Patron ile personel ortasındaki iş kontratı, patron tarafından yahut personel tarafından sonlandırılabilir. İşten çıkış süreçlerinin yapıldığı süreçte patronlar, iş akdinin ne biçimde sona erdiğini işten ayrılış bildirgesinde ve aylık prim hizmet dokümanı ile muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde belirtmek zorundadır. İşten çıkış kodları, iş akdinin nasıl sonlandırıldığını belirten kodlardır.
İşten çıkış kodları hem patron hem de emekçi için çok değerlidir. Aşağıda açıklanan işten çıkış kodları, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, işsizlik parası, nakdi fiyat dayanağı, fesih yasağı üzere bahislerin belirleyicisi durumundadır. Bu kodların yanlış ve aldatıcı girilmesi patronun cezai yaptırıma maruz kalmasına personellerinin de kimi haklardan yararlanmamasına yahut haksız halde yararlanmasına neden olacaktır.
İşten ayrılış kodunun yanlışlı girilmesi halinde, yanılgılı işten çıkış kodunun işten ayrılış tarihinden itibaren 10 gün içinde elektronik olarak düzeltilmesi mümkündür. Lakin kusurlu işten çıkış kodu, işten ayrılış tarihinden itibaren 10 gün geçtikten sonra değiştirilmek istenirse bu durumda patron Toplumsal Güvenlik Kurumunun ilgili ünitesine yazılı olarak müracaat etmesi gerekir. Açıklayıcı evrak ve bilgilerin bulunması halinde işten çıkış kodları düzeltilebilir.
1’den 41’e kadar 39 adet işten çıkış kodu bulunmakta olup aşağıdaki tabloda açıklanmıştır.
1 – Deneme periyodik iş mukavelesinin işverence feshi: Deneme mühleti içerisinde taraflar bildirim mühletine gerek kalmaksızın ve tazminatsız olarak iş mukavelesini sona erdirebilmektedir. Şayet deneme müddeti içerisinde yahut sonunda kontrat patron tarafından sonlandırılmışsa, SGK çıkış kodu olarak bu kod seçilecektir.
2 – Deneme vadeli iş mukavelesinin emekçi tarafından feshi ; Deneme mühleti içerisinde yahut sonunda mukavele personel tarafından sona erdirilmişse bu kod seçilecektir.
3 – Bilinmeyen müddetli iş kontratının emekçi tarafından feshi (istifa) : Personel – patron ortasındaki kontrat bilinmeyen vadeli ise ve emekçi tarafından sona erdirilmişse bu kod seçilecektir.
4 – Belgisiz vadeli iş kontratının patron tarafından haklı sebep bildirilmeden feshi : Bilinmeyen vadeli iş mukavelesi patron tarafından feshediliyor ve haklı bir neden bildirilmiyorsa bu kod seçilecektir.
5- Muhakkak vadeli iş mukavelesinin sona ermesi: İş kontratı muhakkak müddetli ise, müddetin dolmasıyla birlikte kontrat resen sona ermiş olmaktadır. Bu durumda bu kod seçilecektir.
8- Emeklilik (yaşlılık) yahut toptan ödeme nedeniyle: Personel toplumsal güvenlik kurumlarından emekli aylığına yahut toptan ödemeye hak kazanacak formda işten ayrılıyorsa bu kod seçilir.
9- Malulen emeklilik nedeniyle; Malulen emekli olarak işten ayrılan personel için bu kod seçilecek
10- Vefat: Çalışanın vefatı halinde çıkış kodu olarak bu kod seçilecektir.
11- İş kazası sonucu mevt: Personelin vefatı iş kazasına bağlı olarak gerçekleşmişse bu kod seçilecektir.
12- Askerlik: Emekçi askerlik vazifesini yerine getirmek üzere işten ayrılmışsa bu kod seçilecektir.
13- Bayan personelin evlenmesi: Bayan personel evlendiği tarih itibariyle bir yıl içerisinde evlilik gerekçesiyle iş akdini feshetmişse, çıkış kodu olarak bu kod seçilir.
14- Emeklilik için yaş dışında öteki koşulların tamamlanması: Sigortalı, yaş dışında prim günü ve sigortalılık mühleti kurallarını sağlamışsa ve bunları sağladığına dair yazılı belgeyi SGK’dan alarak patrona ibraz etmişse, bu durumda çıkış kodu olarak bu kodun seçilmesi gerekmektedir.
15- Toplu emekçi çıkarma: Patron İş Kanunu 29. hususu gereği toplu olarak personel çıkarabilmektedir. Bu durumda toplu çıkarma kapsamında olan çalışanlar için bu kod seçilecektir.
16- Mukavele sona ermeden sigortalının birebir patrona ilişkin öbür işyerine nakli: Birebir gerçek yahut hukuksal kişi patrona ilişkin birden fazla işyeri ortasında personelin nakledilmesi durumunda bu kod seçilecektir.
17- İşyerinin kapanması: İşyerinin rastgele bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi durumunda işten çıkarılan çalışanlar için bu kod seçilecektir.
18- İşin sona ermesi: Muhakkak bir proje, inşaat yahut üretimin gerçekleşmesi gayesini taşıyan işlerde gayenin gerçekleşmesi ile iş de sona ermiş olacaktır. Bu durumda iş kontratları de sona ermekte ve çıkış yapılan emekçiler için bu kod seçilmektedir.
19- Mevsim bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır) : Mevsimlik işlerde mevsimin bitimi ile birlikte personeller için çıkış verilmekte ama takip eden birebir mevsimde tekrar girişleri yapılmaktadır. Bu durumda çıkış kodu olarak bu kod seçilecektir. Lakin şayet çıkış verilen çalışanlar takip eden dönemde tekrar işbaşı yaptırılmayacaksa, bu kod yerine (4) numaralı kod seçilecektir.
20- Kampanya bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır): Birtakım işyerlerinde kampanyalı üretim. Bu işyerlerinde kampanya bitiminde çalışanlara çıkış verilmekte, bir sonraki kampanyaya kadar iş akdi askıda kalmaktadır. Kelam konusu çıkışlarda bu kodun seçilmesi gerekmektedir. Şayet çıkış verilen emekçiler takip eden kampanyada tekrar işbaşı yaptırılmayacaksa, bu kod yerine (4) numaralı kod seçilecektir.
21- Statü değişikliği: işyerinde (4/a)lı olarak çalışan bir personel işyerinde (4/b) statüsüne tabi olursa 4/b (Bağ-Kur) sigortalısı olarak sigortalılığı devam ettirilmektedir. Bu cins statü değişiklikleri durumunda yapılan çıkışlarda bu kod seçilmektedir.
22- Öteki nedenler: Çalışanın çıkış nedeni bu kod listesinde hiçbir kategoriye uymuyorsa, bu kod seçilmelidir.
23- Personel tarafından zarurî nedenle fesih: İşyerinde bir haftadan fazla mühlet ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa emekçi iş akdini feshedebilmektedir (4857/24/III). Bu durumda çıkış kodu olarak bu kod seçilir.
24- Emekçi tarafından sıhhat nedeniyle fesih: İş mukavelesi personel tarafından sıhhat nedeniyle (4857/24/I) sona erdiriliyorsa bu kod seçilecektir. Sıhhat nedeniyle fesihte sıhhat probleminin raporla belgelendirilmesi gerekmektedir.
25- Personel tarafından patronun ahlak ve iyiniyet kurallarına karşıt davranışı nedeni ile fesih: İş kontratı patronun ahlak ve iyi niyet kurallarına alışılmamış davranışı sebebiyle personel tarafından feshediliyorsa (4857/24/II), bu kod seçilecektir.
26- Disiplin şurası kararı ile fesih : Disiplin heyeti bulunan işyerlerinde konseyin aldığı kararla işçini kontratı feshedilmişse bu kod seçilecektir.
27- Patron tarafından mecburî nedenlerle ve tutukluluk nedeniyle fesih: İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla mühlet ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması yahut emekçinin tutukluluğu halinde, iş mukavelesi patron tarafından sona erdirilebilmektedir (4857/25/III). Bu durumda çıkış kodu olarak bu kod seçilecektir.
28- Patron tarafından sıhhat nedeni ile fesih: Sıhhat nedenleriyle iş akdini feshetme hakkı emekçiye tanındığı üzere patrona de tanınmıştır. İş Kanunu 25. unsur birinci fıkrasında sayılan sıhhat nedenlerinin ortaya çıkması halinde, patron tarafından iş akdi sona erdirilebilecek ve çıkış kodu olarak bu kod seçilecektir.
29- Patron tarafından emekçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına muhalif davranışı nedeni ile fesih: İş Kanunu 25/II unsuru kapsamında, emekçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına muhalif davranışı sebebiyle patron tarafından iş mukavelesi feshedilebilecektir. Bu durumda bu kod seçilecektir.
30- Vize mühletinin bitimi (İş akdinin askıya alınması halinde kullanılır. Tekrar başlatılmayacaksa “4” nolu kod kullanılır) : İş mukavelesinin devamı personel ve patron dışında üçüncü bir kurum yahut kuruluşun vizesine bağlı ise ve vize müddeti sona ermişse bu kod seçilecektir. Vize müddetinin sona ermesiyle birlikte iş akdi askıda sayılmakta, yine vize alınmasıyla birlikte devam etmektedir. Lakin vize müddetinin bitiminden sonra personel tekrar işe başlatılmayacaksa bu kod yerine (4) numaralı kod seçilmelidir.
31- Borçlar Kanunu, Sendikalar Kanunu, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında kendi istek ve kusuru dışında fesih : Emekçi, kendi istek ve kusuru dışında kanunların patrona tanıdığı fesih yetkisi kapsamında işten çıkarılmışsa bu kod seçilecektir.
32- 4046 sayılı Kanunun 21 inci unsuruna nazaran özelleştirme nedeni ile fesih: Özelleştirilen bir işyerinden bu sebeple çıkarılan emekçi için bu kod seçilecektir.
33- Gazeteci tarafından mukavelenin feshi: İş kontratı gazeteci tarafından, Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 7 nci hususu ile 11 inci unsuru kapsamında sona erdirilmişse bu kod seçilecektir.
34- İşyerinin devranı, işin yahut işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih: Personelin çıkarılma sebebi işyerinin bir öbür işyerine devranı ya da işin yahut işyerinin niteliğinin değişmesi ise bu kod seçilir.
35- 6495 SK nedeniyle devlet memurluğuna geçiş:Sigortalının devlet memurluğuna geçiş halinde bu kod kullanılacaktır.
36- KHK ile işyerinin kapatılması: 21 Temmuz 2016 tarihi itibariyle başlayan Harikulâde Hal uygulaması kapsamında 667 ve 668 sayılı Kanun Kararında Kararnamelerle birtakım işyerleri kapatılmıştır. Buna nazaran kelam konusu KHK’larla kapatılan işyerlerinden çıkışı yapılacak sigortalılar için bu kod seçilecektir.
37- KHK ile kamu misyonundan çıkarma: FETÖ/PYD nedeni ile kamu misyonundan çıkarılanların işten çıkış kodları 37 olarak bildirilecektir.
38- Doğum nedeniyle işten ayrılma: Doğum nedeniyle işten ayrılan bayan sigortalı için seçilecek koddur.
39- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçiş: Kamu yönetimlerinde alt patronun emekçisi olarak çalışırken, 696 sayılı KHK ile kamuya emekçi olarak geçen emekçiler için kullanılacaktır.
40- 696 KHK ile kamu işçiliğine geçilmemesi sebebiyle çıkış: Kamu yönetimlerinde alt patronun emekçisi olarak çalışırken, 696 sayılı KHK ile kamuya emekçi olarak atanamayan(Emekli olması vs nedenlerden dolayı)işçilerin iş akdinin sonlandırılması halinde seçilecek koddur.
41- Re’sen işten ayrılış bildirgesi düzenlenenler: SGK tarafından değişik münasebetler nedeniyle işten ayrılışları resen düzenlenenler için seçilecek koddur.
BİLİYOR MUYDUNUZ ?
► Gerçek bireylerin iki tam yıl elde tuttukları halka açık olmayan anonim şirketlerin pay senetlerini yahut ilmühaberlerini elden çıkartmalarında elde edecekleri karların gelir vergisinin konusuna girmediğini,
► Kelam konusu pay senetleri yahut ilmühaberlerin 2 yıl geçmeden elden çıkartılmasından doğan karların bedel artış yararı olarak gelir vergisine tâbi olduğunu,
► Anonim şirketlerin pay senedi yahut ilmühabere bağlanmamış (çıplak) hisselerinin elden çıkartılmasından sağlanan karların elde tutma müddetine bakılmaksızın gelir vergisine tabi olduğunu,
► Limitet şirketlerin hisselerinin elden çıkartılmasından sağlanan karların elde tutma müddetine bakılmaksızın gelir vergisine tabi olduğunu,
► Elde çıkartma sürecinde hisse kıymetlerinin bir hisse değerleme raporu ile belirlenmesinde fayda olduğunu,
► Anonim Şirketlerin nama yazılı pay senetleri ve ilmühaberleri ile çıplak hisselerinin döneminin şirkete karşı geçerliliğinin lakin şirketin idare konseyinde kabul edilmesi ile geçerlilik taşıyacağını,
► Limitet şirket hisse zamanlarının şirketin ortaklar konseyinde kabulü ve tescil ile geçerlilik taşıyacağını,
biliyor muydunuz?
Dünya