Hilal SARI
COVID-19 pandemisinin yayılmasını önlemek gayesiyle 2020 yılında dünya genelinde uygulanan kısıtlamalar, gezegene bir nefes aldırmış, global CO2 emisyonları yaklaşık yüzde 6 düşmüştü. Lakin aşılama ve tekrar açılma süreçleriyle bu olumlu trend tekrar bilakis dönüyor.
Ekonomik faaliyetlerdeki toparlanmanın güç talebini artırması nedeniyle büyük ekonomiler öncülüğünde global emisyonlar Aralık 2020’de yüzde 2 artışla 60 milyon tona ulaştı. Milletlerarası Güç Ajansı Lideri (IEA) Fatih Birol da bahse ait açıklamasında 2020 sonunda başlayan yükselişin önümüzdeki devirde süreceğini söylüyor. IEA’nın bahse ait raporunda Birol “Geçen yılın sonuna gerçek global karbon emisyonundaki sıçrama, dünya genelinde pak güce geçişin hızlandırılması için kâfi gayretin gösterilmediği konusunda değerli bir ihtar oldu” diyor ve emisyonun temel siyaset değişiklikleri olmaması durumunda 2021 yılında da yükselmeye devam etmesinin mümkün olduğunu aktarıyor.
Avrupalı şirketlerin emisyonları Paris amaçlarından kopuk
İklim kriziyle çaba konusunda dünyanın en şuurlu ve farkındalığı yüksek bölgesi olarak görülen Avrupa Birliği’nde bile dev şirketlerin emisyonlarının alarm seviyelerde arttığı ve Paris Mutabakatı taahhütleriyle bu yükselişin bağdaşmadığı belirtiliyor. Sivil toplum kuruluşu CDP ve Oliver Wyman tarafından yapılan bir tahlile nazaran, hudutta karbon vergisi uygulamayı düşünen Euro Bölgesi’nde emisyon amacı Paris taahhütleriyle uyumlu olan şirketlerin oranı onda biri bile bulmuyor. Bloomberg’de yer alan habere nazaran Avrupa’nın en büyük 1.000 şirketinin incelendiği araştırma sonuçlarında CDP Avrupa Yöneticisi Maxfield Weiss, “Avrupalı şirketlerin emisyonları alarm verici biçimde artıyor. Gayeler için daha fazla adım atılmalı” diyor. Araştırma Paris Anlaşması’ndaki ısınmayı 1,5 Celcius derecede tutabilmek için, Avrupa iktisadının önümüzdeki 10 yılda emisyonunu yüzde 50 azaltması gerektiğini, yüzde 65’inin ise Paris taahhütlerine tam uyumlu maksatlar koyması gerektiğini ortaya koyuyor.
Pandemide emisyonu artan tek ülke Çin
IEA raporuna nazaran dünyanın en fazla seragazı salımı yapan ülkesi Çin, 2020 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 0,8 artışla (75 milyon ton) karbon emisyonu artışı kaydeden tek ülke oldu. Emisyonlarda üçüncü sırada gelen Hindistan’da ise eylül ayından itibaren karbon salımının bir evvelki yıla nazaran artışa geçtiği belirtiliyor. ABD’de ise emisyonlar 2020’de yüzde 10 düştü. Lakin mayıstan itibaren tekrar yükselişe geçmeye başladı.
Biden da hudutta karbon vergisi getirebilir
Önderlerin iklim kriziyle çabayı siyasi ajandasının kıymetli ögelerinden biri olarak gördüğü ekonomilerde “karbon vergisi” artık çok yakın bir mümkünlük. Avrupa Birliği yeni ticaret stratejilerinde Paris Anlaşması’nın taahhütlerini ticaret mutabakatlarında bağlayıcı hale getirmeye hazırlanırken, ABD’de de yeni Biden hükümetinin hudutta karbon vergisi uygulamasını değerlendirdiği belirtiliyor. Hafta başında ABD Ticaret Temsilciliği’nin yayınladığı yeni ticaret stratejileri kapsamında seragazı emisyonlarının azaltılması için yeni düzenleme opsiyonlarının değerlendirileceği, bunlar ortasında karbon vergisi uygulayan ülkelerin, karbon vergisi olmayan ülkelerden yapılacak ithalata ek vergi uygulamasının da yer aldığı “sınırda karbon” düzenlemeleri de olduğu belirtildi. ABD’nin yeni ticaret stratejilerinin değerli bir öbür ögesi da tedarik zincirlerinde zorla emekçi çalıştırılmasını engellemek, dünya genelinde sömürücü çalışma şartları, yolsuzluk, bayan ve azınlıklara yönelik ayrımcılıkla gayret etmek olacak.
Pandemi Dünya’ya nefes aldırmıştı
2020 tecrit uygulamaları ana güç talebini yüzde 4 düşürmüş, bu da yaklaşık 2 milyar tonluk eşi gibisi görülmemiş bir CO2 emisyonu düşüşüne yol açmıştı. Bu ölçü Avrupa Birliği’nin tüm karbon emisyonunu global emisyon ölçüsünden çıkartmaya muadil. Global güç bölümünün emisyonları ise pandemi boyunca yüzde 3,3 düşmüştü. Memleketler arası Güç Ajansı raporuna nazaran yenilenebilir güce geçişler en büyük katkıya sahip. Yenilenebilir gücün toplam güç üretimindeki hissesi geçen yıl yüzde 29’a yükseldi. 2019 yılında bu oran yüzde 27’ydi.
Dünya