Alaattin AKTAŞ
Türkiye İstatistik Kurumu eylül ayına ait işgücü “istatistikcikleri”ni yarın açıklayacak. Sayılar ağustostan eylüle geçişle birlikte biraz değişecek fakat temelde hiçbir fark olmayacak. Biz de o yüzden ağustos ayının tablosunu vererek tuhaflıkları hatırlayalım istedik.
Tüm hesaplamayı dört dörtlük yapıyorsunuz diyelim. İstatistiki data derlemede de, hesaplamada da hiçbir eksik, hiçbir kusur kelam konusu değil. Lakin pekala hiç mi dikkatinizi çeken tuhaflık, gerçeklerle örtüşmeyen bir durum yok!
İnsaf edin artık; önünüze bir sonuç geliyor, hesaplama tamam, olağanüstü; iyi de öbür tarafta bir de hayatın gerçekleri var; bu datalar gerçeklerle örtüşüyor mu, bir defa olsun bakmak gerekmez mi…
Dedik ya, tablo ağustos aylarındaki durumu gösteriyor ancak eylülde temel bir değişiklik olmayacak.
15 yaş üstü kurumsal olmayan nüfus, yani çalışma çağındaki nüfus artıyor mu, artıyor ve bu doğal.
Pekala çalışan sayısı artıyor mu; hayır, hatta gerileme var, son dört yılın en düşük seviyesi bu yıl ortaya çıkmış.
Çalışma çağındaki nüfus artıyor, lakin çalışan artmıyorsa demek ki işsiz sayısı artmış olmalı değil mi; hayır, işsiz sayısı da azalıyor. Geçen yılın ağustosundan daha az işsiz var.
İşsiz sayısı azalınca haliyle işsizlik oranı da geriliyor.
Bu nasıl oluyor pekala, cevabı “kağıt üstünde” çok çarçabuk verilebiliyor. Zira işgücüne dahil olmayan nüfus, yani çalışmak istemeyen nüfus artıyor.
Haksız mıyız “İnsaf edin artık” demekle!
Bu türlü istatistik olur mu?
Bunun ismi istatistik değil, olsa olsa “istatistikcik”tir.
İşsiz, işsiz sayılmazsa bu türlü olur!
TÜİK’in hesaplamasının işsizlikle ilgili gerçek durumu yansıtmadığını ne vakit söylesek, yazsak, her seferinde bu hesaplamanın Milletlerarası Çalışma Örgütü metodolojisine uygun olduğu görüşü lisana getiriliyor. Uygun hoş de, o metodoloji bize uymuyorsa ne olacak! Gerçekten gerçek bu.
Ne yapayım ben Milletlerarası Çalışma Örgütü’nün ne dediğini! O söylenen Türkiye gerçekleriyle örtüşmüyor ki!
Kim bilir bu yıl kaç defa yazdık, sayısını unuttuk…
Fiilen işsiz olana, işsiz kalana “işsiz” demiyoruz ki gerçek durumu görelim.
Pandemide işten çıkarmak yasaklandı ve milyonlarca insan günde 40 lirayı bile bulmayan bir ödemeyle aylar geçiriyor, bu beşerler aslında işsiz fakat kağıt üstünde işsiz değil.
Kimi işyerleri idari kararlarla kapatıldı; lakin orada çalışırken işini kaybedenler işsiz sayılmıyor.
Belirli yaş gruplarındakiler sokağa çıkamadığı için çalışamıyor lakin onlar da işsiz sayısına eklenmiyor.
Ve en tuhafı da, pandemi ekonomiyi alt üst etmişken nasıl oluyorsa beşerler çalışmak istemiyor ve işgücü piyasasından çıkıyor. Baksanıza, ağustostan ağustosa son bir yılda çalışmak isteyenlerin sayısı 2.6 milyon kişi azalmış. Herkes biliyor ki örneğin konutun erkeği işini kaybetmişse bayan mecburen işgücü piyasasına giriyor, girmeye çalışıyor. Pekala nasıl oluyor da beşerler işgücü piyasasından çıkıyor, yanıt yok; var da tatmin edici yanıt yok.
İşsizlik… İktisat küçülürken düşük, büyürken yüksek!
İktisatta kimi datalar birbirini tamamlar, bir formda örtüşür.
Bakın Türkiye iktisadı yılın ikinci çeyreğinde pandemi yüzünden yüzde 9.9 küçüldü. Bu oran pek olağandı. Ancak olağan olmayan bu küçülmenin yaşandığı nisan, mayıs ve haziran aylarındaki işsizlik oranıydı. Bu üç ayın ortalamasını gösteren mayıs ayındaki işsizlik oranı yüzde 12.9 oldu.
Geldik üçüncü çeyreğe, bu sefer iktisat kestirimlerin üstünde yüzde 6.7 oranında büyüme gösterdi. Olağan olan iktisadın süratle büyüdüğü bu periyotta işsizliğin gerilemesi, değil mi! Evet, olağan ve makul olan bu. Lakin bakıyorsunuz üçüncü çeyrekteki işsizlik oranı yüzde 13.2.
İktisadın yüzde 9.9 küçüldüğü çeyrekte yüzde 12.9 olan işsizlik oranı, iktisadın yüzde 6.7 büyüdüğü çeyrekte düşmek bir yana yüzde 13.2’ye çıkmış.
Büyüme oranları mı yanlış, işsizlik mi; yoksa ikisi birden mi?
Dünya