IMF Türkiye Masası Şefi Donal McGettigan ve IMF Türkiye Kıdemli Daimi Temsilcisi Ben Kelmanson, Türkiye iktisadına ait 4. Unsur konsültasyonu kapsamında yetkililerle yapılan görüşmelerin öncü bulgularına ait AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Röportajın başında kısa bir değerlendirmede bulunan McGettigan, Türkiye’nin iktisatta yaşanan kasvetlere ilaveten öteki ülkeler üzere yeni tip koronavirüs salgınının neden olduğu insani ve sıhhat trajedisiyle uğraş ettiğini söyledi.
Salgının ikinci yılına girdiğini anımsatan McGettigan, Türk iktisadının özünde esnek, teşebbüsçü ve dirençli olmasına karşın iki geniş alanda sürdürülmesi gereken çalışmalara muhtaçlık olduğunu lisana getirdi.
McGettigan, bunlardan birincisinin, belirsizliklerle dolu şoklara karşı tamponları tekrar inşa etmek olduğunu belirterek, ikincisinin ise gelecek yıllarda güçlü ve sürdürülebilir bir büyüme ile istihdam elde etmek için ülkenin ekonomik potansiyel büyümesini daha da güçlendirmesi olduğunu vurguladı.
İktisat siyasetindeki son değişimin vaktinde yapıldığını ve memnuniyetle karşıladıklarını söz eden McGettigan, “Sıkı ve sürdürülebilir para siyaseti uygulaması, fiyat istikrarının sağlanması ve hem Türkiye’de hem de yurt dışındaki yatırımcılarda inancın artırılması için hayati değer taşıyor.” dedi.
Maliye siyasetinin da salgına cevap olarak maksada odaklı ve süreksiz takviye sağlayarak bunu tamamlaması gerektiğini belirten McGettigan, bu takviyeyle birlikte salgının hafiflemesi sonrası Türkiye’nin tarihî olarak güçlü maliye siyaseti çapasını güçlendirmeye yönelik bir mali konsolidasyonu da içermesi gerektiğini kaydetti. McGettigan, daha evvel bahsedilen ıslahatlara ilaveten ekonomik olarak en kırılgan kısımların desteklenmesini hedefleyen tedbirlere, finansal ve finansal olmayan şirketler bölümü ile iş gücü piyasasına odaklı ıslahatların teşvik edilmesi de dahil olmak üzere bu evrede salgının uzun vadeli olumsuz tesir riskini azaltmaya odaklanılmasının ehemmiyet taşıdığını vurguladı.
Türkiye iktisadını yakından takip eden IMF yetkililerine yöneltilen sorular ve karşılıkları şöyle
COVID-19 salgını devam ederken global ekonomik görünüm hakkında değerlendirmeniz nedir? Global bağlamda Türkiye için riskler ve fırsatlar neler?
McGettigan: IMF’nin Dünya Ekonomik Görünüm raporunun son güncellemesi, geçen yılın akabinde global büyümenin toparlanmasını öngörüyor. Yeni enfeksiyon dalgalarına ait tasalara karşı artan aşılamalarla birlikte istisnai belirsizliklerle dolu bir art plan eşliğinde global iktisadın 2021’de yüzde 5,5 büyüyeceği varsayım edilirken, gelişmekte olan ülkeler büyümesinin az da olsa daha yüksek oranda gerçekleşmesi iddia ediliyor.
Türkiye, virüsün yayılmasını engellemek için aşıların yaygınlaştırılması için çalışıyor. Bu gayretlerin başarısı, yıl boyunca ekonomik gelişmeler için kritik bir itici güç olacaktır. Memnuniyetle karşıladığımız ekonomik siyaset değişikliğine para siyasetinin sıkılaştırılması ve sadeleştirilmesi, daha evvel alınmış anlık düzenleyici önlemlerin ele alınması, kamu bankalarının kredilerinin yavaşlatılması ve Türkiye’nin mali çapasını müdafaa kararlılığı da dahil olmak üzere bağlı kalmak kıymetli olacaktır.
“Ekonomik siyaset değişikliğinin daima ve dengeli uygulanması, maksatlara ulaşmanın anahtarı”
Türkiye’nin COVID-19 salgınına karşı müdahalesini nasıl değerlendiriyorsunuz? Türkiye’nin siyaset yansısı ve ekonomik tesirlerine ait fikirleriniz neler?
McGettigan: Salgın, öbür ülkelerde olduğu üzere Türkiye’de de ağır ekonomik ve insani ziyanlara neden oldu. Salgına karşı birinci siyaset reaksiyonu, başka ülkelerde kullanılan araçlarla benzeriydi. Nakdî genişleme, likidite sağlanması, mali takviye geçen yılın 3’üncü ve 4’üncü çeyreğinde iktisatta keskin bir toparlanmaya yol açtı. Hakikaten Türkiye, 2020’de olumlu büyüme kaydettiği iddia edilen ülkeler ortasında yer alıyor.
Öbür ülkelerdekine benzeri araçlar kullanılsa da Türkiye’deki siyaset reaksiyonu çok daha süratli para ve kredi büyümesine, daha az direkt mali dayanağa dayandı ve bunun sonucu olarak da Türkiye’nin salgına karşılığı evvelden olan kırılganlıkları şiddetlendirdi. Enflasyon, amacın epeyce üzerinde seyrediyor ve artan dolarizasyon, nispeten yüksek ithalat ve finansal sermaye çıkışları Türk lirasındaki bedel kaybını sınırlamak gayesiyle yapılan büyük ölçekli Döviz müdahalesini tetikledi.
Para siyasetinin sıkılaştırılması ve sadeleştirilmesi, kredi büyümesinin dizginlenmesi, idari önlemlerin ele alınması ile tamamlayıcı maliye siyaseti memnuniyetle karşılanıyor. Liranın paha kazanmasını, kredibilitenin iyileşmesini, risk priminin düşmesini sağlayan bu siyaset değişikliğinin enflasyonu da kademeli olarak düşürmesi bekleniyor. Düşük döviz rezervleri, yüksek dış finansman muhtaçlığı ve yüksek yurt içi döviz mevduatı, iktisadın hala gerek yurt içi gerek yurt dışı şoklara ve hassasiyetlere karşı kırılgan olduğu manasına geliyor. Hasebiyle kırılganlıklar, tamponlar yine oluşturulana kadar yüksek düzeylerde kalacaktır. Ekonomik siyaset değişikliğinin daima ve dengeli bir formda uygulanması, maksatlara ulaşmanın anahtarı olacaktır.
G20 ülkelerinin 2020’deki ekonomik büyüme performanslarına baktığımızda Türkiye ve Çin, büyüme gösteren ülkeler olarak öne çıkıyor. Sıhhatte ve iktisatta yaşanan krize karşın büyüme kaydeden Türkiye ile ilgili “yanlış” olan neydi?
McGettigan: Güçlü büyümenin iyi olduğunu düşünüyorum. Lakin ortaya çıkış hali kıymetlidir. Daha evvel bahsettiğim üzere Türkiye, salgına öbür ülkelerdekine misal araçları kullanarak karşılık verdi lakin bu süratli para ve kredi büyümesine başka ülkelerdekinden daha fazla dayanıyordu. Bu 3’üncü çeyrekte çok güçlü bir ekonomik toparlanmaya yol açtı ve 4’üncü çeyrekte de bununla ilgili daha fazla ispat görebiliriz. Ama bu tıpkı vakitte ithalat, finansman, dolarizasyon ve para ünitesi üzerinde baskıya, döviz rezervlerinin kullanımına yol açtı. Bu güçlü büyümeyle sonuçlandı lakin rezervler yine inşa edilene kadar kırılganlıklar olacak. Bu rezervleri yine inşa etmek kıymetli olacak. Yeterli haber; epey memnuniyetle karşılanan siyaset değişikliği… Bu sürdürülürse tamponların tekrar inşası için vakitle taban hazırlanacak.
2022’den itibaren büyüme beklentisi
4. Unsur konsültasyonu kapsamındaki görüşmelerin öncü bulgularının paylaşıldığı son açıklamada IMF, Türkiye iktisadına ait 2021 yılı büyüme beklentisinin yüzde 6’ya yükseltildiğini duyurdu. Bu üst istikametli revizyonun gerisindeki temel motivasyon neler?
Ben Kelmanson: 2021 için büyüme varsayımları yüzde 5’ten yüzde 6’ya yükseltildi. Bu yıla ait büyüme kestiriminin büyük bir kısmı, geçen yılın ikinci yarısında ekonomik faaliyette yaşanan güçlü toparlanmanın bu yılbaşındaki GSYH düzeyini kısmen artırarak mekanik olarak 2021’e taşınması ile açıklanabilir. Bu mekanik geçişe ek olarak, aşının yaygınlaşması ve global büyümede beklenen toparlanma da Türkiye’deki ekonomik faaliyeti bu yıl destekleyecektir. 2022’den itibaren büyümenin yüzde 3,5 civarındaki potansiyel büyüme eğilimine geri döneceğini varsayım ediyoruz.
Dünya