Şebnem TURHAN
Borsaya yerli yatırımcının ilgisi bilhassa halka arzlarda tarihte görülmemiş talepler yarattı. Borsada yer almayan firmalar halka arzlara sürat verirken halka arz edilen şirketlerin paylarındaki hareketler ise dudak uçurtacak cinsten. O denli ki daha Ekim 2020’de halka arz edilen Kontrolmatik şirketinin pay fiyatı açılış fiyatı olan 7,59 liradan bugün 93 liraya kadar yükseldi. Bu yüzde 1125’lik bir yükselişe işaret ediyor. Bunun yanı sıra üst üste tavan fiyata ulaşılması da dikkat çekiyor. Analistler halka arzlara ilginin yüksek olmasını olumlu karşılarken pay fiyatlarındaki bu oynaklığa karşılık dikkatli de olunmasını istiyor. En büyük soru şu; şirket değerlemeleriyle oluşturulan halka arz fiyatlarının neden bu kadar üstüne çıkılıyor? Ve halka arz yatırımcısı olarak da isimlendirilen yeni yerli yatırımcı nasıl durum almalı?
Yeni yatırımcı büyük risk taşıyor
Şubat 2020’de halka arz edilen ARD Bilişim’in akabinde pandemiyle birlikte yeril yatırımcının artan ilgisi halka arzları hızlandırdı. ARD Bilişim üst üste 5 tavan yaparken dün itibariyle açılış fiyatının yüzde 846 üstünde süreç görüyor. Yani 1 yılda fiyatı neredeyse 10’a katlanmış. Haziran 2020’de halka açılan Bayrak EBT Taban 9 ayda pay fiyatını halka arz fiyatının 3 katına çıkarırken üst üste 11 tavan yaparak öne çıktı. Fade Besin 10 tavan ile limitleri zorlarken Ağustos 2020’den bugüne halka arz fiyatının tam 5 kat üstünde süreç görüyor. Dinamik Isı Eylül 2020’den buyana halka arz fiyatını 4’e katladı. Ekim 2020’de halka arz edilen Esenboğa Elektrik 4.5 kat daha yüksek fiyattan süreç görüyor.
En dikkat çeken de 19 Ekim’de halka arz edilen Kontrolmatik payları. Yalnızca 5 ayda pay fiyat halka arz fiyatının 12 kat üstüne çıktı. Şirketin üst üste 9 tavan bedeli görmesi de eforu. Yılın son ayında halka arz edilen Kervan Besin yüzde 83,6, Arzum ise yüzde 31,65 pay fiyatı artışı gördü. 2021 yılının birinci halka arzı Işık Plastik şimdiden halka arz fiyatının iki katından süreç görürken 5 Mart’ta borsa ile tanışan Turk İlaç ve Serum yüzde 77,1 üstte. Işık Plastik 7 tavan Turk İlaç ve Serum da şimdiden 6 tavan kıymet görmüş durumda. Analistler bu sert hareketlere karşı yatırımcının büyük risk taşıdığına dikkat çekiyor.
Açılışta yükselişler olağan
Albaraka Türk Baş Ekonomisti Ömer Emeç halka arz edilen paylardaki hareketler nedeniyle yatırımcının dikkatli olması gerektiğini belirterek, şöyle konuştu: “Ancak mevzubahis durum su yüzden garip değil, halka arzlarda underwriter hem halka arz ettiği şirkete iyi gelir yaratayım hem de halka arz fiyatının üstüne bir markup ile açılsın ve gitsin bir mühlet pay ki halka arz yatırımcısı gelmeye devam etsin ister. Burada bir istikrar var, bu markup çok olursa halka arz olan şirket ziyan görür, markup az olursa yatırımcı kaçar. Ayrıyeten bu durum yalnızca Türkiye’ye özel değil ve global olarak halka arz sürecindeki teşvik yapısı keza bu halde. Son periyottaki büyük halka arzlardan hatırlanacağı üzere Airbnb, Doordash üzere birçok şirket de benzeri halde yükselişlerle açılmışlardı.”
Ayrıyeten tekrar Türkiye’ye benzeri formda global olarak perakende yatırımcının artan halka arz ilgisi bu durumu destekleyici bir öge olmayı sürdürdüğünü söyleyen Emeç, “Bu faktörler gözetildiğinde, son periyotta halka arz sayısındaki artış, halka arza yatırımcı ilgisi ve arz olan paylarda yaşanan yükselişlerin nasıl bir olumlu geribildirim döngüsü oluşturduğu gözlenebilir. Kazanan yatırımcı sonraki arzlara emsal iştahla katılıyor, bu iştahı sezen şirketler halka arz süreçlerini hızlandırıyor, underwriterlar da optimal fiyatı belirleyerek bu döngünün sürmesine katkıda bulunuyor” dedi.
Döngü karşıt istikamette de çalışabilir
Emeç şöyle devam etti: “Dolayısıyla dediğim üzere, mevcut durum aşikâr ölçüde anlaşılabilir lakin her hâlükârda yatırımcının dikkatli olmasında yarar var. Bu tip geribildirim döngüleri her ne kadar destekleyici olsa da bu noktada yatırımcının üzerine düşen arz edilen paylara dair dikkatli biçimde tahlilini yaparak, kulaktan dolma, makul bir çerçeveye dayanmayan görüşlere prestij etmeyerek yatırımını yapmak. Hakikaten şayet değerlemeler gerçeklikten ziyadesiyle koparsa bahsettiğim geribildirim döngüsü, tam zıt istikamette çalışmaya da başlayabilir.”
13 şirket başvurusunu yaptı sırada bekliyor
Halka arzlardaki ilgi halka arz planlayan şirketlerin hızlanmasını sağladı. Bu yıl halka arz edilmeyi bekleyen 100’e yakın şirketin evrakı hazırlanırken yetki verilen ve Sermaye Piyasası Şurası (SPK) başvurusu yapılan 13 şirket sırada bekliyor. Borsa İstanbul halka arz endeksi de bu yıl yüzde 55,82 yükseliş gösterdi. Halka arz endeksinin 1 yıllık süreçteki yükselişi ise yüzde 494 düzeyinde.
Islahat paketinde kolaylaştırılacağı yer aldı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan iktisat ıslahat paketi açıklamasında halka arzların da paket kapsamına alındığını söylemişti. Erdoğan, “Şirketlerin halka arz süreçlerinin kolaylaştırılması ve teşvik edilmesi tarafında düzenlemeler yapılacaktır” sözünü kullanırken daha evvel de yapılan düzenlemelerde halka arz olan şirketlere çeşitli vergi avantajı sağlanmıştı. Geçen yıl kasımda yapılan düzenlemede sermayesinin en az yüzde 20’sini birinci defa halka arz eden şirketlerin kurumlar vergisi oranı, hisselerin birinci kez halka arz edildiği hesap devrinden başlamak üzere beş hesap periyodu boyunca (normal oran olan yüzde 20 üzerinden) iki (2) puan indirimli olarak uygulanacağı yer almıştı.
Dünya