülüğünde yüksek seyir izleyen üretici fiyatları tüketici fiyatları üzerinde baskı oluşturuyor. Metal ve metalle alakalı kümeler kâğıt ve kağıt eserleri besin motorlu kara taşıtları temel girdilerinde enflasyon epey yüksek seyrediyor.
Çıktı açığı gelişimi değerli bir gösterge olarak enflasyonist baskıları etkiledi. Talep şartları 2020 ikinci yarısında güçlü seyretmiş ve çıktı açığı göstergeleri enflasyonist seviyelere erişti. Turizm ve hizmet zayıf seyrin sınırlayıcı tesirine rağmen süratli kredi genişlemesinin uyardığı genele yayılan harcama kümelerindeki güçlü seyir tesirli oldu.
Üçüncü çeyrekteki gelişmeler özel tüketim talebi ulusal gelir artışının hayli üzerinde gerçekleşerek büyümeye en büyük katkıyı verdi. Turizmin sınırlayıcı tesirine karşın kredi büyümesinin birikimli tesirleri toplam talep şartları enflasyonist seviyelerde seyrediyor. 2020 son çeyrekte iktisadi faaliyetin tepe noktasına ulaştığını ve 2021 birinci çeyrekteki yavaşlamaya eğilimine yakınsadığını düşünüyoruz.
Döviz kurundan tesir de 2020 ikinci yarıda hayli güçlendi. Döviz kurundaki gelişmelerin yansıması temelde üç farklı kanaldan gerçekleşti. Talep maliyet ve beklenti kanalı. Döviz kuru geçişkenliği iktisadın yükselme periyodunda ve kurun süratle arttığı devirde tarihi ortalamalardan yüksek oluyor. Son aylardaki düşüş enflasyon üzerinde döviz kuru kaynaklı tesirlerin zayıflayacağına işaret ediyor.
Enflasyonun kademeli olarak gayelere yakınsayacağını kıymetlendiriyoruz. Kalıcı düşüşe ve fiyat istikrarına işaret eden güçlü göstergeler oluşana kadar sıkı para siyasetinin sürdürüleceği 2021 sonunda 9,4 olarak gerçekleşeceğini 2022 yıl sonunda yüzde 7; 2023 sonunda ise 5 düzeyine gerileyeceğini öngörüyoruz. Böylelikle ekim raporunda öngörülen 2021 ve 22 yıl sonu enflasyon varsayımlarını koruduk. Lakin bu iddialar üzerinde üst risklerin besbelli biçimde ehemmiyetini koruduğunun farkındayız.
Güçlü para siyaseti duruşumuzu devam ettirmek zorundayız. TL cinsinden ithalat fiyatlarına bağlı güncelleme enflasyon iddiasını 0,4 puan düşürürken ünite işgücü maliyeti taban fiyat artışına bağlı 1 puan yükseltici tesir yaptı. Besin fiyatlarında öngörülen yüksek seyir kestirim 0.2 puan yükseltirken yönetilen yönlendirilen fiyatlar tütün eserlerinde vergi ayarlaması tesiriyle kestirimi 0.3 puan aşağı çekti. Sıkı nakdî duruşun devamıyla enflasyon beklentilerinde öngörülen iyileşmenin 0.5 puan düşürücü istikamette katkıda bulunacağını kıymetlendiriyoruz.
Global büyüme ve dış talep görünümünde salgın kaynaklı olumsuz şokun bir daha yaşanmayacağı ve Türkiye’ye yönelik risk algısında iyileşmenin devam edeceğini ele aldık. Fiyatlar, besin fiyatları ve memleketler arası emtia fiyatları üst taraflı yönetilen yönlendirilen fiyatlar ve beklentiler aşağı taraflı etkilemektedir. Bu etkileşim içinde sıkı nakdî duruşun güçlü tesirinin yüzde 9,4 seviyesine gerilemesini sağlayacağını öngördük.
Fiyat istikrarına işaret eden yüzde 5 gayesine nasıl strateji ve ulaşacağımızı anlatmak istiyorum. Enflasyonun mevcut düzeyi ve riskler değerlendirildiğinde yüzde 5 maksadından epey uzaktayız. İddia patikası içinde yüzde 5 amacına 2023 sonunda fakat ulaşabiliyoruz. Buna ulaşmak için 2021 yılında enflasyon hedeflemesi rejimini tüm ögeleriyle kararlı formda uygulayacağız. Sıkı ve ihtiyatlı duruşumuz yüzde 5 gayesine ulaşacağımız 2023’e kadar kararlılıkla sürdürülecek.
Para siyasetinde güçlü sıkılaştırma yaptık ve 10,25 olan oranı evvel 15’e sonra 17’ye çıkardık. Enflasyon üzerindeki riskleri dikkate alarak gerekirse ilave sıkılaştırma yapacağımızı söz ettik. Yüzde 5 amacına varmak için PPK tüm araçları kullanmaya devam edecek. Enflasyonun iddia ettiğimiz patikada ilerlemesini yakından izleyeceğiz mevcut bilgilerin yanı sıra her yeni datanın orta vadede maksat patikasından sapma riskine işaret etmesi durumunda önden ek sıkılaştırma kararlılıkla yapılacak.
Beklentiler talep maliyet koşuların gayelerle ahengini yakından izleyeceğiz. Nakdî duruşun sıkılık seviyesini ise şöyle tanım edebilirdik yüzde 5’e varıncaya kadar gerçekleşen beklenen enflasyon patikası ile PPK faiz güçlü bir dezenflasyonist istikrar gözetilerek oluşturulacak ve korunacak. Gaye utku içinde 2023 yılına kadar ülke risk priminin düşmesine TL tasarruflarının özendirilmesine döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesine ve finansal maliyetlerin kalıcı gerilemesine katkı yapacak.
Öbür taraftan yüzde 5 gayesine ulaşmada güçlü siyaset uyumu için mali konsolidasyon sağlanacak ve gayelere varmada değerli girdi sağlayacak. Hukuk ve iktisat alanında hükümetimiz tarafından atılacak ıslahat adımları dezenflasyon sürecine beklenti kanalıyla değerli dayanak sağlayacak.
Ülkemiz için fiyat istikrarının kıymeti sürdürülebilir büyüme istihdam toplumsal refah ve adaletli gelir dağılımının ön şartıdır. İktisada olan itimadı artırır yatırımlar ve üretimler artarak işsizlik azalır. Kalıcı sağlarsak paramızın pahasını korur tasarruf aracı olma özelliğin güçlendiririz. Ülkemizin risk primini düşürür dolarizasyon eğilimini bilakis çevirir kamu ve özel bölümün borçlanma maliyetini düşürür, vadeleri uzatırız ve gelişmiş ve gelişmekte olan ülke üzere finansal sistemimizi güçlendirmiş oluruz. Fiyat istikrarının kıymetini aklımızdan hiç çıkarmadan kararlı ve sabırlı gayrete devam edeceğiz. Kalıcı fiyat istikrarının tesisi ve sürdürülebilir kılınması için tüm paydaşlarca ortak akla dayalı azimli gayret değerini korumaktadır. Biz evimizdeki tüm araçları tam vakitli tesirli güçlü kararlı biçimde uygulamaya devam edeceğiz. Tüm tarafların sahiplendiği sürece dönüştürmek için açık samimi tesirli bir iş birliği ve irtibat siyaseti yürüteceğiz. TOBB, TESK, TÜSİAD ve MÜSİAD tarafından yapılan takviye ve işbirliği daveti çok kıymetlidir. Teşekkür ediyorum.
Tüm paydaşlarla paylaşmak ve enflasyonla çaba konusunda toplumsal farkındalık oluşturmak için ziyaretler toplantılar medya programlarını başlatıyoruz. Bu toplantılar fiyat istikrarı konusunda toplumun geneline yayılan sahiplendirmeyi beraberinde getirecektir. Toplumun tüm katmanlarının odaklanması sahiplenmesi karar alıcıların bu tarafta adımları kararlı atmaları ve sonuçlarının görülmesi ve tüm fiyatlama davranış ve beklentilerin amaca yakınsamasıyla mümkündür. Buna son derece değer veriyoruz.
SORU-CEVAP KISMI
SORU: Para siyasetinde adımın faiz artırımı tarafında olduğunu belirtiyorsunuz bundan 1 hafta öncesine kadar piyasada daha çok 2021 nisan ayında bir düşüşle bir arada faiz indirim beklentileri dillendirilmeye başlandı. Yılsonu daha düşük faiz beklentisi var bu sunumdan sonra faiz indirimini konuşmak için daha çok erken yorumunda bulunduk katılır mısınız? İstikrardan bahsettiniz burada daha evvel gerçek siyaset faizi ön plana çıkıyordu bunu mu vurgulamak istiyorsunuz?
YANIT: Enflasyona ait mevcut datalar ve riskleri değerlendirdiğimizde enflasyonla uğraş ve fiyat istikrarına varma gayesi doğrultusunda para siyasetini sıkı duruşuna uzun mühlet devam etmemiz gerektiği görülüyor. Faiz indirimi patikası formunda yaklaşıma girmek için erken olduğunu kıymetlendiriyoruz. Tüm faktörler aşikâr noktaya gelene kadar sıkı para siyaseti devam edecek. Bizim fiyat istikrarı temelinde hükümetle varılan mutabakat temelinde enflasyon gayesi yüzde 5 hasebiyle para siyaseti şurası olarak karar alırken yüzde 5 gayesi doğrultusunda karalar alıyoruz.
Mevcut ve yakın periyoda gelişmeleri dikkate alarak manşet enflasyonun yanında fiyatlama davranışları beklentiler. Bu datalar 2021 yılında enflasyonun evvel denetim altına alınması sonra fiyat istikrarı eğilimine evrilmesi için sıkı para siyasetine devam edilmesi ve faiz indirimini konuşmak için çok erken diye kıymetlendiriyoruz. Yüzde 5 maksadı için uzun bir müddet enflasyonist beklentilerin denetim altına alacak halde para siyaseti faiz oranı ile gerçekleşen beklenen faiz oranı ortasında dezenflasyonist istikrarın korunmasının da gayeye varmada kıymetli çıpa olacağını kıymetlendiriyoruz. İleriye dönük beklentilerin yönetilmesi rehberlik etmesi bakımından hem üst istikametli sıkılaştırma hem de uzun vadeli sıkı para siyaseti duruşuna ait açıklık kazandırmış olduk. Üst taraflı para siyaseti faizinin ek sıkılaştırma için değiştirilmesi ise enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde dataların işaret ettiği eğilime bağlı olarak belirlenecek. Rejimde temel olan orta vadeli enflasyon eğilimine nazaran siyaset duruşunun belirlenmesidir. Para siyaseti heyeti olarak datalar açık samimi ihtiyatlı ve enflasyonla kararlı gayret etmek bağlamında paylaşacağız ve kararın ne manaya geldiğini de paylaşacağız. Para siyaseti duruşunun sıkılığı yüzde 5 maksadına kadar sürecek.
Dünya