Tüketici enflasyonu 2020’nin son ayında yüzde 1,25 ile yüzde 0,9 beklentilerin üzerinde geldi. Böylelikle 2020 yılı enflasyonu da yüzde 14,60’a yükseldi. Bilhassa besin fiyatlarındaki sert yükseliş beklentilerin üzerinde bir tüketici enflasyonu oranı ile karşı karşıya kalınmasını sağlarken analistler 2021 yılında mayısa kadar enflasyonda gerileme öngörmüyor. Analistler Merkez Bankası’nın duruşunda bir değişiklik ve ocak toplantısında faiz artışı da beklemiyor. Yıllık enflasyon her ne kadar yüzde 14,60 olsa da besinde yüzde 20,61 bilhassa işlenmemiş besinde yüzde 26,34, taze zerzevat ve meyvede yıllık yüzde 33,92 yıllık enflasyon oranları hane halkının enflasyonu çok daha yüksek düzeyde hissetmesine neden oluyor. Kurdaki artışa eşlik eden emtia fiyatlarındaki yükseliş enflasyonun tamamında bir bozulmaya neden olurken analistler yılsonunda tek haneli enflasyona ulaşmanın güç olduğunu vurguladı.
Besinde yükselişin sürmesi bekleniyor
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran yurtiçi üretici enflasyonu da aylık yüzde 2,36 artarak 2020’yi yüzde 25,15’te tamamladı. Tüketici enflasyonunda besindeki artış belirleyici oldu. Besin kümesinde aylık enflasyon yüzde 2,53 ve manşet enflasyona tesiri 0.60 puan. Besin kümesinde genele yayılan bir enflasyon görülüyor aralıkta. Besinde hem ziraî emtiaların fiyatlarındaki artış hem de maliyet enflasyonu ile yükselişin sürmesi bekleniyor. Pandemi nedeniyle düşen talep giyim ve ayakkabı kümesinde enflasyonun gerilemesini sağladı. Aralıkta yüzde 3,18 gerileyen giyim ve ayakkabı kümesi manşet enflasyonu 0.2 puan düşürdü. Giyim ve ayakkabı kümesinde bahar döneminin açılışına kadar enflasyonda düşüşün sürmesi öngörülüyor.
Güçlü mallarda yüzde 30,4 enflasyon
Mesken eşyaları kümesinde ise aylık yükseliş yüzde 3,46 ve bunun manşet enflasyona tesiri 0,27 puan. Mobilyada yüzde 4 civarında artış olsa da güçlü mallar buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesinde yüzde 6-7 küçük mesken eşyalarında çift haneli yükselişler var. Bu yükselişlerde kur tesiri net hissediliyor. Ulaştırma kümesinde da yüzde 2,64 aralık ayı artışı ile 0.43 puanlık manşet enflasyon katkısı ile dikkat çekiyor. Bu kümede da yüzde 6,8 artışla akaryakıtlı araba dikkat çekiyor. Akaryakıtta yüzde 5,3, motorinde ise yüzde 4,6 artırım var. Sağlam mallarda yıllık yüzde 30,4 enflasyon var. Analistler bunun direkt kur tesiri olduğunu vurguladı.
UZMANLAR BİLGİYİ NASIL KIYMETLENDİRDİ
PPK’DA SIKILAŞTIRMA ADIMLARI SÜRECEK
İnfo Yatırım: TCMB tarafından yapılan faiz artırımları sonrasında, piyasaya itimat veren faiz kararları ve faiz kararının artışının ardındaki sebepler Borsa tarafında da olumlu karşılanırken, TCMB’nin siyaset faizinde yaptığı artışın akabinde fonlama kompozisyonundaki değişiklikler ile sıkılaştırma adımlarına devam ettiği görülüyor. TCMB’nin 21 Ocak’ta Para Siyaseti Şurası toplantısında en kıymetli gündem hususu jeopolitik risklerle birlikte pandemi ve buna ait oluşan iktisat adımları olacaktır. 21 Ocak’ta gerçekleşecek PPK toplantısında sıkılaştırma adımlarının devamını bekliyoruz.
BİRİNCİ ÇEYREKTE YÜZDE 15’İN ÜSTÜ GÖRÜLEBİLİR
Albaraka Banknot Baş Ekonomisti Ömer Emeç: Döviz kuru geçişkenliği ve emtia fiyatlarındaki artış TÜFE’yi üst çekmeye devam ediyor. Üretici fiyatları tarafında da baskı sürüyor. Yi-ÜFE aylık 2,36 artarken yıllık artış da 25,15 düzeyine kadar yükseldi. Bu baskı yüksek ihtimalle 2021 ’in birinci çeyrek sayılarına da yansıyacak. Aylık değişimleri mercek altına aldığımızda enflasyonda olağan şüpheliler beklendiği üzere besin ve ulaştırma oldu. Buna ek olarak konut eşyası ve mobilya da TÜFE’yi bu ay üst çeken bir öteki değerli kalem. Giyim tarafı ise pandeminin talep taraflı düşürücü tesirini yansıtmaya devam ediyor. Tüketici enflasyonu yüklü olarak kurdaki kıymetsizleşme nedeniyle yılı beklentilerin üzerinde kapattı. 2021 yılının birinci çeyreğinde kurdaki düzeyler korunsa bile geçmiş yıldan gelen baz tesirinden ötürü 15 düzeyinin üzeri görülebilir. Emtia fiyatlarında bir dengelenme olması halinde bu süreci daha yumuşak geçirebiliriz. 16 düzeylerine yaklaşan bir enflasyon ihtimalinin ortaya çıkması halinde ise TCMB’den bir ölçü faiz artışı görebiliriz.
2021 AMACINA YÖNELİK RİSKLER ARTIYOR
İş Yatırım: Aralık ayı bilgileri uygulanan sıkı para siyaseti ve son periyotta Türk Lirası’nın paha kazanmasına karşın fiyatlama alışkanlığındaki bozulmayı düzeltmenin sıkıntı olacağına işaret ediyor. Tarım eserlerinde arz istikametli kısıtlar, emtia fiyatlarındaki global artış ve üretici fiyatlarındaki artışın gecikmeli yansıması yılın birinci yarısında tüketici enflasyonu üzerinde baskı yapmaya devam edecek. Beklentileri aşan aralık ayı enflasyonu nedeniyle Merkez Bankası’nın önümüzdeki aylarda faiz artışına gitmesini beklemiyoruz. Mevcut para siyaseti yüzde 17 nominal faiz ile enflasyon cephesindeki negatif şoklarla başa çıkmak için gereğince sıkı. Lakin yüzde 22 taban fiyat artışı ile besin ve emtia fiyatlarındaki yükselişin devam etmesi Merkez Bankası’nın yüzde 9,4’lük 2021 enflasyon kestirim maksadı üzerinde üst istikametli riskleri artırıyor. Merkez Bankası’nın 21 Ocak PPK ve 28 Ocak Enflasyon Raporu toplantılarında vereceği bildiriler izleyeceği strateji için değerli ipuçları verecek.
TL GERÇEK GETİRİSİ YÜZDE 2,4’E GERİLEDİ
InvestAZ Araştırma Müdürü Yusuf Topçu: Aralık ayında beklentilerin hafif üzerinde yüzde 1,25 gelen enflasyon verisiyle birlikte 2020 yılı enflasyonu yüzde 14,60 oldu. 24 Aralık’ta siyaset faizinde 200 baz puan artırımına giden Merkez Bankası, 2021 yılında enflasyonla uğraşın tonunu 2020’nin sonunda belirli etmişti. Böylece siyaset faizi ile enflasyonun farkı olan TL gerçek getirisi de yüzde 2,40’a gerilemiş oldu. Sıfır yahut negatif faiz dünyasında yüzde 2,40 gerçek getiri, enflasyonla gayret ve sıkı para siyaseti devrinde TL için epeyce olumlu. ÜFE verisi kur açısından negatif olsa da TÜFE verisi TL müspet. 2021’de devam etmesi beklenen TL ve TL varlıklara olan ilgi de bu çerçevede borsada kendini göstermeye devam ediyor.
2021 bir ıslahat yılı olacak
Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Twitter’dan yaptığı açıklamada enflasyonla uğraşta bütüncül bir yaklaşımla kararlı bir duruş sergileneceğini vurgulayarak “Para siyasetine, yapısal boyutta atılan adımlarla takviye vereceğiz. 2021 yılı, makroekonomik istikrara odaklanan bir ıslahat yılı olacaktır” dedi. Elvan, para siyasetinin enflasyona odaklı formlandığı bu periyotta pandemi şartlarının getirebileceği ek takviye muhtaçlığı, seçici ve gayeli kamu maliyesi siyasetleri üzerinden sağlanacağını lisana getirerek mali disiplini kaliteli ve istikrarlı bir yapıya kavuşturacak önlemlerin de alınacağına dikkat çekti.
En düşük memur maaşı 4 bin 500 TL oldu
Devlet memurları, toplu mukavele ve enflasyon farkı münasebetiyle maaşlarını yüzde 7,33 artırımlı alırken, SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları da yüzde 8,37 yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) Aralık 2020 periyodu enflasyon bilgilerine nazaran, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) geçen yılın ikinci yarısında yaklaşık yüzde 8,37 arttı. Böylelikle 6 aylık devirde, geçen yılın ikinci yarısı için toplu kontrat kapsamında yapılan yüzde 4’lük artırım aşıldı. Bu nedenle yaklaşık yüzde 4,33’lük enflasyon farkı ödenmesi durumu ortaya çıktı. Bu yılın birinci yarısında uygulanacak toplu mukavele kararı doğrultusunda memur maaşlarına yüzde 3 artış yapılması öngörülüyordu. Buna yüzde 4,33’lük enflasyon farkının eklenmesiyle memurlar, sözleşmeliler ve memur emeklilerinin maaş ve aylık artışı yüzde 7,33 oldu. Devlet memurları, sözleşmeliler, süreksiz işçi ve memur emeklileri, artırımlı maaş ve aylıklarını 15 Ocak’ta alacak. Öte yandan, SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin aylıkları da geçen yılın son 6 aylık enflasyonu oranında artacak. Bu oran yaklaşık yüzde 8,37’ye karşılık geliyor.
2021 için en büyük risk besin fiyatları
Analistler hem kuraklık hem de kur ve ziraî emtialardaki yükseliş nedeniyle besin fiyatlarının 2021 enflasyonu için belirleyici olacağını lisana getirdi. Yeni yılla birlikte elektrik ve doğalgaz, köprü ve otoyol ile alkol artırımları da hem üretim maliyetlerini etkileyecek hem de tüketici enflasyonunu direkt yükseltecek. Analistler her ne kadar Merkez Bankası yüzde 9,4 düzeyinde bir yılsonu enflasyonu amacı koysa da 2021’de enflasyonun yüzde 11-12 düzeylerinde olmasını bekliyor. Bilhassa tek haneli enflasyon için TL’de epeyce besbelli bir pahalanma yaşanması gerekiyor ki analistler buna ulaşmanın da sıkıntı olduğunu vurguladı. Ayrıyeten pandeminin tesirlerini azaltmasıyla birlikte 2020 yılında gerileyen hizmet enflasyonunda 2021 yılında süratli artış göstermesi de analistlerin beklentileri ortasında.
ENAGrup’a nazaran yıllık enflasyon yüzde 36,72
Enflasyon Araştırma Grubu’nun hesabına nazaran ise aralıkta aylık tüketici enflasyonu yüzde 4,08 arttı ve 2020 yılı enflasyonu oranı yüzde 36,72 oldu. ENAGrup datalarına nazaran TÜİK alt kümeleri gösterge olarak alındığında en çok aylık düşüş yüzde 0,46 ile konut, en fazla yükseliş ise yüzde 17,58 ile ulaştırma kaleminde gerçekleşti. Ulaştırma ile bilhassa uzaktan eğitim harcamalarının da içinde bulunduğu cümbüş ve kültür harcama kümelerinin fiyat artışlarının enflasyonu sürükleyen eser kümeleri olduğu belirtildi.
Dünya