YENER KARADENİZ
Tüm dünyada tesiri görülen koronavirüs salgını nedeni ile üç kere ertelenen ve son olarak 31 Ekim sonrasına bırakılan genel heyet toplantıları derneklerde düşüncelere yol açmaya başladı. Dijitalleşmenin artmasına karşın bilhassa seçimli genel konsey toplantılarının gerçekleştirilmesine yönelik müsaadeleri bir türlü alamadıklarından yakınan dal temsilcileri, yönetimsel kahırların artacağını, hatta çift başlılığın yaşanacağını söylüyor. Emsal ıstırapların spor kulüplerinde de yaşandığı belirtilirken, bakanlığın ise bahisle ilgili taleplere “İsteyen yapsın, isteyen beklesin” formunda yaklaşım sergilediği tabir ediliyor.
5 aydır vazifesi bırakamıyorlar
Bilindiği üzere, Türkiye’de yaşanan yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle, İçişleri Bakanlığı, 16 Mart tarihinde derneklerin genel heyet toplantılarını 2 ay mühlet ile ertelemişti. Bakanlık daha sonra kelam konusu süreyi iki kere daha uzattı ve son olarak, 24 Temmuz tarihinde 31 Ekim tarihi sonrasına bıraktı. Düzenleme ile mevcut idare heyetinin misyon mühleti de uzatıldı. Türkiye’de 120 binden fazla dernek bulunuyor ve kelam konusu derneklerin büyük kısmı mart ayında seçimli genel şura gerçekleştiriyor. Dernek liderleri ise plan ve programlarını kelam konusu tarihe nazaran düzenliyor.
“Belirsizlik kelam konusu”
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği de (TAYSAD) mart ayında seçimli genel konsey gerçekleştirecek derneklerden birisiydi lakin dernek 5 aydır kelam konusu toplantıyı gerçekleştiremiyor. TAYSAD Lideri Alper Kanca, mart ayında koronavirüs önlemleri kapsamında alınan kararın yerinde olduğunu lakin tüm ülkede başlayan olağanlaşma adımlarına karşın genel konseyler için bu uygulamaya devam edilmesinin çok manalı olmadığını belirtti. “Her erteleme sonrası hazırlıklarımızı yapıyoruz fakat sonra yine erteleme kararı alınıyor” diyen Kanca, “En son ağustos ayı içinde yapılabilir kararı alınmıştı. Biz de buna nazaran hazırlığımızı yaptık lakin yeniden ertelendi. Bu karar tüm sistemi bozuyor. Bütün STK’larda belirsizlik kelam konusu” dedi. Kanca, yaşanan badirelere ait şu bilgileri verdi: “Bu iş vakit içinde STK’larda yönetimsel sorunlar yaratabilir, bir çift başlılığa yol açabilir. Bu, sürdürülebilir bir durum değil.”
Kanca’nın verdiği bilgilere nazaran, kendisi hali hazırda TOBB Meclis Lideri lakin bu misyonuna ek olarak hem şirketindeki hem de TAYSAD’daki misyonuna devam ediyor. Kanca, “Ben kendi hayatımı planlarken görevlerime nazaran planlıyordum. Bu devirde birden fazla oluşumda lider olmak üzere bir planım yoktu” dedi. Öte yandan TAYSAD, kelam konusu durumu bakanlığa iletmiş. Bakanlık ise “Evet, bu bahiste spor kulüplerinden bile gelen talepler var. Tahminen bir istisna yapabiliriz. İsteyenler yapsın, istemeyenler uzatsın” istikametinde açıklama yapmış. Benzeri badireleri yaşayan dernekler bu mevzuda dijital tahlil teklifleri sunuyor. Bu kapsamda TOBB örneğini veren dernek liderleri, “Genel konseyler da dijital ortamda gerçekleştirilebilir. Mesela TOBB’un genel heyeti dijital oldu. İsteyen tedbirini alarak yapsın, isteyen ötelesin” tabirlerini kullanıyor.
120 binden fazla dernek bulunuyor
İçişleri Bakanlığı’nda yer alan bilgilere nazaran halihazırda Türkiye’de 120 bin 482 adet aktif dernek bulunuyor. Yasal düzenlemeye nazaran ise kelam konusu dernekler en geç 3 yılda bir seçimli genel şura düzenlemek zorunda. Fakat kelam konusu derneklerin kıymetli bir kısmı İçişleri Bakanlığı’nın düzenlemesi nedeni ile 5 aydır genel konsey gerçekleştiremiyor. Bunun yönetimsel külfetleri beraberinde getireceğine dikkat çeken PwC Türkiye Vergi Hizmetleri Önderi Zeki Gündüz, “Derneklerde idarede yer alan üyeler, vazifesini bırakmak isteyebilir, adaylar ise seçim isteyebilir. Şirketlerde bu durum için yasal düzenleme yapıldı. Misal düzenleme dernekler için de yapılabilir. Dernek faaliyetleri de bu nedenle yavaşladı. Sürdürülebilirlikte ıstıraplar yaşanabilir” diye konuştu.
“Bir an evvel önümüze bakmak istiyoruz”
Türkiye İhracatçılar Meclisi Lider Vekili ve Gemi, Yat ve Hizmetleri İhracatçıları Birliği Lider Yardımcısı Başaran Bayrak, genel heyetlerin son bir yılının tartışıldığı ve herkese hak verildiği bir platform olduğunu belirterek bu usul toplantıların fiziki ortamda yapılmadığında çok da emeline uygun gerçekleştirilemediğini belirtti. Bayrak, “Bundan ötürü Ticaret Bakanlığı ertelemeyi tercih etti. Ötelenmesi yanlışsız lakin bir an evvel fiziki koşulların oluşturularak yapılması lazım. Bu süreçte misyon mühleti biten idare heyeti lideri ve üyelerinin misyon mühleti uzatıldı. Bu birtakım sıkıntıları beraberinde getirebilir lakin dijital ortamda yapılması için de çok hazırlıklı değiliz” dedi. Fiziki ortamın çok sağlıklı olmasa da genel konsey çok mecburî ise kurallar sağlanarak gerçekleştirilmesi gerektiğini belirten Bayrak, “Bize bağlı derneklerde çok fazla talep yok lakin biz bir an evvel yapılması dileğindeyiz. Bir an evvel işimize bakmak istiyoruz” diye konuştu.
Şirketler için düzenleme yapıldı
Genel konseyler şirketlerde 2012’den beri şirket kontratlarında özel bir karar yer alması kuralı ile dijital ortamlarda gerçekleştirilebiliyor. Son olarak pandemi münasebetiyle kooperatif genel şuraları için yine bir yasal düzenleme yapıldığına dikkat çeken Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi Dr. Soner Altaş, “Kooperatiflerde idare şurası lider ve üyelerinin ertelenen genel konsey süreci sonuna kadar misyonuna devam etmesine yönelik düzenleme yapıldı. Şirketlerde ise mukavelelerinde yer almamasına karşın daha sonra karar eklenmesi kuralı ile genel heyet toplantılarının dijital ortamda yapılmasının önü açıldı. Bunun için de şirketler cüzi bir ölçü karşılığı Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun dijital toplantı altyapısını kullanılabiliyor” diye konuştu. Pekala misal uygulama dernekler için de yapılabilir mi? Altaş, bunun için İçişleri Bakanlığı’nın yasal düzenleme yapması gerektiğine dikkat çekti. Altaş, yasal altyapı olmadığı için dijital ortamda gerçekleştirilen dernek genel konseylerinin davalara sebebiyet verebileceğini vurguladı.
Dünya