AYSEL YÜCEL
Global ticaretin kıymetli barometrelerinden biri olan Baltık Kuru Yük Endeksi, düşüşe geçti. Salgın sonrası Çin’in piyasaya dönmesi ile son iki ayda yüzde 400’e yakın artış göstererek 2 binli puanlara yaklaşan endeks, bin 200’lere kadar geriledi.
Bilindiği üzere, 2020 ‘de en düşük kıymet olarak 393’ü gören Baltık Kuru Dökme Yük Endeksi (BDI), 20 Mayıs’tan itibaren süratli yükselişe geçerek temmuz ayında 2 binli puanlara yaklaşmıştı. Bu süratli çıkışın gerisindeki en büyük etken Çin başta olmak üzere birçok ülkede olağanlaşmanın başlaması ve iktisatların açılması oldu. Koronavirüs salgınının birinci çıkışında görülen tedarik zinciri problemleriyle tekrar karşılaşmamak için birçok ülkede üreticiler ve perakendeciler stok yaparak, geleceğin talebini öne çekti. Kimi ülkelerde iktisat açılır açılmaz hane halkının tüketimi beklenenden daha fazla oldu. Bu da taşıma muhtaçlığını artırdı. Lakin lojistik talebindeki bu süratli artış, çok uzun sürmedi.
Denizcilik kesiminin duayenlerinden ekonomist Harun Şişmanyazıcı, kuru yük piyasasındaki son gelişmeleri DÜNYA’ya kıymetlendirdi. Geçtiğimiz haftalarda verdiği demeçlerde BDI’deki bu artışın bir süre daha devam edebileceğini sonra plato yapıp düşebileceğini belirttiğini hatırlatan Şişmanyazıcı, “2020 için bir bütün olarak dökme kuru yük piyasasında ton-mil bazında yüzde 3.9’luk bir daralma beklendiğinden çok iyimserliğe kapılmanın gerçek olmayacağını söylemiştim. Bu beklentime temel teşkil eden öbür nedenler haziran ayında yayınlanan raporlarda global büyüme beklentilerinin eski raporlara nazaran daha makus olması, PMI bilgilerinin üst istikametli hareketine karşın hala daralma bölgesinde bulunması ve bu yıl dökme kuru yük tonajında mevcut arz ve talep dengesizliğine ek yaklaşık yüzde 3’lük artış varsayımı 2020’nin krizin tepe yaptığı periyotlarında bile dökme kuru yükte ‘laidup’ tonajının haziran başı prestiji ile 700 bin DWT (12 gemi) ile sonlu kalması oldu. Hakikaten 28, 29 ve 30’uncu haftalarda beklentilerim gerçekleşti ve BDI’de düşme başladı” dedi.
En fazla düşüş capesize tonajında
Şişmanyazıcı, BDI çıkarken en fazla rol oynayan segmentin düşerken de rol oynadığına dikkat çekti. Capesize tonajı bu düşmenin gerisindeki aktör oldu, fakat bu kez yanına panamax segmentini de aldı. Supramax ve handymax tonajı ise birtakım bölgeler hariç aman aman bir değişme görülmedi. Harun Şişmanyazıcı, gemi tonajlarına nazaran kuru yük piyasasındaki son gelişmeleri ve önümüzdeki periyoda yönelik beklentilerini şöyle özetledi:
“Capesize’da inanç sorunu var”
Capesize piyasası 29’uncu haftada 28’inci haftadaki tüm rotalardaki düşüşe bir direnç göstererek biraz yükseldi lakin 30’uncu hafta başında yeniden hafif bir düşme görüldü. Temel ögelerde besbelli bir değişiklik olmamakla bir arada 29’uncu haftada plato durumu ortaya çıktı, 30’uncu haftada düşüş hızlandı. 29’uncu haftadaki durumun gerisinde taşıyanların kolektif direncinin olabileceği düşünülüyor. Capesize 5TC Spot düzeyi 29’uncu haftada 25 bin dolar/gün düzeyinde seyretti. 3-4 ay evvel bu kıymet 4 bin dolar/günün altındaydı. Bu pahaya kıyasla Forward Curve kıymetinin 4’üncü çeyrek için 17-18 bin dolar/günü göstermesi bu segmentte bir piyasa inancı sorunu olduğuna işaret ediyor. Bu inanç eksikliği geçtiğimiz haftalar içinde birtakım tonaj ve coğrafik segmentlerde görülen arz ve talep denkliğine bağlı kısa devirli sert yükselişler ile dengelenebilecek ve 2020 bu türlü sonlanacak.
Atlantik ve B. Afrika’da yük azalacak
Önümüzdeki günlerde Atlantik piyasasında bir tonaj azlığı görülecek olmakla birlikte, yağmur mevsimi nedeni ile Batı Afrika yükündeki azalma, Atlantik piyasasındaki tonaj azlığının yaratacağı üst taraflı hareketi zayıflatacak. Capesize piyasasında Pasifik piyasası zayıf olup, Atlantik havzası pasifik üzerindeki pirimini 9 bin 532 dolar/ gün olarak genişletti. Batı Avustralya’dan Qingdao’ya C5 rotası ton başına 80 Cent’ten fazla düşerek 29’uncu hafta sonunda 8 bin 132 dolar/gün oldu. Brezilya-Çin C3 rotasında ise birebir devirde günlük getiri 18 bin 295 dolar/gün gerçekleşti.
Panamax ve supramax da düşüşte
Panamax segmentinde 29’uncu hafta çok sakin geçti. Hafta ilerledikçe tüm rota ve alanlarda yararlar düştü. Bu tonaj için Atlantik piyasasında Güney Amerika’nın doğu kıyılarından çıkan yüklerde ortaya çıkan azalma ve sefer mühleti uzun Trans-Atlantik sefer sayısındaki eksilme nedeni ile Baltık ve Kamsar round tripler tanınan olmaya başladı. Bu segment de günlük karlar rotalara nazaran değişmekle birlikte 12 bin ila 12 bin 500 gün düzeylerinde seyretti. 82 bin DWT, için Çin teslim ve NOPAC ‘round trip’ yararlar 12 bin 500 günler düzeyinde iken geçen hafta 11 bin 500 dolar/güne düştü.
Supramax ve ultramax piyasasındaki olumlu gelişme 29’uncu haftada da devam etti. Lakin 29’uncu hafta sonunda ABD Körfez ve Doğu Akdeniz üzere alanlardan gelen sonlu ölçüdeki yeni işler ile piyasadaki hassasiyet arttı. Vakit asıllı temaslarda sonlu olup 62 bin DWT scrubber’lı bir gemi Trans Atlantik ticaretinde çalıştırılmak üzere 6-8 ay için 17 bin 500 güne bağlandı. Kıta Avrupası bu tonaj için inişli çıkışlı olmakla bir arada 61 bin DWT hurda yükü Doğu Akdeniz’e 16 bin dolar/gün ile bağlandı. 29’uncu haftada Asya piyasası da bu tonaj için iyi oldu. Kuzey Çin’de boş olan 63 bin DWT’lik Avustralya’dan ‘round trip’ aslı ile düşük 10 bin dolar/gün rate ile bağlandı.
Karadeniz tahıl döneminden umut yok
Handymax tonajı ise 29’uncu haftada iyi bir performans gösterdi. Kıta Avrupası ve Akdeniz’de daha fazla yük görüldü. HS3 rotasında Güney Amerika’nın doğu kıyılarından çıkan yükler arttı ve 12 bin dolar/gün ile bu yılın en büyük yararı oldu. US Gulf piyasası da (HS3 ROTASI Recalada/Rio de Janerio-Skaw/Passero) bilhassa Petcoke taşımaları bakımından olumlu oldu. Bununlabirlikte Pasifik piyasası için birebirini söylemek mümkün görülmüyor. Handy için Karadeniz tahıl dönemin bu yıl için iyi olması beklenmiyor. Pasifik piyasasında ise bu tonaj için 29’uncu haftada olumlu seyir izlemedi.
“Piyasa düzelme ve dinlenme periyoduna girdi”
Gemi Brokerleri Derneği (GBD) Lideri Semih Dinçel Baltık Kuru Yük Endeksi’nin başta ‘capesize’ ileri vadeli kontratlarında düşüşlerin başlamasıyla bir düzelme ve dinlenme devrine girdiğini belirtti. Dinçel, “Bu düzeltmenin olması piyasaların istikrarı açısından sağlıklı. Capesize’lardaki çok yükselişin önüne bu ölçü yüklerin kamsarmax ve panamax’lara bölünmesiyle geçilebilir” dedi.
Dünya