Pandemi tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de yatırımcı tercihlerinde farklılık yarattı. Pay senedi piyasasının yanı sıra yatırımcıların gözü Bitcoin başta olmak üzere kripto paralara da kaydı. Türkiye’de süreç yapan kripto para platformları 2020’de tasarruf sahibi yatırımcıların da Bitcoin’e yönelmesiyle 2019’da nazaran süreç hacminin 10’a, kullanıcı sayısının 2’ye katlandığını bildirdi. Lakin kripto paralara süreç yapmak regülasyon eksikliği nedeniyle hala riskli bir yatırım aracı olarak görülüyor. Bitcoin’deki hareketin 2017 yılındaki yaşananlarla karıştırılmasını istemeyen artık varlık olarak kendini kanıtladığını belirten uzmanlar bu yıl dünyada ve Türkiye’de en azından temel yani kullanıcıyı ve tasarrufunu koruyacak düzenlemelerin devreye girmesini umuyor.
Bitcoin pahasını yeni yılla birlikte yeni rekora taşımayı başardı. Ve bu 38 bin 137dolar ile tepeyi gördü. Bir yılda dolar bazında yüzde 356,4, TL olarak yüzde 454,5 yükselen Bitcoin ve kripto paralar uzmanlara nazaran 2021’de de tercih edilecek. JPMorgan analistleri uzun vadede Bitcoin fiyatının 146.000 doları görebileceğini düşünüyor. Dün itibariyle Bitcoin fiyatı 37 bin dolar, 280 bin TL düzeylerinde süreç görmeye devam ediyordu. Kripto para piyasasının da bedeli birinci kere 1 trilyon doları aştı. CoinGecko bilgilerine nazaran, kripto para üniteleri geçen yıla nazaran piyasa kıymetinde 5 kat artışın akabinde dönüm noktasına ulaştı.
Yeni bir finansal sistem yarattı
İş Yatırım Milletlerarası Piyasalar Yöneticiye ve Dünya Gazetesi müellifi Şant Manukyan, Bitcoin’deki hareketi 2017 yılı ile karıştırmamak gerektiğine dikkat çekerek şunları söyledi: “O vakit sahiden kripto para diye bir şey var ve kimi beşerler çok para kazanırız erkenden atılalım üzere bir hissiyattaydı. Lakin şu andaki fotoğraf farklı. Kurumsal yatırımcıların Bitcoin’e yatırımı olduğu bir piyasa var artık. Kuş mudur uçak mıdır Süperman midir değil, varlık olarak kendini ispat etmiş durumda Bitcoin. İkinci mevzu bu kavram etrafında oluşmaya başlayan finansal sistem var. Bilhassa DeFi merkeziyetsiz finansta insanların tırnak içinde teknik olarak kredi alabiliyor, borç verebiliyor, mevduat yapıyor yani bu dünyadan getiri elde ediyor.”
Ana akıma kendini kabul ettiriyor
Manukyan “Kendi finansal dünyasını aşma ve ana akıma kendini kabul ettirme noktasına geldi. İşlerin daha olağanlaştığını görüyoruz. Kısa vadede negatif, orta uzun vadede olumlu regülasyonlar olmaya başlıyor. ABD’nin en büyük regülatörü OCC, federal bankaların ödeme yapma üzere süreçlerde blockchain ağını yahut stablecoinleri kullanabileceklerini söyledi. Regülasyonların geliyor olması giderek daha fazla beşere itimat verecek” dedi. Kripto para ile uğraşmıyorum, bilmiyorum diyenlerin de yatırım fonları üzerinden giriş yaptığını lisana getiren Manukyan, şunları söyledi: “Şu anda heyecanlı çocukların süreç yaptığı değil regülatörlerin, bankacılık sisteminin hedge fonların girdiği, ferdi yatırımcıların faal olduğu bir sistem var. 8 bin küsur kripto para var 7950’si kaybolacak tahminen lakin geri kalanlar yeni bir iş modeli yaratıyor. Hasebiyle onun çektiği yatırımcı kitlesi var. Bunu değerleme olarak ucuz, kıymetli demek sıkıntı. Altında olan paranın bir kısmı buraya gelecek, finansal sistemdeki para buraya gelecek” dedi.
‘Gelinen her düzey balon’
Garanti Yatırım Koordinatörü Tufan Cömert, kripto paralara hala aralı davrandığını ve bir çok kişinin bakış açısına nazaran gelinen düzeylerin çok yüksek olduğunu belirterek şunları söyledi: “Kripto paralar gerçek birer para mıdır tartışması önemli. Çünkü paranın 3 temel fonksiyonu vardır: Değişim aracı olması, hesap ünitesi ya da kıymet ölçüsü olması, bedel saklama aracı olması. Konuta verdiği yemek siparişini Bitcoin ile ödeyen duymadım, demek ki değişim aracı değil. Malımızın ya da hizmetimizin ederini Ethereum cinsinden de belirlemiyoruz, akıllı telefon fiyatını 1.19 ETH olarak görmedik daha. 3. unsur ise kriptoların asıl geldiği yer: Bugün tasarrufunu bu varlıklarda tutan önemli bir kitle var, öbür iki unsur problemli olsa da buna diyecek bir şey yok. Ancak buna bakarak mesela Bitcoin 100.000 dolar olacak demek manalı değil. Çünkü bu varlık sınıfını nasıl değerlememiz gerektiği konusunda ‘arz ile talebin kesiştiği nokta’ dışında bir usul yok.”
Dalgalanma olsa da fiyatta artış bekleniyor
Türkiye’nin birinci kripto para platform BtcTürk’ün CEO’su Özgür Güneri, 2020’de yeni 750 bin yatırımcıyla bir arada 1.5 milyon kullanıcı sayısına ulaştıklarını lisana getirdi. Güneri, kullanıcı sayısı ikiye katlarken süreç hacminin 10 kat artarak 150 milyon dolara ulaştığını kaydederek artık 25-30 yaş ortası kullanıcılar değil onların aileleri tasarruf sahibi olan bireylerin Bitcoin’i tercih ettiğini vurguladı. 2021’de de ise 1.5 milyon yeni kullanıcının Bitcoin’i tercih edeceğini beklediklerini söyleyen Güneri fiyatlarda ise dalgalanma olsa da artışın süreceği görüşünde. En çarpıcı gelişmenin kullanıcı profilindeki değişiklikler olduğunu vurgulayan Güneri, şunları söyledi: “Bitcoin’i daha fazla teknoloji ve yeniliklere açık, risk almayı çok seven, yenilikleri denemeye meraklı genç kitle yönetirken, 2020 ile Türkiye ve dünyada kurumsal ferdî yatırımcının eklendiği yıl oldu. 2017-2018 başındaki noktadan bugüne aslında yılbaşında sahip olduğunuz 750 bin kullanıcımıza 2020 yılında 750 bin yeni kullanıcı eklendi. Ve profili epeyce farklı. Tasarruf fiyatı çok daha yüksek, bizim dışımızdaki finansal sistemi kullanan, portföy oluşturacak kadar varlıklı ve yaş olarak 25-30 yaş değil onların babaları, ağabeyleri, işverenleri yatırıma geldi. Böylelikle süreç hacmi 10 katına arttı. 2019 günlük ortalama 6 milyon dolardı, Ocak 2020’de 13, mayısta 45, ağustosta 90 ve kasımda 150 milyon dolara ulaştı.”
Kurumsal yatırımcı ilgisi fiyatı artırdı
Güneri, kurumsal yatırımcı talebinin fiyatlarda çok net görüldüğünü belirterek şunları söyledi: “BtcTürk olarak kazandığımızı mevduat yapma olasılığımız yok, biz nasıl ki kendi hazine idaremizi de Bitcoin’e yatırım yaparak kurguluyorsak kurumlar da yönlendirmeye başladı. Güneri, Bitcoin’in de 7 bin dolardan başladığı 2020 yılını 29 bin dolardan kapattığını hatırlattı.
BtcTürk olarak regüleymiş üzere çalıştıklarını söyleyen Güneri, “Bizim tarafı düzenleyen net bir çerçeve yok. Bu bahiste 2021 yılında adım atılır diye düşünüyorum. Hepimizin yeni öğrendiği bölümde ayrıntılı bir kurgu yapmaktansa kullanıcıların datalarının, mallarının, süreç yaptıkları süreçlerin sağlıklı çalıştığı genel çerçevenin çizildiği düzenleme kâfi olacaktır. Sermaye Piyasası Heyeti’nin 2021 yılında sonlu müsaadelerle bizim dalın çerçevesi çizilirse birtakım yatırım fonlarına müsaade vereceğini düşünüyorum. Umarım çok geç olmaz kurumsal emeklilik fonlarında Bitcoin üzere sağlam varlığın getirisi kullanılmalı” dedi.
2021’de kurumsal ilginin artması bekleniyor
Kripta para platformu Paribu CEO’su Yasin Oral, 2020 yılında hem hacimler hem de kullanıcı sayısı çok önemli bir artış gösterdiğini lisana getirerek “Yılsonu itibariyle kullanıcı sayısında yüzde 70’lik, süreç hacminde ise yüzde 250’lik bir artış düzeyi yakalandı. Aralık ayında günlük ortalama süreç hacmimiz 91 milyon dolar düzeyinde seyretti. Birtakım günler 300 milyon dolarlık süreç hacmine ulaştık” diye konuştu. 2021’de kripto para ünitelerine olan ilginin artacağını öngördüklerini kaydeden Oral, “2020’de kripto para ekosistemine önemli bir kurumsal ilgi vardı, bu ilginin de devam edeceğini öngörmek mümkün. Kurumsal ilgi ferdi inancı de artırıyor” dedi. Avrupa ve Amerika’da bilhassa klasik finans devlerinin kripto paralara ilgi duymaya başladığını lisana getiren Oral, şunları söyledi: “Bankalar kripto para saklama hizmeti vermeye yöneldi. Kurumsal yatırımcılar sepetlerine artan oranda kripto para dahil eder hale geldi. Türkiye’de yıl genelinde ferdi ilgi dünya ortalamalarının üzerinde arttı. Kurumsal ilgi manasında ise Türkiye şimdi yolun çok başında. 2021 yılında Türkiye’de de kurumsal trendlerin dünyayı takip edeceğini öngörüyoruz. Bununla birlikte kamu otoritesinin sorumlu yaklaşımının, 2021 yılında yapan ve inanç artırıcı regülasyonlara dönüşmesini bekliyoruz.” Türkiye’deki ferdî yatırımcıların kurumsal yatırımcıları da dönüştürdüğünü kaydeden Oral, kripto para süreçlerinin artık çok daha kolay yapılabildiğine de dikkat çekti.
Regülasyon eksikliği riski artırıyor
Finansal İnovasyon ve Teknoloji Derneği’nin (FINTR) hukuk ve mevzuat mevzularındaki çalışmalarına da başkanlık eden İdare Konseyi Üyesi ve Solak&Partners ortağı Elçin Karatay, kripto paralarda hukukî manada belirsizliklerin zorlayıcı olduğunu ve türel gelişmelerin dalın gelişmesinde büyük rol oynayacağını belirtti. Pazarın regülasyonların eksikliği nedeniyle risk alınan çeşitte olduğuna dikkat çeken Karatay, ”Hukuki gelişimler daha sağlam adımlar atılmasına ön ayak olacak. Yatırımcılar için de daha inançlı bir giriş alanı olarak görülecektir” dedi.
Dünya