HÜSEYİN GÖKÇE
COVID-19’un ekonomik hayata tesirlerini sonlandırmak üzere hayata geçirilen işten çıkarma yasağı, işsizlik ödeneği müracaatları ve kayıtlı işsiz sayısındaki artışı engelledi. İŞKUR datalarına nazaran, 2019 yılı Ocak-Haziran periyodunda 1 milyon 18 bin olan işsizlik ödeneği başvurulan bu yıl tıpkı devirde yüzde 4.77 azalarak 970 bin 117’ye geriledi. Kayıtlı işsiz sayısı ise bu yıl Temmuz ayında, geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 17.7 azalarak 4 milyon 39 binden, 3 milyon 325 bine geriledi.
Bilhassa Mart ayından itibaren ekonomik hayata darbe vurmaya başlayan COVID-19 salgını periyodunda uygulanan sokağa çıkma yasağı, birçok kesimde işleri durma noktasında getirdi. Yanı sıra, İçişleri Bakanlığı genelgesi ile de 30’un üzerinde bölümün faaliyeti büsbütün durduruldu. Kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade dayanağı oluşturuldu. Ayrıyeten bu devirde yapılan yasal düzenleme ile işten çıkarma yasağı da hayata geçirildi. Bu tedbirlerin bir kısmı direkt firmaları rahatlatırken, bilhassa yasaklar personel çıkarmak zorunda olmalarına karşın, firmaların yasak olduğu için bu istikamette bir teşebbüste bulunmamalarını sağladı. Bu gelişmeler de doğal olarak istatistiklere yansıdı. Yürürlükteki mevzuat uyarınca işsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için, sigortalının muhakkak kriterleri taşıması gerekiyor. Bu yüzden yapılan her müracaat olumlu sonuçlanmıyor. Lakin pandemi periyodunda işsizlik ödeneğine yapılan müracaatlarda gerileme olmakla birlikte, bunların kabul edilme oranlarında da dikkat cazip düşüş yaşandı. 2019 yılı Ocak-Haziran periyodunda 1 milyon 18 bin 813 kişi işsizlik ödeneğine başvururken, bunun yüzde 52.1’ine karşılık gelen 531 bin 57 tanesi kabul edildi. Bu yılın birebir periyodunda ise işsizlik ödeneğine başvuranların sayısı 970 bin 117’ye geriledi. Fakat başvurusu kabul edilenlerin sayısı 339 bin 318’e, müracaat kabul oranı ise yüzde 34.9’a indi.
Aylar prestijiyle bakıldığında ise Ocak’ta yüzde 55 düzeyinde olan müracaat kabul oranlarının, pandemiyle birlikte giderek azaldığı gözlendi. Mart ayında yüzde 47.7 ile yüzde 50’nin altına düşen kabul oranı, nisanda yüzde 38.1’e, mayısta ise yüzde 34.6’ya geriledi.
Yasak kayıtlı işsiz sayısını da düşürdü
İşten çıkarma yasağı İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısında da azalma yaşanmasına sebep oldu. Geçen yıl mart ayında 4 milyon 48 bin olan kayıtlı işsiz sayısı bu yıl 3 milyon 675 bine gerilerken, bu sayı nisanda 4 milyon 38 binden 3 milyon 629 bine, mayısta 4 milyon 84 binden 3 milyon 551 bine, haziranda 4 milyon 417 binden 3 milyon 379 bine, temmuzda ise 4 milyon 39 binden, 3 milyon 325 bine indi.
“Ümitsizlerin sayısındaki artış anket formülü kaynaklı”
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi öğretim elemanı Okan Güray Bülbül, gerek kayıtlı işsiz sayısı gerekse işsizlik ödeneğine müracaat sayısındaki azalmaların, mevzuattan kaynaklandığını bildirdi. Yapılan düzenlemelerle işten çıkarma yasağı olarak bilinen uygulamanın, firmaların belli şartlar dışında çalışanı işten çıkarmasını yasakladığını belirten Bülbül, TÜİK işgücü datalarını de kıymetlendirdi. Burada bilhassa iş aramayan şahısların sayısında artış, işsiz sayısında ise izafi azalma olduğuna dikkat çeken Bülbül, “Daha evvel yüz yüze yapılan anket idaresiyle belirlenen işgücü bilgileri, pandemi periyodunda telefon ve mail metoduyla alınmaya başlandı. Beşerler ”iş arıyor musun ?” sorusuna sokağa çıkma yasağı olduğu için aramadığı karşılığını verdi. Bu durumdaki bireyler de işsiz olarak kabul edilmedi” tabirlerini kullandı.
Dünya