HASAN KUŞ / İSTANBUL
Yapay zekâ teknolojileri başta olmak üzere tüm mühendislik ünitelerinde insan kaynağını 2020 yılında büyüten FİGES (Fizik ve Geometride Bilgisayar Simülasyonu), 2017 yılında başlattığı nükleer teknoloji alanındaki çalışmalarını bu yıl da artırarak devam ettirmeyi hedefliyor. Şirket, yeni jenerasyon nükleer reaktörler üzerine yaptığı çalışmaları bir adım ileriye taşıyarak, ‘Ergimiş Tuz Reaktörü Kavramsal Tasarım Geliştirme’ projesini öz kaynaklarıyla başlattı.
Başta AB ülkeleri, ABD, Çin ve Hindistan olmak üzere nükleer teknolojide öncü birçok ülkede özel/kamu kuruluşlarının Ergimiş Tuz Reaktörü (ETR) konusunda büyük yatırımlar yaptığını belirten FİGES İdare Heyeti Lideri ve Kurucusu Dr. Tarık Öğüt, “Hedefimiz, yerli ve ulusal imkânlar kullanarak ETR’nin kavramsal dizaynını geliştirmek. Türkiye’de kıymetli ölçüde rezervi bulunan toryumu da kullanabilecek olan ETR teknolojisi ile elektrik üretiminin yanı sıra bu çeşit reaktörlere has yüksek sıcaklıkta ısı üretimi de, ucuz hidrojen üretimine, sanayi proses ısı gereksinimine, deniz suyundan düşük maliyetle tatlı su üretimine, kent ısıtmasına karşılık verebilecek nitelikte. Orta vadede reaktör konseptinin tamamlanmasını planlıyoruz.” dedi.
ETR teknolojisinin Türkiye’ye kazandırılması için öz kaynaklı olarak teknoloji öğrenme ve geliştirmeye odaklandıklarını aktaran Tarık Öğüt, bu kapsamda yürütülen AB projesi SAMOFAR’da TÜBİTAK ile birlikte 2019 yılında etkin gözlemci olarak 3 bin MW ısıl gücünde AB kuruluşlarının geliştirdiği ETR tipi EVOL reaktörünün ısı değiştiricilerinin tasarım çalışmalarını yürüttüklerini ve muvaffakiyetle tamamladıklarını lisana getirdi. Öğüt, nükleer teknolojide kelam sahibi birçok kıymetli kurum ve kuruluşun (Fransa’dan CEA, CNRS, Areva, EDF; İsviçre PSI, Hollanda TU-Delft; İtalya CIRTEN; AB Joint Research Centre) dahil olduğu bu konsorsiyum ile yakın temas halinde olarak bu alandaki teknoloji bilgisi transferine öncülük ettiklerini tabir etti.
Ender toprak elementleri ayırmada pilot tesis için işbirliği
Ayrıyeten, az toprak elementlerinin solvent ekstraksiyon formülüyle ayrılması ve saflaştırılmasına yönelik çalışmalar da yürüttüklerini kaydeden Tarık Öğüt, bu kapsamda Türkiye’de Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından kurulma hazırlıkları devam eden ‘nadir toprak elementleri, barit, flüorit ve toryum’ ayırma pilot tesisinin Nükleer Düzenleme Kurumu nezdinde yaptığı lisans müracaatında ilgili kuruluşa danışmanlık hizmeti sunduklarını vurguladı.
Öğüt; savunma sanayii, denizcilik bölümü ve otomotiv kesimi başta olmak üzere birçok farklı alanda yaptıkları teknik dayanak ve danışmanlık hizmetlerine bu yıl da tıpkı kararlılıkta devam ettiklerini belirterek, “Tüm bu alanlarda Ar-Ge projelerimizi de öz kaynaklı olarak sürdürdük. Tıpkı vakitte eğitim alanında Build-Up Academy üzerinden de yüzlerce yeni mezun genç mühendisimize Ar-Ge teknolojileri eğitimleri verdik.” diye konuştu.
Teleskopik yükseltme sistemlerinde markalaştı
FİGES’in yakın devirde büsbütün kendi tasarım, tahlil ve test kabiliyetleriyle geliştirdiği yerli ve ulusal eseri olan teleskopik yükseltme sistemlerini markalaştırarak, MILMAST AŞ’yi kurduğunu söyleyen Tarık Öğüt, daha sonra Savunma Sanayii Başkanlığı’na bağlı bir kamu şirketi olan SSTEK AŞ’nin bu şirkete ortak olduğunu vurguladı. Öğüt, yerli ve ulusal teknolojik/stratejik sistemlerin Türkiye’de geliştirilmesine yönelik çalışmalar yapmayı ve bu sistemlerin geliştirilmesinde direkt yahut dolaylı olarak vazife almayı hedeflediklerini söz etti.
Bu eserin her bir konfigürasyon ve çalışma şartı için farklı mühendislik hesaplamaları ve eniyileme metotları ile müşteri taleplerine özel olarak geliştirildiğini vurgulayan Öğüt, “Muadillerinden en büyük farkları; 30 yıllık ileri mühendislik deneyimlerimiz üzerine oturtulmuş olması, entegre lojistik takviye kapsamında çok süratli tahlil sağlanabilmesi ve özel mühendislik tahlilleri sunarak Türkiye’nin muhtaçlıklarını süratli bir biçimde sağlaması.”
Üzerinde çalıştıkları öteki projenin ise Eklemeli İmalat Sistemi olduğunu kaydeden Tarık Öğüt, 3 boyutlu yazıcı olarak da isimlendirilen bu sistemin bilhassa gelecek kuşak üretim metotlarında direkt yer alan lazer metal sinterleme teknolojisine sahip olduğunu söz etti.
Projenin hala ikinci prototip kademesinde olduğunu aktaran Öğüt, “Bu eserin bilhassa savunma ve havacılık, tıbbî uygulamalar ve nükleer endüstride kullanımı epey yaygın olacak. Yurtdışındaki muadil sistemlere nazaran geliştirilmiş alt ünite sistemleri, iklimlendirme sistemi, sensör sistemleri üzere yenilikleri bulunuyor ve bu mevzularla ilgili çeşitli patent teşebbüsleri üzerine çalışmalarımız sürüyor. Maksadımız, eklemeli imalat sistemi projemizin ticarileşerek yakın bir gelecekte müstakil bir şirket haline gelmesidir.” dedi.
Bursa’da mikro mobilite üretimi için tesis kuracak
Salgın sürecinde havanın, suyun ve toprağın kıymetini daha iyi anladıklarını tabir eden Tarık Öğüt, havayı korumak için karbon salımının azaltılmasına yönelik teknoloji ve eserlerin geliştirilmesine odaklanacaklarını lisana getirdi.
Gelecekte, karbondioksit salımının azaltılmasına, alternatif yakıt teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik projelere daha fazla yük vereceklerinin altını çizen Öğüt, “Ülke olarak gayemiz, tüm gelişmiş ülkelerde 10 yıl evvel başlatılan ve yüksek güvenliğe sahip yeni jenerasyon ve toryum yakıt kullanabilen nükleer reaktörlerin geliştirilmesi sürecini yakalamak olmalı. Bunun için üniversitelerimiz, TÜBİTAK ve TENMAK üzere kamu kurumlarımız ve özel dal şirketlerimizin ele ele vermesi koşul.” diye konuştu.
Tekrar doğayı korumak gayeleri çerçevesinde ‘mikro mobilite’ konusu üzerinde çalıştıklarını belirterek, şunları kaydetti: “Bu alanda, öbür kimi şirketler ile yakın işbirliği içindeyiz. 2021 yılı içinde Bursa’da üretim yapacak bir tesisin fizibilite çalışmalarını yapıyoruz.”
Yerli biyonik el ile işlev kaybı tesirlerini en aza indirecek
Tarık Öğüt, bunun yanı sıra üst kol kaybından kaynaklı işlev eksikliklerinde kullanılmak üzere geliştirilen miyo-elektrik denetimli akıllı el protezi üretmeyi de hedeflediklerini vurguladı. Bu eserin Türkiye’de üretiminin bulunmadığına dikkat çeken Öğüt, “Bu elin engelliler için yurtdışından tedarik edilmesi yüksek maliyetli oluyor. Emelimiz dünyadaki muadillerinin de teknolojik olarak üzerine çıkarak bu eseri Türkiye’ye yerli ve ulusal olarak kazandırmak. Bu eser ile kullanıcıya el denetimine ek olarak dokunma ve sıcaklık hissi transferi da sağlanarak işlev kaybı tesirlerinin en aza indirilmesi hedeflendi. En son biyonik el eserine yönelik Ar-Ge çalışmalarımız üçüncü prototip etabında devam ediyor.” açıklamasını yaptı.
Dünya