Hilal SARI
Birleşmiş Milletler tarafından her yıl 8 Mart’ta kutlanan Dünya Bayanlar Günü, bu yıl COVID-19 pandemisinden iyileşme yolunda bayanların oynadığı kritik role ithaf ediliyor.
“Kadın liderliği: COVID-19 dünyasında eşit bir geleceğe ulaşmak” teması, hem global sıhhat krizinin ön cephesinde sıhhat çalışanı, topluluk önderi yahut teşebbüsçü olarak rol alan bayanların, hem de COVID-19 krizini erkek önderlere nazaran çok daha iyi yöneten bayan ülke başkanlarının başarılarına dikkat çekiyor.
BM’nin seçmiş olduğu tema farklı yetkinlik ve tecrübeleriyle bayanın daha iyi bir gelecek inşa etmek konusunda oynayabileceği role vurgu yaparken, tıpkı vakitte pandemiyle daha da berbatlaşan cinsiyet eşitslizliğinin de altını çiziyor.
“Bu sorun çok uzadı”
UN Women Yöneticisi Phumzile Mlambo-Ngucka, Dünya Bayanlar Günü’ne ait açıklamasında “Kadının çıkarlarının tüm dünyada felaket biçimde yetersiz temsil edilmesi problemi çok uzadı” diyor ve şu anda erkekler tarafından alınan lakin bayanların ömrünü da etkileyen karar süreçlerinde bayanın liderliğine odaklandıklarını söylüyor. Pandemi mühletince bayana ve kız çocuklarına yönelik şiddetin arttığını belirten Mlambo-Ngucka, okulu bırakan kız çocuklarının, çocuk evliliklerinin sayısının da artışta olduğunu söylüyor.
Yalnızca 22 ülkenin önderi bayan
Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern’in ve Almanya Başbakanı Angela Merkel’in pandemide insan hayatını ve bilimi önceliklendiren çok güçlü başkan modelleri olmasına karşın, yalnızca 22 ülkenin önderi bayan ve ulusal meclislerdeki bayan oranı yalnızca yüzde 24,9. 119 ülkenin daha evvel hiç bayan önderi olmadı. Yalnızca liderlik seviyesinde değil, karar verme süreçlerinin tüm katmanlarında bayanlar daha az temsil ediliyor.
Sıhhat çalışanlarının yüzde 70’i, sıhhat bakanlarının yüzde 25’i bayan
Bakanların yalnızca yüzde 21,3’ü bayanken, sıhhat bölümü çalışanlarının yüzde 70’i bayan. Fakat sıhhat bakanlarının yalnızca yüzde 24,7’sinde bayanlar oturuyor. Fortune 500 şirketlerinin bayan CEO’ları ise 2020’de yeni bir rekor kırdığı halde yalnızca yüzde 7,4’e ulaşmış durumda. Teşebbüsçü bayanların ise çok daha fazla zorlukla karşılaştığı belirtiliyor. BM raporuna nazaran hükümetlerin ortayı kapatma gayretleri bu süratte giderse cinsiyet eşitliğine varılması için 130 yıl geçmesi gerekecek. Global iş gücünün yüzde 39’unu oluşturan bayan istihdamı, danışmanlık şirketi McKinsey öngörülerine nazaran COVID-19 krizi boyunca erkek istihdamına nazaran 1,8 kat daha ‘kırılgan’. Yani bayanların işini kaybetme ihtimali 1.8 kat daha fazla.
Ayrıyeten Dünya Ekonomik Forumu’nun yaptığı bir araştırma ‘rol model etkisinin’ cinsiyet eşitsizliğini azaltmaya yardımcı olduğunu ortaya koyuyor.
Pandeminin Güçlü Bayan Önderleri
Jacında Ardern: Yeni Zelanda Başbakanı COVID-19 salgınını iki defa denetim altına alabildiği siyasetleriyle ve halkla kurduğu açık bağlantısıyla pandeminin en başarılı bayan başkanı olarak görülüyor. Ülkede yalnızca 2 bin 43 hadise görülürken, yalnızca 26 kişi COVID-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Dün itibariyle ise yeni olay sayısı yalnızca 1. Bu sayılara karşın ülkede bir olay sonrası bile sert kısıtlamalar uygulanıyor.
Angela Merkel: Almanya Şansölyesi ise izlediği siyasetler, desteklediği kısıtlamalar ve COVID-19’un ciddiye alınmasını sağlayan telaffuzlarıyla dünya genelinde birçok hayat kurtarmış olabilir. Alman bilim dünyasının tavsiyelerini harfiyen yerine getiren Angela Merkel, vatandaşlarına kapanmaların neden gerekli olduğunu açık bir lisanla anlatan birinci başkanlardan biriydi.
Ngozı Okonjo-Iweala: Dünya Ticaret Örgütü’nün yöneticiliğine tarihte birinci defa seçilen bayan unvanına sahip Okonjo-Iweala, global ticaret ihtilaflarının tahlilinde kıymetli adımlar atmayı ve DTÖ’de kıymetli ıslahatlar yapmayı planlıyor. Vaktinde Nijerya iktisadını kurtarak eski Maliye Bakanı’ndan global iktisada barış ortamı getirmesi bekleniyor.
Ursula von der Leyen: Almanya’nın eski Savunma Bakanı von der Leyen, Avrupa Komisyonu’nun birinci bayan lideri oldu. Dünyanın en büyük ticaret bloklarından birinin maddeleri ve ticaret mutabakatlarında karar sisteminin en kıymetli koltuğunda.
Bayanın yerini nasıl destekleyeceğiz?
Pekala nasıl daha fazla bayan yönetici ve başkanımız olacak? Birleşmiş Milletler’in bayan örgütü UNWomen 1 Mart’ta yayınladığı “Kadının liderlikteki yerini talep etmek” başlıklı tahlilde ABD’nin birinci siyahi Kongre üyesi Shirley Chisholm’un “Onlar size koltuk vermiyorsa, katlanan sandalyenizle gelin” kelamları hatırlatılarak, tüm kesimlerden, toplumlardan bayanlara karar alma süreçlerinde ve başkan koltuklarında istedikleri yeri talep etmeleri daveti yapılıyor.
BM, etmeleri daha daveti fazla yapılıyor. bayanın iş dünyasında, siyasette, iklimle uğraşta, COVID-19’la uğraşta, bilimde, barışın inşasında, medyada, tarımda ve sporda önder durumlara gelmesi ve kültürün değişmesi için her bireyi ve önderi şu adımları atmaya çağırıyor:
• Eşit paha yaratan bireylere eşit fiyat verin.
• Hem anne hem baba için ebeveynlik müsaadesi siyasetleri için davet yapın
• İş yerinde cinsel taciz ve şiddete karşı sıfır tolerans siyaseti izleyin
• Konutta ve çocuk bakımında işleri eşit olarak paylaşın
• İdare konseylerinde bayanın eşit formda temsil edilmesini talep edin
• Feminist başkanları destekleyin, partilerin bayan adaylarının kampanyalarına teşvik verin.
• Cinsiyet kotalarının konulmasını ve eşit temsil için daha yavuz amaçlar açıklanmasını talep edin.
• Bayana yönelik şiddeti hem siyasi hayatta, hem kamusal ömürde, hem online’da hem offline’da cürüm teşkil etmesini sağlayarak engelleyin.
• Çocukların, eğitimcilerin ve ebeveynlerin STEM (Bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik) alanlarında bir mesleğe karşı cinsiyetçi yaklaşımlarına karşı çıkarak farkındalığı yükseltin. Bu alanlara ilgi duyan bayan ve kız çocuklarını destekleyin.
• İklim krizi siyasetleri olan bayan başkanları destekleyin ve seçin.
• İklim vazife gücü gruplarında bayanların eşit temsil edilmesini talep edin.
• BAYANLAR TARAFINDAN OLUŞTURULMUŞ MEDYA İÇERİĞİ TÜKETİN.
• Cinsiyet eşitsizliği hakkında haberleri okuyun, izleyin ve daha fazlasını talep edin.
• Kırsal kesimde ve tarım dalındaki bayanlar hakkında daha fazla bilgi talep edin.
• Dünya genelinde her ülkede miras haklarında bayanın eşit hakkı olmasını talep edin.
• Bayanlar tarafından yönetilen şirketlerden ve çiftliklerden alışveriş yapın.
• Barış mutabakatlarında ve müzakerelerinde masada bayanlara da yer verin. İhtilaf bölgelerinde barış güçleri ve insani yardım örgütlerinin bayan örgütlerine dayanak vermesini isteyin.
• Spor karşılaşmalarında bayan ve erkek atletlere eşit fiyat ve mükafatlar verilmesini talep edin.
Dünya