Mehmet Hanifi GÜLEL
Türkiye makarna bölümü, pandemi periyodunda yaşanan talep artışı münasebetiyle AB kotasını 3 ayda doldurdu. AB kapısı kotaların bitmesi yüzünden makarna bölümüne kapandı. Kesim bir defa daha kotaların kaldırılmasını istiyor. Maksat, kotasız AB pazarında 3 yılda 1,5 milyar dolarlık ihracat yapmak.
Türkiye, 2 milyon tonluk makarna üretimi ile İtalya ve ABD’den sonra dünya üçüncüsü pozisyonunda. Türkiye, ihracatta ise İtalya’dan sonra ikinci sırada bulunuyor. İhracat birinci sırada yer alan İtalya’nın dünya makarna ticaretindeki hissesi yüzde 43. Türkiye’nin bu pazardaki hissesi ise yüzde 25 civarında. Son 10 yılda kendisini kıymetli ölçüde yenileyen makarna kesimi, son teknolojiyle üretim yapıyor. Ayrıyeten kalitesi ve fiyatıyla da rakipleriyle rekabette öne çıkıyor.
Örtülü ambargolar ihracatın önünde mahzur oluşturuyor
Türkiye, pazarın büyük oyuncusu olmakla birlikte ihracatta AB kotası yüzünden bu pazarda gelişme gösteremiyor. Pandemi sürecinde gelen ağır talep üzerine 20 bin tonluk kotanın tamamı birinci 3 ayiçinde kullanıldı. Artık, kota dolduğundan AB pazarı kapanmış durumda. Dal temsilcileri kelam konusu kotanın kaldırılması istikametinde kapsamlı bir çalışma hazırlığı içinde. Koronavirüs hasebiyle bunu tekrar AB müzakere masasına getirmeyi planlıyorlar. Kotanın kaldırılması halinde Türkiye’nin 3,7 milyar dolar büyüklüğündeki AB pazarından orta vadede yaklaşık 1 milyar dolar hisse almasının mümkün olduğu söyleniyor. Böylelikle AB’nin uyguladığı kotanın kaldırılması durumunda 3 yılda ihracatın 1.5 milyar dolara çıkarabileceği belirtiliyor. Bununla birlikte mevcut 2.9 milyon ton olan makarna üretim kapasitesinin de yapılacak yeni yatırımlarla artacağı tabir ediliyor.
Öteki taraftan Türkiye’ye karşı uygulanan örtülü ambargolar da makarna ihracatının artması önünde kıymetli mahzur oluşturuyor. Son devirde Irak, Suudi Arabistan ve Mısır üzere ülkelerin Türk eserlerine uyguladığı örtülü ambargolar ihracatı olumsuz etkiliyor.
Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği Lideri Abdülkadir Külahçıoğlu, bu yılın birinci 10 ayında 640 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiklerini söyledi. Külahçıoğlu, bu yıl ihracat gayelerinin ise 750 milyon dolar olduğunu iletti.
Pandemi üretimi artırdı
Türkiye’nin makarna üretimi 2019 yılında 2 milyon 15 bin tona ulaştı. 2020 yılsonu üretimi ise pandemi nedeniyle ihracattaki ve iç piyasa tüketimdeki artışa bağlı olarak 2 milyon 400 bin tonu aşacağı varsayım ediliyor. 2019 yılında üretilen makarnanın 740 bin tonu iç pazarda tüketildi. Geri kalan 1 milyon 273 bin tonu 160 ülkeye ihraç edilerek 607 milyon 500 bin dolarlık ihracat geliri elde edildi. İhracatta ön plana çıkan ülkeler ise Somali, Benin, Venezuela, Angola oldu. En çok ihracat yapılan pazarlar ise sırasıyla yüzde 62 ile Afrika, yüzde 15 ile Kuzey ve Güney Amerika, yüzde 11.8 ile Ortadoğu ülkeleri, yüzde 7.4 ile Asya-Pasifik ülkeleri ve yüzde 1.5 ile AB ülkeleri yer aldı.
Türkiye’nin ihracatında AB pazarının hissesinin düşük olması 2006 yılından buyana uygulanan kotadan kaynaklanıyor. Türkiye’nin AB’ye yıllık yalnızca 20 bin ton ihracat kotası bulunuyor. Salgın sürecinde bu yıl AB pazarından talep olmasına karşın kotanın erken dolması nedeniyle eser gönderilemiyor. Buna karşın 2020’nin birinci 3 ayında AB ülkelerine ihracatın, geçen yılın tıpkı periyoduna oranla % 21 artış gösterdiği belirtiliyor. Öte yandan ziraî emtia fiyatlarındaki süratli artış yalnızca Türkiye için değil tüm dünya piyasalarına yansıyor. Yurt içi ve dışında yaşanılan fiyat artışlarının en büyük nedeni ise ülkelerin pandemi devrindeki stoklarını artırmaları. Besin fiyatlarındaki, bilhassa de buğdaydaki fiyat artış trendinin makarna fiyatlarına yansımasından tasa ediliyor.
Firmalar yeni eserlere yöneldi
Makarna dalında mineral ve vitaminlerle zenginleştirilmiş eserlerin yanı sıra farklı tahıllardan, baklagillerden üretilmiş yüksek lif, protein ve beta karoten oranına sahip çeşitli ek yararlar sağlayabilen daha katma bedelli makarna çeşitleri öne çıkıyor. Bilhassa süratli hazırlanabilen eserlere yönelik talep her geçen gün artıyor. Kesimde faaliyet gösteren firmalar da Ar-Ge çalışmalarıyla katma kıymetli eserlere yönelik üretim yaparak eser portföylerini genişletiyor.
Dünya