YENER KARADENİZ- LEYLA İLHAN – HASAN KUŞ – OSMAN KILIÇ – SELENAY YAĞCI- ERKAN ÇAKAN – MEHMET GÜLEL
Türk Lirası’nın ABD Doları karşısında temmuz ayı boyunca devam eden yatay seyri, son haftalarda yerini kıymet kaybına bıraktı ve Dolar/TL kuru gün içinde 7,30’a kadar yükselerek tüm vakitlerin rekorunu kırdı. Emsal rekorlar Euro ve altında da görüldü. TL’deki bedel kaybı ihracat için birinci bakışta avantaj üzere görünse de 162 milyar dolar uzun vadeli döviz borcu olan iş dünyasında ve hammaddede kıymetli oranda dışa bağımlı dallarda tasaya yol açtı. Dövizdeki artış araba, elektronik, petro-kimya üzere eserlerin fiyatlarına şimdiden yansımaya başladı. Kurdaki asıl artışın ise birçok kesimde önümüzdeki aylarda fiyatları etkilemesi bekleniyor.
Otomotivde artırım başladı
Artırımın birinci görüldüğü bölümlerden biri otomotiv kesimi oldu. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Lideri Haydar Yenigün, kur artışının sanayiciyi olumsuz etkileyeceğini belirterek, “Kur artışının ihracata tesiri orta uzun vadede olumlu olur. TL maliyetlerin döviz bazında sayısı azalacak. Fakat bu da sanayi için iyi değil. Her vakit söylediğim üzere iç pazarda da ihracatta da biz endüstriciler stabil ve öngörülebilir bir süreç arzularız. Bunun kesintiye uğradığı her periyot, sisteme olumsuz tesir yapar” dedi. Anadolu Isuzu Genel Müdürü Tuğrul Arıkan ise döviz kurundaki gelişmeleri çok yakından takip ettiklerini belirterek, “Ne kadar kalıcı olacağı ve nereye kadar çıkabileceğini kestiremiyoruz. Kuşkusuz ithal girdilerimize epeyce olumsuz tesiri var” diye konuştu.
Otomol CEO’su Uğur Sakarya, kur artışının otomotivde fiyatları artıracağını ve bu durumun satışlara olumsuz yansıyacağını belirterek, “Bilindiği üzere temmuz ayı otomotiv pazarı 87 bin 400 adetle rekor kırdı. Lakin kurdaki artış ile satışların ağustostan itibaren düşeceğini öngörüyorum. Aralık ayına kadar temmuz sayılarını göremeyiz. Kur son 1 ayda yüzde 10 arttı. İthal markalar ağustos başında yüzde 5-7 bandında artırım yapmak zorunda kaldı. Yerli üreticiler de kur artışını belirli oranda yansıtmak zorunda. Bu fiyat artışları sıfır araç talebinde kesinlikle daralmaya yol açacak” biçiminde konuştu. Cardata CEO’su Hüsamettin Yalçın da Türkiye’de üretilen sıfır araçların maliyetinin artacağını ve bu durumun fiyatlara yansımasının kaçınılmaz olduğunu lisana getirdi.
Beyaz eşyada hazırlık
Beyaz eşya da kur artışından nasibini alan bölümlerden biri. Kur artışının maliyet yükü olarak geri döneceğini belirten Güçlü Tüketim ve Beyaz Eşya Perakendecileri Derneği (BEYPER) Lideri Ali Yıldız, bölümde kullanılan hammaddelerin yüzde 17’sinin çelik olduğunu ve hali hazırda kelam konusu eserde yüzde 30 oranında vergi uygulandığını söyledi. Yıldız, “Şimdi kur artışı da maliyet olarak dönecek. Zira çeliğe tahlil çok kolay değil. Firmalar kur artışından oluşan maliyet yükünü tüketiciye çabucak yansıtamıyorlar. Kur yüzünden yüzde 10 artış olması gerekiyorsa bunu yüzde 5 olarak ikiye bölüp, kademeli fiyatlara yansıtıyorlar. Önümüzdeki periyotta tekrar fiyat artışı gelebilir” dedi.
Mobilya son çeyrekte
Mobilya Sanayi İş Adamları Derneği (MOBSAD) Lideri Nuri Gürcan, bölümün mobilyada kullanılan döşeme materyali denilen sünger ile cila üzere gereçleri yurtdışından ithal ettiğini kaydederek, “Halihazırda devletin sağladığı teşvikler nedeniyle iç piyasada bir hareketlilik var. Ayrıyeten ihracat artışıyla ilgili beklentiler var. Bunlar iç piyasayı dengelediği için döviz artışından kaynaklanan maliyet artışının eser fiyatlarına yansıması yılın son çeyreğine yanlışsız gerçekleşir” yorumunu yaptı.
Kimyada ithal girdi yüksek
İKMİB Lideri Adil Pelister, dövizdeki artışın tek başına ihracatı etkileme oranının çok düşük olduğunu belirtti. Kimya kesiminin hammadde ve yarı mamulde yaklaşık yüzde 70 oranında dışa bağımlı olunduğuna dikkat çeken Pelister, “Kur artışı, kimya dalı ihracatı açısından avantaj sağlayan bir durum değil. Bilhassa petro-kimya kesimimiz ve yeniden alt bölümlerimizden plastik, kauçuk üzere kesimlerimiz ithal hammadde ve yarı mamule bağlı olduğu için kurdaki oynaklık ve yükselme dilek edilen bir durum değil” dedi. Dövizdeki artışın ithalatı etkileme oranının ihracatı etkileme oranından yüksek olduğunu söyleyen Pelister, genel iktisadın başka enstrümanlarının ileride geleceği düzeyin dikkatle takip edilmesi gerektiğini belirtti.
Dokumada vitrine yansıma gelecek yıl görülür
İstanbul Dokumacılık Ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, ihracatta hammadde girdilerinin daha çok dolar bazlı olduğunu, bu durumun da Euro bazlı satış yapan ihracatçıya avantaj sağladığını kaydetti. Risk olan hususun ise yüksek dövizden maliyet hesabı yapıldıktan sonra günün sonunda kurun düşmesi olduğunu lisana getiren Öksüz, “ Hammaddeyi iç piyasadan bile alsak milletlerarası fiyat geçerli olacağı için maliyetlerimiz artacak. Ama vitrin ayağında fiyatlara yansıması lakin gelecek yılın döneminde olur. Zira kış dönemi için fiyatlamalar yapıldı” dedi. Birleşmiş Markalar Derneği Lideri Sinan Öncel de iç piyasada kullanılan hammaddelerin değerli kısmının döviz cinsinden olduğunu belirterek bunun fiyatlara yansımasının kaçınılmaz olacağını belirtti. Öncel, “Perakendeci fiyatlamayı yaparken her vakit tüketicinin alım gücünü göz önünde bulundurur ve bu şekil maliyetleri sineye çeker. Fiyatları minimumda artırmaya çalışır” diye konuştu.
Dünya