ŞEBNEM TURHAN
Merkez Bankası’nın sıkılaştırma tedbirleri kredi faiz oranlarına da yansıdı. Bilhassa Merkez Bankası’nın yüzde 8,25 faizle piyasayı fonladığı repo ihalelerine orta verdiği 7 Ağustos haftasında tüketici kredi faizlerinde besbelli bir yükseliş başladı. Merkez Bankası datalarına nazaran ağustos ayı itibariyle gereksinim kredisi faizleri yüzde 16,54’e, taşıt kredi faizleri yüzde 14,39’a, konut kredisi faizleri yüzde 11,09’a yükseldi. Tüketici kredileri ortalama faiz oranı dayüzde 14,39’a çıktı. TL bazlı ticari kredi faizleri ise yüzde 12,85 ile yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Analistler kredi faizlerindeki yükseliş trendinin Merkez Bankası’nın sıkılaştırma tedbirlerine nazaran şekilleneceğini lakin faiz oranlarının yüzde 20’nin üzerine gelmesinin sürpriz olmadığını belirtti.
Merkez Bankası’nın haftalık datalarına nazaran ise 28 Ağustos haftası itibariyle de muhtaçlık kredisi faizi yıllık yüzde 18,06’ya, taşıt kredisi faizi yüzde 15,60’a, konut kredisi faizi ise yüzde 13,31’e yükseldi. Tüm tüketici kredisi faiz oranları 25 Kasım 2019 haftasından bu yana gördükleri en yüksek düzeye çıktı. 2020 boyunca da tüketici kredi faizlerindeki en yüksek oran da görülmüş oldu.
Konut faizinde sert yükseliş
Merkez Bankası’nın aylık verisine nazaran ağustos ayı itibariyle konut kredisi faiz oranı yıllık yüzde 11,09’a çıktı. Haziranda kamu bankalarının da kampanyasının tesiriyle yüzde 9,30’a, temmuzda yüzde 9,11’e kadar inen konut kredi faizleri 200 baz puan birden yükseldi. Merkez Bankası haftalık datalarına nazaran ise konut kredi faizleri son iki haftadır sert yükseliş gösteriyor. 21 Ağustos haftasında 11,66 düzeyinde olan konut kredisi faizi 28 Ağustos haftasında yüzde 13,31’e çıktı. 165 baz puanlık bir artış yaşandı. 21 Ağustos haftasında da 14 Ağustos haftasına nazaran 175 baz puanlık artış vardı. 7 Ağustos’tan bu yana ise konut kredisi faizlerinde neredeyse 400baz puanlık yükseliş yaşandı. Şu anda bilhassa daha evvel kampanya başlatan kamu bankalarının internet sitelerinde birinci el konut kredisi faiz oranları aylık olarak 0,99-1,09 ortasında değişiyor. Özel bankalarda ise konut kredisi faizleri aylık yüzde 1,15 ile yüzde 1,35 ortasında değişim gösteriyor.
1 ayda 4 puan birden arttılar
Haftalık bilgilere nazaran ağustos sonunda temmuz sonuna nazaran gereksinim kredisi faizleri 465 baz puan, taşıt kredisi faizleri 402 baz puan, konut kredisi faizleri ise 409 baz puan arttı. Bu periyotta Merkez Bankası’nın yüklü ortalama fonlama maliyetindeki değişim ise 238 baz puan oldu. Cuma günü itibariyle Merkez Bankası’nın yüklü ortalama fonlama maliyeti yüzde 10,14 düzeyinde. Merkez Bankası haftalık datalarına nazaran muhtaçlık kredi faizi 28 Ağustos haftasında bir evvelki haftaya nazaran 32 baz puan, taşıt kredisi faizi ise 22 baz puan artış gösterdi. Ve 28 Ağustos itibariyle yüzde 18,06’ya çıktı. Bankaların internet sitelerine nazaran şu anda gereksinim kredisi faiz oranları farklılık göstermekle birlikte aylık yüzde 1,07 ile yüzde 1,78 ortasında değişiyor. Muhtaçlık kredisi faizinde Merkez Bankası’nın ağustos ayı verisi de Kasım 2019’dan sonra en yüksek düzeye işaret ediyor. Muhtaçlık kredi faizleri ağustos ayı itibariyle yüzde 16,54 olarak belirlendi. Kasım 2019’da yüzde 16,99 düzeyindeydi.
Mevduat faizi yüzde 10 hududunda
Merkez Bankası bilgilerine nazaran bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı ağustos ayı itibariyle yüzde 8,98’e yükseldi. Mart 2020’de mevduat faiz oranı yüzde 9,19 düzeyindeydi. Yeniden Merkez Bankası’nın haftalık datalarına nazaran 28 Ağustos haftasında bir evvelki haftaya nazaran 18 baz puan yükselişle TL mevduat faizi yüzde 9,75 çıkarken dolar mevduat faizi 8 baz puan artışla yüzde 1,13 ve Euro mevduat faizi 1 baz artışla yüzde 0,42’ye yükseldi. Analistler eylül ayı itibariyle TL mevduat faizinin yıllık yüzde 12’ye yakınlaşmasını bekliyor. Analistlerin dikkat çektiği bir nokta ise mevduat faizindeki gelişmelerin dolarizasyonun aşılması için de bir anahtar rolü oynayabileceği oldu.
Faal rasyosu bu hafta kalkabilir
Hususa ait bilgi veren bir analist kredi faizlerinin yüzde 20’nin üzerini göreceğini vurguladı. Kredilerde frene basılmasını öngören analistler Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Konseyi’nin (BDDK) da faal rasyosu uygulamasını bu hafta içinde kaldırması beklentisi içinde.
Ticari kredi faizlerinde yılın tepesi
Ticari kredi faizlerinde de yükseliş sürüyor. Merkez Bankası’nın ağustos ayına ait bilgilerine nazaran TL bazlı ticari kredi faizi yüzde 12,85 ile bu yılın doruğuna çıktı. Aralık 2019’de TL bazlı ticari kredi faizleri yüzde 13,68 düzeyindeydi. Ticari kredi faizleri Merkez Bankası ve BDDK’nın adımlarıyla mayıs ayında yüzde 9,83’e kadar gerilemişti. Lakin sıkılaştırma adımları çerçevesinde bir ayda 250 baz puanlık bir yükseliş yaşandı. Temmuzda TL bazlı ticari kredi faizleri yüzde 10,30 düzeyindeydi. Merkez Bankası datalarına nazaran 28 Ağustos haftasında bir küçük gerileme gözlense de ticari kredi faizleri yılın en yüksek düzeylerinde olmaya devam ediyor. 21 Ağustos haftasında yüzde 13,7 ile yılın en yüksek oranına oluşan TL bazlı ticari kredi faizleri 28 Ağustos haftasında yüzde 12,23’e geriledi. Dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı birebir haftada 37 baz puan yükselişle yüzde 5,79 olurken Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 77 baz puan düşüşle yüzde 2,93’e geriledi. Dolar bazlı ticari kredi faizleri de 3 Ocak 2020’den beri görülen en yüksek düzeye çıkmış oldu.
Dünya