Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğü’nün (TAGEM) bilgilerine , iklim çeşitliliğine sahip Türkiye’de çok sayıda ‘geofit bitki tipi’nin bulunması, ülkeyi doğal süs bitkileri açısından cazip pozisyona getirdi. Birebir vakitte bu bitkilere yönelik dış talepte de son periyotta artış gerçekleşti.
Son yıllarda TAGEM ve Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) takviyeli projelerle doğal bitkilerden yeni çeşitler geliştirildi. Biyoçeşitliliğin faal kıymetlendirilmesi hedefiyle yürütülen çalışmalar da hızlandı. Doğal kaynaklı geliştirilen birinci çeşitler kesime kazandırılmaya başlandı.
TAGEM dayanaklı, ekonomik potansiyeli yüksek 9 cins için TÜBİTAK’ın takviye programından da yararlanıldı. Kurumun “Kamu Kurumları Araştırma ve Geliştirme Projelerini Destekleme (1007) Programı” katkısıyla 179 çeşit toplandı ve bunlardan ‘acı çiğdem’ cinslerinin tespiti için İsveç’teki Göteborg Botanik Bahçesi’ne gidildi. Teşhis esnasında mevcut cinslerden yarısının Türkiye florasından toplandığı görüldü.
Seralar Kompleksi de açıldı
Türkiye geofitlerinin tamamının toplanabilmesi ve ıslahı için, TÜBİTAK MAM, Gazi Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi ve 22 özel dal kuruluşunun iş birliğiyle ‘Türkiye Geofitlerinin Kültüre Alınması Yeni Cins ve Çeşitlerinin İlgili Dala Kazandırılması’ ismiyle TÜBİTAK 1007 Programı kapsamında ikinci proje gerçekleştirildi.
Bitki toplama, tanımlama, yeni çeşit keşfi, yerinde ve yeri dışında koruma kapsamında, toplam 350 bin kilometre yol gidilerek, Türkiye florasının tamamı tarandı ve 6 bin 500 popülasyondan, bin 81 geofit çeşidi Türkiye Geofitleri Koleksiyon Bahçesi’nde toplandı. Islahta kullanmak emeliyle ebeveyn potansiyeli yüksek 150 tıp yurt dışından temin edilerek, bin 200 civarında çeşitle dünya ılıman iklim jenerasyonunun en fazla geofit tipine sahip koleksiyonu oluşturuldu.
Öte yandan, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Geofit Araştırma Merkezi’nde ekonomik potansiyeli yüksek 10 geofit cinsi üzerine 20 yıldır yürütülen ıslah çalışmaları sonucu 236 çeşit elde edildi. Süs Bitkileri Çeşit Kataloğu hazırlanarak bastırıldı. 2012’de 4 şakayık, 2018’de 2 şakayık, 1 zambak, 3 süsen ve bu yıl 2 zambak, 1 şakayık olmak üzere toplam 13 çeşit tescil ettirildi.
Türkiye florasında, 181’i az endemik olmak üzere bin 81 geofit tipi doğal olarak yetiştiriliyor.
Kaynak: AA
Dünya