Merkez Bankası, şubat ayında yüzde 15,61 ile 2019 ortasından beri en yüksek seviyeye çıkan enflasyona dair değerlendirmelerini paylaştı.
Memleketler arası emtia fiyatlarındaki yükseliş ve kimi kesimlerde barizleşen arz kısıtlarının tesiriyle üretici fiyatlarındaki güçlü artış eğiliminin devam ettiğini kaydeden Merkez Bankası, yıllık enflasyonun alt kümeler genelinde yükseldiğini ve artışta en besbelli katkının temel mal ve besin kümelerindan geldiğini bildirdi.
Merkez Bankası’nın değerlendirmeleri şöyle: “Bu periyotta, birikimli döviz kuru tesirlerinin kısmen hafiflemesiyle güçlü tüketim malları ve öteki temel mallarda fiyatlar ölçülü bir seyir izlerken, giyim yıllık enflasyonundaki yükseliş devam etmiştir. Besin enflasyonu işlenmiş besin fiyatları öncülüğünde artarken, bu gelişmede alt kalemler prestijiyle çiğ süt alım fiyatlarındaki artışın süregelen yansımaları, et fiyatları ve milletlerarası ziraî emtia fiyatlarının tesiri öne çıkmıştır.
Güç fiyatları memleketler arası petrol fiyatlarındaki yükselişe rağmen, döviz kuru gelişmeleri ve eşel taşınabilir uygulaması sonucunda aylık bazda hudutlu bir artış gösterse de, küme yıllık enflasyonu düşük baz nedeniyle yükselmiştir.
Bu devirde hizmet yıllık enflasyonu bir ölçü artmıştır. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları yükselirken, eğilimleri temel mallar kaynaklı olarak gerilemiştir.”
Sepet değişikliği 0,4 puan etkiledi
2021 yılı ile birlikte tüketici enflasyon sepetindeki yükler güncellenmiştir. Ocak ayında tüketici enflasyon sepetinde yapılan yük güncellemesinin Şubat ayı prestijiyle enflasyon patikasına 0,4 puan yükseltici tesir yaptığı hesaplanmaktadır. Bu tesirin, Nisan ayında 0,5 puana ulaştıktan sonra kademeli olarak azalarak, yıl sonu prestijiyle ortadan kalkacağı öngörülmektedir.
Mevsimsellikten arındırılmış datalarla, üç aylık ortalamalara nazaran B ve C göstergelerinin eğilimleri bir ölçü gerilemekle birlikte yüksek düzeyini korumuştur. Bu devirde, çekirdek enflasyon eğilimindeki kısmi iyileşme temel mallardan kaynaklanırken, hizmet eğilimi yataya yakın seyretmiştir. İşlenmiş besin eğiliminde ise yüksek düzeyler korunmuştur.
Hizmet fiyatları Şubat ayında yüzde 1,04 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 0,22 puan yükselerek yüzde 11,74 olarak gerçekleşmiştir. Bu yükselişte haberleşme ve lokanta-otel kümeleri tesirli olurken, yıllık enflasyon ulaştırma kümesinde gerilemiş, kira ve öbür hizmetlerde ise yataya yakın seyretmiştir. Bu periyotta özel irtibat vergisinin yüzde 7,5’ten yüzde 10’a çıkarılmasının tesiriyle, cep telefonu görüşme ve internet fiyatına bağlı olarak haberleşme hizmetleri enflasyonu yükselmiştir.
Lokanta-otel yıllık enflasyonundaki artışta ise yemek hizmetleri belirleyici olurken, bu gelişmede besin fiyatları ve taban fiyat artışının tesirli olduğu kıymetlendirilmektedir. Öte yandan, bu kümede konaklama hizmetleri tarafında enflasyondaki düşük düzeyler korunmuştur. Başka hizmetler kümesinde sıhhat ve bakım-onarım kümesinde üst taraflı seyir sürerken, sigorta, paket çeşit, eğlence-kültür ve eğitim üzere salgın periyodunda enflasyonu düşük seyreden kalemler daha olumsuz bir görünümü sınırlamıştır.Temel mal fiyatları Şubat ayında yüzde 0,12 oranında gerilemiş, küme yıllık enflasyonu 1,52 puan artışla yüzde 21,70 olmuştur. Yıllık enflasyon, giyim ve ayakkabı ile güçlü mallarda yükselirken, öteki temel mallarda yatay seyretmiştir. Giyim ve ayakkabıda dönem indiriminin geçen seneye kıyasla hudutlu olması nedeniyle yıllık enflasyon 4,27 puan artarak yüzde 6,18’e yükselmiş ve temel mal kümesi enflasyonunu üst çeken ana sürükleyici olmuştur.
Talep taraflı tesirlerin yanı sıra memleketler arası emtia fiyatları ve arz taraflı kısıtlar nedeniyle yıllık enflasyonu yüksek seyreden güçlü tüketim mallarında, döviz kuru tesirlerinin kısmen hafiflemesiyle fiyat artışlarının epey yavaşladığı gözlenmiştir. Şubat ayında, altın hariç güçlü tüketim mallarında yüzde 0,25 ile ölçülü bir fiyat artışı gerçekleşirken, düşük baz nedeniyle yıllık enflasyon 0,73 puan artarak yüzde 34,28 olmuştur. Öbür temel mallarda fiyatlar yüzde 0,19 oranında gerilerken, yıllık enflasyon yatay seyretmiştir. Referans fiyat uygulamasına bağlı olarak, aylık yüzde 6,09 artan ilaç fiyatları daha olumlu bir görünümün önüne geçmiştir. İlaç fiyatlarındaki artışın bir kısmının Mart ayı sayılarına yansıyacağı not edilmelidir.
Güç fiyatları Şubat ayında yüzde 0,25 oranında artmıştır. Doğalgaz ve şebeke suyu fiyatları bu devirde sırasıyla yüzde 0,80 ve yüzde 0,59 oranında yükselmiştir. Şubat ayında petrol fiyatlarındaki yükselişe rağmen Türk lirasındaki pahalanma ve eşel taşınabilir uygulamasının tesiriyle akaryakıt fiyatlarındaki artış yüzde 0,16 ile sonlu kalmıştır. Bu gelişmelerle, güç kümesi yıllık enflasyonu geçtiğimiz yılın tıpkı periyodunda gerileyen petrol fiyatlarının oluşturduğu düşük bazın tesiriyle 0,96 puan artarak yüzde 8,82’ye yükselmiştir.
Besin ve alkolsüz içecek fiyatları Şubat ayında yüzde 2,57 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 0,29 puan yükselerek yüzde 18,40 olmuştur. Yıllık enflasyon işlenmiş besin kümesinde 1,61 puan artışla yüzde 19,72’ye yükselirken, işlenmemiş besin kümesinde baz tesirleriyle 1,07 puan azalarak yüzde 17,01’e gerilemiştir.
Bu devirde, taze meyve-sebze enflasyonu bir ölçü gerilerken, başka işlenmemiş besin kümesinde et fiyatlarındaki artışlar sürmüş, çiğ süt referans fiyatındaki ayarlamanın gecikmeli tesirleri süt fiyatlarına (yüzde 5,17) yansımaya devam etmiştir. Şubat ayında işlenmiş besin fiyatları aylık bazda yüzde 2,27 ile süratli artış eğilimini sürdürmüştür. Et fiyatlarındaki artış paralelinde işlenmiş et eserleri fiyatlarında yükseliş (yüzde 3,03) gözlenirken, çiğ süt fiyat ayarlamasının dolaylı tesirleri, başta peynir ve öteki süt eserlerinde olmak üzere (yüzde 5,78), ilgili kümelerde hissedilmeye devam etmiştir.
Milletlerarası emtia fiyatlarındaki gelişmelerin de tesiriyle katı-sıvı yağlardaki yüksek oranlı artışlar sürmüştür. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu yüzde 20,75’e yükselmiştir.
Ocak ayında alkollü içeceklerden alınan ÖTV’nin artırılmasının sarkan tesiriyle alkollü içecekler kümesinin yıllık enflasyonu Şubat ayında 2,31 puan artarak yüzde 20,79 olmuştur.
Yurtiçi üretici fiyatları
Yurt içi üretici fiyatları Şubat ayında yüzde 1,22 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,93 puan artarak yüzde 27,09 olmuştur. Üretici fiyatlarında gözlenen bu yükselişte, memleketler arası emtia fiyatlarındaki artışlar ve tedarik zincirinde süregelen sıkıntılar belirleyici olmaktadır. Şubat ayında Türk lirasındaki değerlenmeye karşın petrol, kimyasal eserler, besin, ağaç ve mantar ve kâğıt üzere girdi sağlayıcı bölümlerde yüksek oranlı fiyat artışları devam etmiştir. Bu doğrultuda petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi gerilemekle birlikte yüksek düzeyini korumuştur.”
Dünya